6
THỨHAI
15-2-2016
Phóng sự - Chuyên đề
ĐĂNGKHOA
N
gày13-2,ThẩmphánAntoninScalia,một trongchín
thẩmphánTòaTốicaoMỹ,quađờiđượcchovìnguyên
nhân tự nhiên ở tuổi 79. ÔngAntonin Scalia người
Mỹ gốcÝ làmột trong những thẩm phán có tư tưởng bảo
thủ, có ảnh hưởng bậc nhất trong lịch sửTòaTối caoMỹ.
Ông có thời gian phục vụ lâu nhất trong Tòa Tối cao với
30 năm làm việc với năm đời tổng thốngMỹ.
“Cuộc chiến”quanhghế thẩmphán
ViệcThẩmphánAntoninScaliaquađời trongnămbầucử
làm dấy lênmột cuộc đấu chính trị ởMỹ. HiệnởMỹ đang
nổ rabất đồngquanhhai khảnăng:Tổng thốngObamanên
bổnhiệmngười thay thế ngay, hayđợi đếnkhiMỹ có tổng
thốngmới.
Tổng thống Obama ngay lập tức khẳng định chính ông
sẽ bổ nhiệm thẩm phán Tòa Tối cao mới thay thế ông
AntoninScalia. Trongkhi đó, Chủ tịchThượngviệnMitch
McConnellvàChủ tịchỦybanTưphápThượngviệnChuck
GrassleycủađảngCộnghòanêuquanđiểmôngObamachỉ
còn 11 tháng tại nhiệm thì nên để việc này cho tổng thống
mới.Lãnhđạophe thiểusố tạiThượngviệnHarryReid thuộc
đảngDân chủ lại ủng hộTổng thốngObama ra quyết định
bổ nhiệm. Tòa ánTối caoMỹ chưa từng có tiền lệ khuyết
mấtmột thẩmphán trongvòngmột năm.Cácứngviên tổng
thống hai đảng cũng tranh cãi dữ dội.
Thực tế này khiến truyền thôngMỹ cho rằng vì sự qua
đời củaThẩmphánAntoninScalia, căng thẳngnămbầu cử
2016 củaMỹ sẽ không chỉ diễn ra ở hai nhánhNhà Trắng
vàQuốc hội mà cả ởTòa ánTối cao. Thái độ củaThượng
viện khiến tương lai bổ nhiệm người thay thế Thẩm phán
AntoninScaliacủaTổng thốngObama trởnêngiannan.Ông
sẽ phải nỗ lực vậnđộngđể cóđược ít nhất 60phiếuủnghộ
trong khi pheCộng hòa chiếm đa sốởThượng viện với 54
ghế, pheDân chủ chỉ có 46 ghế.
ThẩmphángốcViệt làứng cử viên sánggiá
Trongkhi cácchính trịgia tranhcãi cónênbổnhiệm thẩm
phánTòaTối caomới ngayhaykhông, truyền thôngMỹđã
nhanh chóng đưa ra danh sách các ứng viên tiềm năng cho
vị trí này.Đáng chúý trongdanh sách củahãng tinReuters
(Mỹ) có bà Jacqueline Nguyen năm nay 51 tuổi, là người
MỹgốcViệt, làmviệc tạiTòaPhúc thẩmLiênbangkhuvực
số9 trụ sởởTPSanFrancisco (bangCalifornia), phụ trách
chín bangmiềnTâyMỹ, trongđó cóCalifornia.
Bà JacquelineNguyen tênViệtNam làNguyễnThịHồng
Ngọc, sinh ra ởTPĐà Lạt và rời Việt Nam sangMỹ năm
1975 lúc10 tuổi.Giađìnhbàmởmột cửahàngbánh tạiTP
Glendale thuộcquậnLosAngelesvàbà liên tục làmviệc tại
đây song song học trung học và đại học.
Saukhi tốtnghiệpĐHOccidentalnăm1987chuyênngành
Anhvănvà tốtnghiệp tiếnsĩ luậtkhoa tạiViệnĐạihọcUCLA
năm1991, bà JacquelineNguyen làmviệcchoCông ty luật
tưMusick, Peeler &Garrett trong bốn năm (1991-1995).
