CHỦNHẬT 6-12-2015
6
THỜI ĐẠI
Cầncógócnhìn tỉnh
táovàcôngbằng
với vợchồngông
chủFacebook.
ÔngchủFacebook
bịchỉtríchvì
lòngtốttỉđô
Cuộc tranh cãi giữa “làm từ thiện hay làm chính trị” ngày càng trở nên
nóng hơn bao giờ hết.
THIÊNBÌNH
S
aurấtnhiều tỉphúchibộn
tài sản làm từ thiện,mới
đây ông chủ Facebook
MarkZuckerberg thông
báo sẽ dành 99% cổ
phần, khoảng 45 tỉ USD của hai
vợ chồng để làm từ thiện nhằm
phát triển “thếhệ tương lai”nhân
dịpđónmừng sự chàođời của cô
con gái đầu lòng. Bức thư của
Zuckerberg gửi con gái làm xúc
động hàng triệu người đọc, nhất
là những chia sẻ của vị tỉ phú trẻ
tuổi về thế hệ tương lai.
Công tychứkhôngphải
quỹ từ thiện
Tuy nhiên, sau tuyên bố của
ông chủ Facebook, các hoài nghi
vềđộng cơ thiếu tích cựcphía sau
cácquỹ từ thiện triệuđônhưBill&
MelindaGatesFoundation (rađời
năm2000của tỉphúBillGates)hay
ChanZuckerberg Initiative (rađời
năm2015củavợchồngZuckerberg)
xuất hiện nhiều trên các diễn đàn
tranh luậnquốc tế. JesseEisinger,
PV tờ
ProPublica,
ngườiđồng thời
gópmặt trên trang
Wall Street and
Finance
, đãcóbàixã luậnnhanđề
“HowMarkZuckerberg’sAltruism
Helps Himself” (Tạm dịch:
Sự
nhân từ củaMark Zuckerberg
đãgiúp íchchochínhôngấynhư
thế nào?
). Jesse Eisinger khẳng
định rằng: “Có thể bạn từng nghe
Zuckerberg đã góp 45 tỉ USD để
làm từ thiện nhưngđókhôngphải
là sự thật”.
Theo Jesse Eisinger, ông chủ
FacebookđãdùngChanZuckerberg
Initiativenhưmộtphương tiệnđầu
tưmang lạinhiều lợi íchchochính
bản thânôngấy.ChanZuckerberg
Initiative (được tạo ra bởi 99% cổ
phiếu mà cặp đôi tỉ phú đang sở
hữu tại Facebook, trị giá gần45 tỉ
USD)khôngphảilàmộtquỹtừthiện
phi lợi nhuận, theo JesseEisinger
đó làmột công tyTNHH - thứ sẽ
giúp Zuckerberg thu về rất nhiều
lợi ích to lớn, điển hình như hình
ảnh ông chủ Facebook, các mối
quanhệxãhội… sẽ có lợi chogiá
cổ phiếuFacebook.
Nhiều chuyên gia quốc tế giải
thích Công ty Chan Zuckerberg
Initiative có thể đầu tưvàonhững
công ty lợi nhuậnkhác, hoạt động
như thể các doanh nghiệp xã hội
nhưng có thể cũng chỉ được bao
bọc bởi lớp vỏ doanh nghiệp xã
hội. Nếu tồn tại dưới hình thức
mộtquỹ từ thiện,ChanZuckerberg
Initiative sẽphải chịugiám sát bởi
nhiềuquyđịnh, phải phânbổmột
tỉ lệnhất định tài sảncủaquỹhằng
năm.Trongkhimộtcông tyTNHH
ChanZuckerberg Initiativevẫn sẽ
do Zuckerberg toàn quyền quyết
định tài sản, tínhminh bạch. Nói
cách khác, “về bản chất, tiền chỉ
dịch chuyển từ túi này (Tập đoàn
Facebook) sang túi khác (Công ty
TNHHChanZuckerbergInitiative)
củavợchồngZuckerbergmà thôi”
- JesseEisinger nhấnmạnh.
Tranh luậnnghĩa vụ
đóng thuế
Có nhiều quan điểm tương
đồng với Jesse Eisinger, cây bút
John Cassidy của tờ
The New
Yorker
có bài xã luận với nhan đề
“MarkZuckerbergand theRiseof
Philanthrocapitalism” (tạm dịch:
MarkZuckerbergvàsự trỗidậy
của chủ nghĩa tư bản từ thiện
).
