CHỦNHẬT 13-9-2015
7
TRUYỆNKÝ - NHÂNVẬT
Nhà thơ
NguyễnThịHồngNgát:
Trongcácchương trình
canhạcnhữngngườigiới thiệuđôi khihọcũng thường
quênkhônggiới thiệu tácgiảbài thơđượcnhạcsĩphổ
nhạcmàchỉgiới thiệu tácgiảcakhúc thôi.
YÊNTRANG
N
hắcđếnNguyễnThị
HồngNgát người ta
nghĩ ngay đến một
biên kịch, một đạo
diễn, một nhà quản
lý điện ảnh Việt Nam. Và trong
giới văn chương hẳn ai cũng biết
chị còn là một nhà thơ khá nổi
tiếng. Nhưng ít người yêu nhạc
biết rằng chị chính là tác giả bài
thơ
Biểnđêm
mà nhạc sĩ LêVinh
phổ nhạc rất nổi tiếng từ hơn 30
năm về trước.
Nhà thơ “chết” trong
âmnhạccủanhạcsĩ
cũng làchuyện thường
Nhạc sĩ Lê Vinh gắn liền với
nhiều ca khúc hay, như
Mùa hoa
cải
với những ca từ duyên dáng:
Cómộtmùahoacải/Nởvàng trên
bếnsông/Emđang thìcongái/Đợi
anh chưa lấy chồng
”, rồi đến
Hà
Nội vàTôi
,
Biển đêm
…
Chỉ nói riêng ca khúc
Biển đêm
hẳnrấtnhiềungườiyêunhạcsẽnghĩ
ngayđếncốcasĩNgọcTân.Cakhúc
Biểnđêm
docasĩNgọcTân thểhiện
đãgâybãomột thời, từngđượcví là
đoniđónggiàyđã lấykhông ítnước
mắt của các côgái, chàng trai đang
yêumỗi khi đứng trước biển.
Anh
côđơn, anh côđơnngàn lần trước
biển. Bởi thiếu vắng em, anhmong
giờ có em ở bên để nghe sức sống
trongngựcbiển, đểngheánh trăng
gọibiển,hòatừngconsóngđêmngày
thiêu đốt trái tim anh…Biển, biển
ơi, giữa trời đêm lộng gió tìm ai…
Biển,biểnơi thứccùnganhcónhiều
vì tinh túvàmênhmông thờigian…
Ngườinghedẫukhôngcốýnhưng
dườngnhư chỉ nhớđến tênnhạc sĩ
hoặc tênca sĩ…và rất ít người biết
được lời cakhúc, bài thơ ấy của ai.
NhàthơNguyễnThịHồngNgátthừa
nhậnđôikhinhà thơbị“chết” trong
âm nhạc của các nhạc sĩ là chuyện
thường.Người tahát lêncakhúcđó
theogiaiđiệusángtáccủangườinhạc
sĩmàquênmất giai điệuđó thường
đượcgợi ý từmột tứ thơ, nhịpđiệu
củabài thơcủanhà thơ.
Kể lạimột chuyệnhơi buồn, chị
nói: “Đêmnhạc
Biển củamột thời
củacốcasĩNgọcTânởNhàhát lớn
HàNộicáchđâyđã lâu, tôiđượcnhà
vănTrầnThịTrườngchođôivédù
rằngngồi trêngáccũng tốt chánvì
người đến xem hôm ấy rất đông.
Hai vợchồngvui vẻđi xemvì biết
ca sĩ sẽ hát bài
Biển đêm
do nhạc
sĩ LêVinh phổ thơ củamình. Khi
tiếtmụcđượcgiới thiệu thìchỉ thấy
giới thiệu tênnhạc sĩ, chả đả động
gì đến tênmình là tác giả bài thơ.
Hai vợ chồngkể cũnghơi buồn”.
“Chàng thơ” trong
Biển
đêm
làchồngnhà thơ
Cakhúc
Biểnđêm
đượcví là tiếng
gọi củabiển, tiếnggọi của tìnhyêu
tha thiết. Nhưng đây cũng làmột
bài thơ hiếm hoi mà nhân vật thật
trongbài thơvà người viết cómột
cái kết đẹp như cổ tích. “Tôi viết
bài thơ này bên bờ biển Sầm Sơn
(ThanhHóa) từ những năm 1990,
trong thờigian thamgia trạisáng tác
kịchbảnđiệnảnhdoHộiĐiệnảnh
ViệtNam tổchức.Cảmhứng trước
sựmênhmôngcủabiểncả,củabuổi
tốimát lànhsaukhi thuyềnđiđánh
cáđã trởvề
“Biển tuyệtvời lộnggió
giữa trời đêm/ Thuyền ápmái tựa
đầu tin cậy ngủ/ Thức cùng em có
triệuvì tinh tú/Vàmênhmôngbiển
rộng đến không cùng/ Nơi xa vời
anh có biết không/ Em gọi anh thì
thầm cùng tiếng sóng/ Nếu nơi ấy
anh thấy lòngxaođộng/Là tìnhem
vang vọngngónganh về...”