Công việc chính của bà JacquelineNguyen là xử lý các vụ
kiện dân sự, chủ yếu tập trung vào các tranh chấp thương
mại, các vụ kiệnbảnquyền và vi phạm xây dựng.
Từnăm1995đến2002,bàJacquelineNguyen làmviệcvới
tư cáchmột công tốviên tạiTòa ánĐịaphươngCalifornia,
chuyênvề thamnhũngcôngvà lừađảo, xemxét cácvụkiện
lừađảo liênquanBộQuốcphòngMỹ.Trongnămcuối cùng
làm việc tại văn phòng công tố bà giữ vai trò đào tạo công
tố viênmới choTòa ánĐịa phươngCalifornia.
Tháng 8-2002, bà Jacqueline Nguyen được thống đốc
California lúcđó làôngGrayDavisbổnhiệm làmchánhán
TòaThượng thẩmLosAngeles, trở thành phụ nữ gốcViệt
đầu tiênđược đề đạt vàovị trí này.
Ngày31-9-2009, bà JacquelineNguyenđượcTổng thống
Obama chỉ địnhvào làm chánh ánTòa ánĐịaphươngLiên
bang California phụ tráchmột phần bang California (các
quậnLosAngeles,Cam,SanBernardino,Riverside,Ventura,
Santa Barbara, San Luis Obispo) với sự nhất trí tuyệt đối
của Thượng việnMỹ vào ngày 1-12-2009. Bà Jacqueline
Nguyen là phụ nữMỹ gốcViệt và gốcÁ đầu tiên được đề
đạt vị trí chánh án liênbang.
Ngày22-9-2011,Tổng thốngObamachỉđịnhbàJacqueline
NguyenvàoTòaPhúc thẩmLiênbangkhuvựcsố9vàThượng
viện thốngnhấtvới tỉ lệápđảo91phiếu thuận/3phiếuchống
vào ngày 7-5-2012. Bà JacquelineNguyen cũng là phụ nữ
Mỹ gốc châuÁ đầu tiên làm việc trong hệ thốngTòa Phúc
thẩmLiênbang.Tháng8-2013, bà JacquelineNguyen từng
đượcđồnđoán sẽđượcbổnhiệmvàoTòaTối cao thay cho
nữThẩm phánRuthBader Ginsburg sắp về hưu để duy trì
ba ghế nữ thẩmphán tại TòaTối cao.
Đườngđi sẽ khôngdễdàng
Con đường đến Tòa Tối cao của bà Jacqueline Nguyen
chắc chắn sẽ không dễ dàng khi bà phải đối mặt với nhiều
đối thủnặngký.Đầu tiên làôngSriSrinivasan, cái tênđứng
đầudanh sáchhầuhết truyền thôngMỹ.ÔngSriSrinivasan
48 tuổi, hiện là luật sưchínhphủ thuộcTòaPhúc thẩmLiên
bang thủ đôWashington - tòa án quyền lực thứ hai ởMỹ
sauTòaTối cao.
ÔngSriSrinivasankhôngchỉ làngườiMỹgốcẤnĐộmà
còn làngười gốcchâuÁđầu tiênphụcvụ tạiTòaPhúc thẩm
Liênbang thủđôWashington, đượcTổng thốngObamachỉ
định và được Thượng viện chấp nhận với tỉ lệ biểu quyết
tuyệt đối vào tháng 5-2013. Ông Sri Srinivasan tốt nghiệp
ĐHStanford, từng là thưkýcủa thẩmphánTòaTốicaođãvề
hưuSandraDayO’Connor, từng là trợ lýnhómcốvấnpháp
luật của Tổng thốngGeorgeW. Bush. Ông Sri Srinivasan
cóquanhệkhá thân thiết vớiTổng thốngObamavì từng là
phó trưởngnhóm cốvấnpháp luật củaTổng thốngObama.
Bản thân Tòa Phúc thẩm Liên bang thủ đôWashington
đã từng là bệ phóng của rất nhiều người vàoTòa Tối cao.
