CHỦNHẬT 30-8-2015
7
YÊNTRANG
T
rong rất nhiều nhà
thơ có các bài thơ
được phổ nhạc, có
lẽ Phạm Thị Ngọc
Liên là một trong số
ít nhà thơ được nhiều nhạc sĩ
sửdụng lời thơchonhạccủamình.
Không những thế, những người
phổ thơ chị đều là nhạc sĩ lừng
lẫy trongnền âmnhạcViệtNam.
Nhà thơcónhiềunhạc
sĩ phổnhạcnhất
Với con số không dưới 30 bài
thơđượcphổnhạc, đaphầnnhững
ca khúc này đều là ca khúc được
nhiều người biết đến. Chẳng thế
mà hầunhưnhững ai yêuHàNội
không thể không biết những câu
hát:
Chỉ còn mùi hoa sữa nồng
nàn/ Trong căn phòng nhỏ.../
Chỉ còn mênh mông gương hồ/
Hiu hắt soi những cây bàng lá
đỏ
…Đó chính là lời bài hát
Im
lặng đêmHàNội
mà nhạc sĩ Phú
Quang đã phổ từ thơ Phạm Thị
Ngọc Liên. Nhưng với nhạc sĩ
PhúQuang, đây không phải là ca
khúc duy nhất phổ thơ PhạmThị
NgọcLiênmàcòncó
Lang thang,
Thu khúc…
Mộtbài thơkhác là
Sinhnhật
do
nhạcsĩPhạmTrọngCầuphổnhạc,
Mưa rào
củachị cũngđã tìmđược
bếnđỗPhanHuỳnhĐiểu.Tiếpđến
hàng loạt ca khúc như
Nỗi buồn,
Điệu slow bóng tối, Trời thành
phố đầymây
… do rất nhiều nhạc
sĩ phổ nhạc.
Trong những nhạc sĩ phổ thơ
chị, có lẽBảoPhúc là người phổ
nhiềunhất.Khi sinh thời, nhạc sĩ
BảoPhúc từngchia sẻ rằngchính
anh không nhớ nổi mình đã phổ
bao nhiêu bài thơ của PhạmThị
NgọcLiên.Chỉnhớkhi lầnđầu tiên
đọc bài thơ
Thành phốmột ngày
khôngnhưmọingày
củaPhạmThị
NgọcLiên, cảmxúcùavề trái tim,
nó cứdồnnén, thôi thúc anhviết
nêncakhúc
Cónụhoahồngbỗng
gọi tên anh
. Bài hát này được ca
sĩHồngNhung thểhiện rất thành
công từ mười mấy năm trước.
Tiếp đến là
Giọt tình xanh
,
Hát
cùng chúng tôi
... đượcphổ từ thơ
Phạm Thị Ngọc Liên. Cũng có
khi anh làm nhạc, rồi đem đến
nói chị viết lời.
Với nhà thơ, chỉ cần một câu
thơ hay để đời là được rồi. Lại
có một bài thơ phổ nhạc thành
côngđãvui rồi.Nhưngchị không
chỉ cómột câumà có nhiều bài.
Đó là điều người đàn bà có đôi
mắt lấp lánh, nụ cười tươi trẻ ấy
cho rằngmìnhmaymắn.
PhúQuangvàtácphẩm
Im lặng đêmHàNội
Đúng là chỉ có sự đồng cảm
giữa nhạc sĩ và nhà thơ thì tác
phẩm đó mới biến thành con
chim biết hót được. “Nhạc sĩ
Phú Quang khi đọc bài thơ
Im
lặng đêmHàNội: Anh đi có đôi
lầnnhìn lại/ Chỉ còn em, im lặng
đến tê người
, đến câu cuối cùng
của bài thơ anh có cảm giác tê
người, tê thực sự”, nghĩa là anh
cảm thấy như thế, như anh đã
trải qua điều đó rồi, đó là sự
đồng điệu” - nhà thơ Phạm Thị
Ngọc Liên nói. Từ bài gốc cho
đến khi trở thành ca khúc, chỉ
có hai chữ nhạc sĩ Phú Quang
trao đổi với nhà thơ xin sửa lại
là
chơ vơ
thành
ngây ngô
. Còn
lại toàn bài giữ nguyên lời thơ.