.Nhân
vật trong đó là có thật, người gây
cảmhứngcho tôi viết đượcbài thơ
nàychính làngườiđãsống,đãđồng
hànhcùng tôi25nămnay.Đó làông
xã tôi bây giờ. Nhà văn - dịch giả
PhanHồngGiang” - chị kể.
Với chị
Biểnđêm
cũng chính là
món quà của trời cho, thật là quý.
Bài thơ chỉ sau một buổi tối đã
hoàn thành.
Nhạcsĩ TrầnHoàn
cũng từngphổ thơ
Ngoài bài thơ
Biểnđêm
, nhạc sĩ
LêVinh còn phổ hai bài thơ khác
nữacủachị.Chi kểkhoảngnhững
năm cuối 1980, đầu 1990một lần
nhạc sĩ Lê Vinh đến chơi nhà đã
cầm hai bài thơ của chị và nói về
sẽphổnhạc. “Ít lâu sauanhấyđến
hát cho tôi hai bàimà anh ấyphổ.
Tôi nghevàbảobài
Biểnđêm
hay
hơn chắc sẽ nhiều người hát, biết
đâu lại nổi tiếng.Ai dèbài hát hay
thật” - chịNgát nói.
Nhưngvào thờiđó, theonhà thơ
Nguyễn Thị HồngNgát, LêVinh
mớihọcxongmộtkhóanhạcchưa
mấynổi tiếngnhư saunày.Tiếc là
lâu rồi không thấy anh ấy viết ca
khúc nữa và chị cũng không biết
cuộc sốngcủanhạc sĩ như thếnào
vì đã lâu rồi không gặp lại.
“Thơ và nhạc thường là cặp
bài trùng gắn với nhau chặt chẽ,
không rời nhau bao giờ. Lời thơ
đẹphứa hẹn làmột bài hát đẹpvà
hay. Nhưng làm gì cũng cần phải
cóchữduyên.Gặpđượcnhaucũng
cần phải có duyênmới gặp được,
tri âm tri kỷ càngvậy.
“Dù sao tôi cũng cần phải cam
ơnnhạc sĩ LêVinh” - chị nói.
Tuynhiên,đâycũngkhôngphảilà
bài thơduynhấtmànhà thơNguyễn
ThịHồngNgát sáng tácđượcphổ
nhạc. Vốn làmột người yêu biển,
thíchbiểnnên trướcđâymỗi lần ra
với biểnchị đềuviết đượcmột bài
thơ nào đó. Trong số đó chị từng
cómột cakhúcvềbiểndocốnhạc
sĩ TrầnHoàn đã phổ thơ. Bài này
đãđượcgiới thiệu trênVTV trong
chương trình giới thiệu Ca khúc
mới hay do BTVChâuAnh làm
MC.Tiếc là saukhi nhạc sĩmất, ít
ca sĩ hát nódù rằngbài hát này có
in trong tuyển tập các cakhúc của
nhạc sĩ TrầnHoàn.
Riêng với nhạc sĩ Trần Hoàn,
chị bảo sau khi xin phép lấy thơ
để phổ nhạc, nhạc sĩ Trần Hoàn
thườngmời nhà thơ nghe ông hát
bàiôngvừasáng tácvàxinnhà thơ
“xem lời có sai chữ nào không để
ông yên tâm. Nếu có sửa chữ nào
cho thuận với nhạc ông đều hỏi
trước.Như từbài thơ“hơiấmchiều
cuốinăm”củachị,khinhà thơphổ
nhạc đã xin bỏ đi hai từ “hơi ấm”
thành“chiềucuối năm”. “Đúng là
cách làmviệc rất vănminhvà cần
thiết củamột nhạc sĩ lớn. Với bài
thơ
Biển của tôi
, ông đã làm như
vậy” - chị nói.