Ngoàiviệc trìnhbàyxu thế“tự thành
lập quỹ từ thiện” của nhiều tỉ phú
nổi tiếng trên thếgiới trongnhững
nămgầnđâynhưZuckerberg,Bill
Gates, tácgiảcònnhắc lạikháiniệm
Philanthrocapitalism vốn không
phải quá xa lạ với những ai hoài
nghi về bản chất của các “quỹ từ
thiện” tỉ đô.
Theođó, JesseEisingerhayJohn
Cassidyvànhiềuchuyêngiakhác
cho rằng thứmà các tỉ phú tạo ra
vàgọi làquỹ từ thiệnsẽ tạo rahiệu
ứng tíchcựcchochínhbản thânhọ
vềmặt chịu thuế, ví dụ cáckhoản
thuế lãivốn (capitalgains tax), thuế
gia tài (estate taxes) và các đóng
góp nghĩa vụ khác với quốc gia.
Jesse Eisinger dẫn lại nhận định
củaVictor Fleischer, một giáo sư
luật và chuyên gia thuế tại ĐH
San Diego School of Law, cho
rằngnếu saunàyZuckerbergquy
đổi cổphiếu củahọ trong công ty
TNHH họ lập nên để lấy tiền (và
tiêu xài) thay vì làm từ thiện, họ
phảiđóng thuế lãivốnvà thuếmua
hàng lênđếnhàng tỉUSD, nhất là
khi cổ phiếu Facebook vẫn tăng
giá. Lượng tiền thuế này sẽ được
chuyển về ngân quỹ chính phủ
phục vụ quốc gia.
NếuvợchồngZuckerbergđể tài
sảncủamìnhlạichoconcháu,người
thâncủahọ thì saukhi họquađời,
người thừa hưởng cũng phải chịu
thuếgia tài.NếuZuckerbergbáncổ
phiếu rồi hiến tặng số tiền đó cho
một tổ chức từ thiện, ông ấy cũng
sẽphải chấpnhậnmột khoảnkhấu
hao thuế lãi vốnnhưbất kỳngười
nào.Tuynhiên,VictorFleischercho
rằnghànhđộngkhônngoanhơncủa
ôngchủFacebookcó thểsẽ là tặng
cổphiếu của công tymìnhđangở
mứcgiá caođể làm từ thiện.Điều
này vừa giúp ông chủ Facebook
tránhđược thuế lãi vốn, vừa nhận
đượcmộtkhoảnkhấuhao thuế trên
tổng giá trị cổphiếu cho đi.
Chính Zuckerberg cũng thẳng
thắn thừa nhậnvề hình thứcChan
Zuckerberg Initiative làmột công
tyTNHHvà chưabaogiờ cặpđôi
tỉ phúnói rằng45 tỉUSD sẽ được
tặng làm từ thiệnnhưcáchhiểukhá
truyền thống “từ thiện là của cho
không”.Dùvậy,ôngchủFacebook
phủ nhận các chỉ trích “né thuế”,
đồng thời khẳngđịnhvẫn sẽđóng
thuế khi bán cổ phiếu Facebook.
TheoZuckerberg,vớithểthứclàmột
công tyTNHH, ChanZuckerberg
Initiative sẽ có thể linh hoạt theo
đuổi sứmệnh từ thiện của mình;
đồng thờihình thứccông tyTNHH
khôngmang lại lợi ích thuếchoông
chủFacebook.
Hoài nghi độngcơ
chính trị
Quanđiểmthứbacủagiớiquansát
đó làZuckerbergđangmuốn thông
quaChanZuckerberg Initiativeđể
tạo ảnh hưởng chính trị, đặc biệt
là khả năng tạo sức ép lên những
nhà lập pháp. John Cassidy cho
rằng các tổ chức như quỹ từ thiện
GatesFoundation tựnhận rằnghọ
là tổchứcphi đảngphái, phi chính
trị nhưng thực tế họ không hoàn
toàn tách bạch khỏi chính trị.Với
lượng tiền đóng góp lớn, nhiều
chuyên gia bình luận quốc tế lo
ngại những tỉ phú nhưGates hay
Zuckerberg sẽ tạo áp lựcmạnhđể
có tiếng nói lớn hơn đối với việc
hoạch định và thực thi chính sách
nhà nước so với người bìnhdân.