Đó là các thẩmphánClarenceThomas, JohnRoberts,Ruth
BaderGinsburgvàcảThẩmphánAntoninScalia.Ngaykhi
ông Sri Srinivasan được bổ nhiệm vào làm tại Tòa Phúc
thẩmLiên bang thủđôWashingtonđã cóđồnđoán ông rồi
sẽ tiến đến vị trí thẩm phán tại TòaTối cao trước khi Tổng
thốngObama hết nhiệmkỳ.
Một nhânvật đượcchúýkhác làbà JaneKelly, tốt nghiệp
ĐH luậtHarvard -giốngTổng thốngObama.Bà JaneKelly
đượcTổng thốngObamachỉđịnhvàđượcThượngviệnđồng
lòng biểu quyết bà vào vị trí luật sư bào chữa tại Tòa Phúc
thẩmLiên bang khu vực số 8 trụ sở ở bang Iowa. Bà Jane
Kelly nhận được sự ủng hộ của Chủ tịchỦy ban Tư pháp
ThượngviệnChuckGrassley.
Một ứng viên nữa làThẩm phán PaulWatford, năm nay
48 tuổi, hiện làmviệc tạiTòaPhúc thẩmLiênbangkhuvực
số 9. Ông PaulWatford từng là thư ký cho thẩm phánTòa
Tối caoRuthBaderGinsburg,một trongnhữngđồngnghiệp
của thẩm phánquá cốAntoninScalia.
n
Ảnh1:
Bà
Jacqueline
Nguyen làphụ
nữMỹgốc
châuÁđầutiên
làmviệctrong
hệthốngTòa
PhúcthẩmLiên
bangvàđang
cócơhộiđược
bổnhiệmvào
TòaTốicaoMỹ.
(Ảnh:TALK.
ONEVIETNAM.
ORG)
Ảnh2:
Thẩm
phánMỹgốcÝ
AntoninScalia
cóquanđiểm
bảothủvà là
chacủachín
ngườicon,được
Tổngthống
RonaldReagan
bổnhiệmnăm
1986. (Ảnh:
NEWYORK
TIMES)
Ảnh3:
Luật
sưMỹSri
Srinivasangốc
Ấn làngườicực
kỳthôngminh
và làmviệcrất
hoànhảo. (Ảnh:
NEWYORK
TIMES)
NữthẩmphángốcViệtđanglàứngcửviênsánggiácho
chiếcghếtrốngtạiTòaánTốicaocủaMỹ.
Nữ thẩmphángốcViệt
ứngviênsánggiávào
TòaánTối caoMỹ
1
2
3
ThẩmphánTòaánTối caođượcchọn
thếnào?
TòaTối caoMỹ luôncómộtchánhánvà tám thẩmphán.
Consốnàyđượcxác lập từnăm1869.Việcbổnhiệmxảy ra
khimộtthẩmphánquađời, từchứchayvềhưutheonguyện
vọng. Trungbìnhhai năm sẽ cómột chỗ khuyết. Các ứng
viên thườngđượcchọn từhệ thống tòaáncủaMỹ, nhánh
hànhpháp, từQuốchội, giới trí thức luật.
Saukhi được tổng thốngchỉ định, ứngviênphải rađiều
trần trướcỦybanTưphápThượngviện, đượcCụcĐiều tra
LiênbangMỹkiểmtranhânthân,đượcHộiLuậtsưMỹgồm
15 thẩmphán liênbang thẩmđịnhphẩm chất, năng lực.
CuốicùngứngviênphảiđượcThượngviệnbỏphiếuđồngý.
Thời gian từkhi tổng thốngchỉ địnhcho tới khiThượng
việnbỏphiếukhoảngmột tới vài tháng.ViệcThượngviện
phong tỏabổnhiệm thẩmphánTòaánTối cao ítkhi xảy ra
nhưngkhôngphải làkhông.Trong lịchsử,ThượngviệnMỹ
có12 lầnphủquyết chỉ địnhcủa tổng thống.Thượngviện
từngphong tỏabổnhiệm chánh ánTòaTối cao củaTổng
thốngLyndonJohnsonchoThẩmphánAbeFortasthaythế
chánhánEarlWarrennăm1968.ÔngAbeFortas sauđó từ
chức vàMỹbị khuyết chánh ánTòaTối caomột nămđến
thời tổng thốngkếnhiệmRichardM.Nixon.