Với riêng bạn văn, bài hát ấy trở
thànhmộtbiểu tượng riêngcủachị,
không lẫnvàođâuđược.Vàmỗi
lần chị raHàNội,mọi người hay
chàođónbằngcâu: “Kìa, Im lặng
tê người đến rồi kìa!”.
Với nhà thơ, ca khúc
Lang
Bêncạnhsáng tác thơ,
PhạmThịNgọcLiên
cóhàng loạt tập truyệnngắnnhư
Nụhôn
buốtgiá,Cómộtnửamặt trăng trongmặt trời,Đồihoang,Ngườiđànbàbíẩn.
Mớiđâynhất,
chị vừađượcNXBTrẻxuấtbản tập truyệnngắn
Và thángngày trôiđi
.Mộtđiểm rất thúvị là truyện
ngắncủachị rấtđượcphụnữyêu thíchvàxemnhưquyểnsáchgốiđầugiường.
TRUYỆNKÝ - NHÂNVẬT
Từchốinhữngconđườngthênhthang
đểchọnnghiệpcầmbút
Háthay, diễnviên triểnvọng…, với nhan sắcấychị có thể lựa
chọnnhiềuconđườngnhưngchị lại quyếtđịnh từbỏ tất cảđể
làmmột côngviệcnhọcnhằnkhácđó làcầmbút. Chị lại cho
rằngkhôngphảimìnhchọnvănchương,màchínhvănchương
chọnmình.“Tôimãnnguyệnvì đãcómột“phương tiện”để
chuyển tải hết suynghĩ vàcảmxúccủamình.Nếu tôi đượcnổi
tiếng làdo tôi đã làmhết lòng, đã sáng tácbằng tất cả sự rung
độngvànếm trải củamình”- chị trải lòng.
ĐI TÌM “NÀNG THƠ” CỦANHỮNG
CAKHÚCNỔI TIẾNG - BÀI 1
LTS:
Trong kho tàng ca khúcViệtNamđã
cóbiết bao cuộc “hônphối” giữa thơ với nhạc.
Nhưngdùnhững “đám cưới” ấy có lộng lẫy thế
nào thì đời sống của ca khúc vẫn thườnggắn
liền với tên tuổi củanhạc sĩ. Cònnhà thơđã
dứt ruột phôi thai phần lời thì hầuhết đều rơi
vào im lặng, thậm chí làquên lãng.
Ngườiđàn
bà“im
lặngđến
têngười”
Nhà thơPhạm Thị Ngọc Liên nằm trong
số ít tác giả có tới hơn30 bài thơ được
nhiều nhạc sĩ nổi tiếng phổ nhạc như
TrịnhCông Sơn, PhanHuỳnhĐiểu, Phú
Quang, YVân, HoàngHiệp...
“Trongthicavàâm
nhạc,cáiquantrọng
nhất làphải tìmđược
sựđồngđiệugiữa
nhạcsĩvànhàthơ.
Mộtbài thơsaukhi
đượcphổnhạcvà
đượcmọingườiyêu
thích làmộtđiềurất
tuyệt.”
PHẠMTHỊNGỌCLIÊN
thang
cũngdonhạc sĩ PhúQuang
phổ từbài thơ
Uẩn khúc
của chị,
khiến chị thích hơn cả:
Lặng lẽ
như tình yêu trongđêmbuồn/ Em
hát chomìnhanhnghe/Hạ trắng
xóamùa thu/ Mưa rơi trên phố/
Môi anh ngọt ngào/ Xin đừng ru
ai/ Dập dờ con sóng/ Đời ngơ
ngẩnmột vầng trăng...
“Bài hát
này nghe NgọcAnh hát rất tâm
trạng” - chị cười, nói.
Nhân duyên bài thơ
được TrịnhCôngSơn
phổ nhạc
Sáng tácmỗi bài thơ trong bối
cảnhkhác nhau, nhânduyên cho
từngbài thơđếnvới nhạc sĩ cũng
khácnhau.Và trongnhiềunhạc sĩ
phổ thơmình, chị nóimỗi người
cócungcáchphổnhạckhácnhau.