Các thống kê của JohnCassidy
cũngcho thấyGateshayZuckerberg
đã đổ nhiều tiền vào các trường
công, trong đó điểm nhấn là các
trường công theo cơ chế độc lập.
Họcònnỗ lựccải cáchvàđổimới
hệ thống trườnghọc tạinhiềubang.
Thếnênnhiềungườihoàinghi tính
địnhhướngchínhsáchcủacác tỉ
phúđối với ngànhgiáodục theo
hướng có lợi chohọ
. Đáp trả các
nghingờnày,Zuckerberg thừanhận
ChanZuckerberg Initiativesẽ tham
gia vào các hoạt động tranh luận
chính trị, tuynhiên tất cảchỉnhằm
phụcvụmụcđích tạonênnhững tác
động tíchcực trongnhững lĩnhvực
cầnnhấtmà ngườiMỹ quan tâm.
Cònnhớhồi tháng9-2015, trong
cuộcgặpChủ tịchTrungQuốcTập
Cận Bình tại Diễn đàn Internet
Mỹ-Trung lần thứ 8, Zuckerberg
đã tròchuyệnvới người đứngđầu
nền kinh tế thứ hai thế giới bằng
tiếng Trung. Đặc biệt ông chủ
Facebook còn mời ông Tập đặt
tên cho đứa con đầu lòng nhưng
ôngTập từ chối. Đây không phải
là lần đầu Zuckerberg thể hiện
thiện chí với lãnh đạo lẫn người
dânTrungQuốc - thị trường béo
bởmàFacebook cũngnhưbất kỳ
mạngxãhộinàocũngmongmuốn
tìm đến (nhưng hiện bất thành).
Điều đó cho thấy tham vọng của
ông chủ Facebook không dừng ở
nhữnggìmà tậpđoànnàyđạtđược
hiện tại.Thếnên
khiZuckerberg
định hướng Chan Zuckerberg
Initiative tăngcườnghoạtđộng
trong lĩnh vực Internet, nhiều
người lo lắngphíasauhoạtđộng
từ thiện chính là việc mở rộng
mạng lưới sửdụngFacebook
.
◄
Phảitỉnhtáovàcôngbằngvới
ôngchủFacebook
Không thểphủnhậnnhữngđónggóp to lớncủaôngchủ
Facebookvới thếgiới trongnhữngnămqua. Zuckerbergđã
quyêngóp100 triệuUSDchohệ thống trườnghọcNewark; hiến
tặnghàng trăm triệuUSDđểxóabỏđạidịchEbola -hung thủ
khiếnhàngngànngười chếtởchâuPhi.Tuyênbố làm từ thiệncủa
Zuckerbergđãđặt ramột tiêuchuẩnmới vềviệc làm từ thiệncho
các tỉphú, rằngviệcđónggópxâydựngxãhội khôngnhất thiết
chỉdànhchonhữngngườigiàmàđó làđộng lực thiệnnguyện
chocảnhiều thếhệ.Dưới conmắtcủanhữngngười làmchính
trịhaycóxuhướngchính trị, hànhđộngcủaZuckerbergcònquá
nhiềuhoàinghi.Tuynhiên, tấtcảchỉdừngởhoàinghi vàquá
sớmđểkết luậnvềChanZuckerberg Initiative.Giớiquansátvẫn
cần thờigianđểChanZuckerberg Initiativehoàn thiện, côngbố
cơchếhoạtđộngvàđónggópcủanócũngnhưphải theodõi sự
phát triểncủacácdựánmàZuckerberg“hứasẽ làm”.Trong lúc
đó,
bằngcáchnhìn lạinhữnggìZuckerbergđã làmchoxãhội,
người tavẫncónhiều lýdohơnđểtinvàomột“thếhệtương
lai”đượcđầutưđếnnơiđếnchốnnhư lờihứacủaZuckerberg
với côcongáiđầu lòng.
MarkZuckerbergvàvợvừatuyênbốsẽdành99%cổphần,khoảng45tỉUSDđể làmtừthiện“chothếhệtương lai”.
Ảnh:BLOOMBERG