Từmộtdiễn viênchèo…
lên làmgiámđốcHãng
phim truyệnViệtNam
Người ta thấyNguyễnThịHồng
Ngátởvai tròmộtnhàquản lýđiện
ảnh, khi thấy chị xuất hiệnvới vai
tròmộtnhà thơ.Nhưngchị lạivốn
xuất thân từTrườngSânkhấuĐiện
ảnh Việt Nam và khởi nghiệp là
diễn viên chèo. Sau đó đi du học
tại trường ĐH điện ảnh tại Nga,
tốt nghiệp ĐH loại ưu và về làm
tại Hãng phim truyện Việt Nam
cho đến ngày lên làm giám đốc
Hãng phim truyệnViệt Nam, đến
cục phó Cục Điện ảnh. Khi được
hỏi chịmuốnđượcgọi là“nhà”gì,
chị bảo cả đời mình người ta gọi
là đạodiễn, diễnviênhaynhà thơ
thì cũng vẫn làNguyễnThị Hồng
Ngát.Nhưng thíchđược lànhà thơ
nhất vì đơn giản hai chữ nhà thơ
nói lênsự“làmình”nhiềuhơn.Và
“khởi thủycủa tôi là thơvàkết thúc
cũng sẽ là thơ” - chị nói.
Trong suốt mấy chục năm làm
nghềcầmbút, điềuđể lại ấn tượng
nhấtvới chị thậtđơngiảnđó làkhi
mìnhbuôngbútđánhdấuchấmhết
chomột tácphẩmcó thể làkịchbản,
có thể làmột bài thơ, có thể làmột
bàibáo...vừaviếtxong.Giốngnhư
anhnôngdâncàyxong thửa ruộng.
Khoankhoái, vui vẻ.Và sauđó là
cảmxúcdâng tràokhinhậnđược...
nhuậnbút - thànhquả laođộngcủa
mình. “Mấychụcnămnayvới tôi,
hai khoảnh khắc đó là những ấn
tượng sâu sắc nhất” - chị cười.
◄
ĐI TÌM “NÀNG THƠ” CỦANHỮNG
CAKHÚCNỔI TIẾNG - BÀI 3
Bímật
cakhúc
Biểnđêm
vàmột
cáikết
cóhậu
Từng làgiámđốcHãngphim truyệnViệt
Nam, cục phóCụcĐiện ảnh…nhưngNguyễn
Thị HồngNgát lại thíchgọi lànhà thơhơn vì
hai chữđónói lên sự “làmình” nhiềuhơn.
Támnămmới lấyxongmộttấmbằng
đạihọc
Nửađời trẻ tuổi chạy theobằngcấp, chạymướtmồhôimới kịp
mọingười, vứtbỏbaonhiêu thứquan trọng trongcuộcsống,
chồng, concái vàcuộcsống riêngcủamìnhđểđi xakiếm lấycái
bằng. Khôngcócáibằngấy thì khôngđượccoi trọng, khôngcó
căncứđể thăng tiến.
Vàđểcómột tấmbằngngười tamấtbốnnăm thìmìnhmấtđến
támnăm.Mộtnămhọc trong trườngĐHsânkhấuđiệnảnh, sau
đóđượccửđihọcởNga thì trướckhiđiphảimấtmộtnămhọcở
TrườngNgoạingữThanhXuân.SangNgamất thêmmộtnămhọc
dựbịnữa rồimớivàohọcnămnămchính thức.Támnămbiếtbao
vậtđổi saodời trongđờimộtngườiđànbà,nhất làkhi côấymớiở
tuổi30,bỏ lạiđằngsaubađứacon lítnhít...Đượcmột tấmbằngđỏ
cũngbõcôngnhưngnhìn lại chặng thờigiandàiấycũng thấyhãi.
Nhưngcôngbằngmànói, cóhọcbaogiờcũnghơn, songchỉvìviệc
họcmàphảihysinhquánhiều thứ thì cáigiáquả làquáđắt.
“Thơ luôn luônsong
hànhcùngtôibấtchấp
thờigian,tuổitác.Thơ
khôngbaogiờ“hưu”và
cũngkhôngcầnnhiều
tiềnquánhưđiệnảnh.
Thơ làmchocuộcsống
nộitâmcủatôiphong
phú lênrấtnhiều.
Chữnghĩatrongthơ là
củatôi.Tôihoàntoàn
“tựdo,độc lập”ởtrong
đó.Đơngiảnvậythôi”-
NguyễnThịHồngNgát.