Chẳng hạn như nhạc sĩ Trịnh
Công Sơn vốn là người hiếm
khi lấy thơ của ai đó phổ nhạc
bởi ca từ của anhvốnđãquáđẹp,
quá sâu sắc và quá thơ. Nhưng
năm đó, chị đi lấy bản in thử
của tập thơ
Biển đã mất
ở nhà
in Phạm Ngọc Thạch, lúc quay
ra đầu ngõ gặp nhạc sĩ Trịnh
Công Sơn, nhạc sĩ Hoàng Hiệp
và Trần Long Ẩn đang ngồi
uống cà phê. Chị đã ghé đến và
khoe cùng các anh đứa con tinh
thần của mình.
Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cầm
lấy bản bông lẩm nhẩm đọc và
bảongay: “Bài này lạ.Đểanhphổ
nhạc”.Đó làbài thơ
Lụcbát tưởng
nhớ
với nhữngcâu:
Lávàng rụng
giữa lòng tay/ Dấu chân người
ấy, thềm này đã xa...
Vài tháng
sau, Nhà văn hóa Thanh niên
làmmột chương trình âm nhạc
củaTrịnhCôngSơn trước 1.000
sinh viên. Trịnh Công Sơn mời
chị lên đọc thơ và cùng hát với
anh ấy cakhúcmới phổnhạc.Đó
là một kỷ niệm rất đẹp. Chị kể:
Khi đó côMC còn hỏi: “Có phải
chị yêu nhạc sĩ Trịnh Công Sơn
không?”. Chị bảo mình đã xin
phéphỏi tất cả sinhviênmột câu
trước khi trả lời câu hỏi này.
Câu hỏi đó là “Tất cả các bạn
trong khán phòng này có yêu
anh Sơn không?”. Câu trả lời là
có. Chị cười và nói với côMC:
“Vậy cũngnhưmọi người,Ngọc
Liên yêu anh Sơn và điều này
cũngkhông cógì ngạcnhiên cả”.
Nổi tiếng đến trước
khi thơ được phổ nhạc
Nhưngkhôngphải chờđến tận
khi có nhiều bài thơ của mình
được phổ nhạc Phạm Thị Ngọc
Liên mới được chú ý. Từ năm
1987, Phạm Thị Ngọc Liên nổi
lên nhưmột hiện tượng thơ bứt
phá vàmãnh liệt. Không chỉ nổi
tiếng với những dòng thơ tình
yêu “tuôn chảy như một dòng
thác từ ngữ - lời của nhà thơ Ý
Nhi viết về chị - PhạmThịNgọc
Liên còn nổi tiếng có một nhan
sắc trời cho khiến nhiều người
đâm ra thắc mắc: “Với nhan
sắc ấy... cô ấy xua đàn ông ra
cũng đủ mệt, làm gì có chuyện
buồn khổ và viết nên những câu
chữ sâu sắc như thế? Có thể ai
đó yêu sắc đẹp đã làm thơ và ký
tênPhạmThịNgọcLiênchăng?”.
Thếnhưng thờigianquađi, những
thành tựumà chị đạt được trong
sự nghiệp văn chương đủ để xóa
sạch những nghi ngờ của người
đọc. Cuộc sống có phần khép
kínvàmang tínhphongkiến của
gia đìnhđủđể người ta hiểu tính
cách của chị. Đếnnăm1991, chị
được nhận danh hiệu người phụ
nữ tài năng saukhi đoạtmột loạt
giải thưởng văn học.
Với chị, không chỉ việc sáng
tác, ở bất cứ lĩnh vực nào người
phụnữnàycũng tỏ ra tràn trềxúc
cảm.Dườngnhưnăng lượng của
chị khôngbaogiờcạn.Chẳng thế
màchị đangphụ tráchbốn tạpchí
lớn và còn chuẩn bị đi dự Liên
hoanThơquốc tế tạiThổNhĩKỳ
trong những ngày đầu tháng 9
sắp tới. Hỏi chị bận bịu thế còn
thì giờ làm thơ không, chị cười
giòn: “Còn chứ! Thơ nằm trong
máu chị rồimà!”.Và chị cho tôi
đọc những bài thơmới nhất, với
cách “xưng em ngọt ngào nhất
thế giới” như nhà thơ Thu Bồn
từng nói về chị.
Cónhữngcakhúcnhạcsĩviết lờitrướcrồiđưađếnnhàthơPhạmThịNgọcLiên
viết lời.Ảnhnhânvậtcungcấp
