8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
ĐINHVĂNQUẾ
B
LHS hiện hành quy định
phạm tội có tính chất côn đồ
là tình tiết định khung hình
phạt trong tội giết người (Điều93)
và tội cố ý gây thương tích (Điều
104). Tình tiết này còn là tình tiết
tăng nặng trách nhiệm hình sự khi
quyết định hình phạt trongmột số
tội như bức tử (Điều 100), đe dọa
giết người (Điều 103), hành hạ
người khác (Điều 110), làm nhục
người khác (Điều 121), cướp tài
sản (Điều 133)…
Ngangngược, cànquấy
Lịch sử rađời của tình tiết nàycó
từnhữngnăm70của thếkỷ trướcvà
nó được “tổng kết” tại Bản chuyên
đề của Tòa Hình sự 2 TAND Tối
cao (sau này đưa vào BLHS cũng
lấy lại nội dung của bản chuyên
đề này). Qua thực tiễn xét xử, vài
tiêu chí được sửa đổi, bổ sung và
thể hiện tại Công văn số 38/NCPL
ngày 6-1-1976 của TANDTối cao
cùng kết luận của chánh ánTAND
Tối cao tại hội nghị tổng kết ngành
tòa án năm 1995 (các văn bản này
chỉ cóýnghĩa thamkhảo, khôngcó
giá trị bắt buộc đối với các cơquan
tố tụng).
Qua tham khảo các văn bản trên,
tình tiếtphạm tội có tínhchất cônđồ
là trường hợp khi phạm tội, người
phạm tội rõràngđãcoi thườngnhững
quy tắc trong cuộc sống, có những
hànhvi ngangngược, cànquấy, bất
chấp sự can ngăn của người khác,
chỉ vì những nguyên cớ nhỏ nhặt
Mộtbịcáotrongmộtvụángâytranhcãivềviệcphạmtộicótínhchấtcônđồhaykhông.
Ảnh:H.YẾN
Khôngíttrườnghợpngườiphạm
tộichưacótiềnán,tiềnsựnhưng
hànhviphạmtộicủahọ lạicó
tínhchấtcônđồ.
Coi tínhmạng, sức khỏe
người khác như rơm rác
Theokinhnghiệmxétxửcủatôi,phạm
tội có tính chất cônđồ là coi thường
pháp luật, coi thường tínhmạng của
ngườikhác, tỏrahunghăng,dùngười
bị hại chẳng cómâu thuẫn gì với bị
cáocảnhưngbịcáo lạiđigâygổ,kiếm
chuyện. Hoặcđóchỉ làmâu thuẫn rất
nhỏ, khôngđánggì nhưngbị cáo lại
thổi phồng lên, chuyệnbéxé ra tođể
tạo racái cớmàphạm tội.Nhưvậy, bị
cáocoi tínhmạng, sứckhỏecủangười
khác như rơm rác, bất chấp cả pháp
luậtđể thựchiện tội phạm.
Luật sư
PHẠMCÔNGHÙNG
,
nguyênThẩmphánTANDTối cao
Đâmbạnvì chửimẹmình, chưahẳn làcônđồ
Như
PhápLuậtTP.HCM
vừaphảnánh,nhiềuthẩmphángặp
lúngtúngkhiđánhgiábịcáophạmtộicótínhchấtcônđồhay
không.ChúngtôixingiớithiệubàiviếtcủanguyênChánhtòa
HìnhsựTANDTốicaoĐINHVĂNQUẾvềvấnđềnày.
Xácđịnhcônđồ,
phải xemxét
nhiềumặt
nhưngcũngcố tìnhgây sựđểphạm
tội. Tính chất côn đồ của hành vi
phạm tội phụ thuộc vào các yếu tố:
Nhân thân người phạm tội, không
gian, địa điểm nơi xảy ra tội phạm
vàhànhvi cụ thể.Khi xemxét nhân
thânngười phạm tội khôngchỉ xem
xét quákhứcủahọmàphải xemxét
đến cả tính cách, thái độ xử sự của
họ trong cuộc sốnghằng ngày.
Thực tiễn xét xử cho thấy không
phải baogiờngười cónhiều tiền án,
tiền sựkhi phạm tội đềucó tínhchất
cônđồmàkhông ít trườnghợp,người
phạmtộichưacótiềnán,tiềnsựnhưng
hành vi phạm tội của họ lại có tính
chất côn đồ. Ví dụ: Ba thanh niên
NVT,VQM,TCH (đềuchưacó tiền
án, tiền sự) ra quán của chị L. uống
biarồisàmsỡ, trêughẹochịL.ChịL.
yêucầuhọ thanh toán tiềnvàkhông
bán thêm bia cho họ nữa nhưng họ
bắt chịL. phải bán thêmbia, khi nào
uống đãmới thanh toán, nếu không
sẽ đập phá quán. Để uy hiếp chị L.,
mỗi thanhniênnàyđậpvỡmột lybia
tạibàn.Sợhãi, chịL. buộcphảiđem
thêm bia ra cho họ uống. Trong khi
uống, ba thanh niên tiếp tục giở trò
sàm sỡ với chị L. Chị L. phản ứng
nên họ gây sự, đập phá quán rồi bỏ
đi không trả tiền bia cho chị L. và
dọanếubáocôngan thì sẽđốt quán.
Phải xemxét nhiềumặt
Khi xác địnhhànhvi phạm tội có
tínhchất cônđồhaykhôngcầnphải
xem xét một cách toàn diện, không
nênxemxétmộtcáchphiếndiệnnhư
chỉ nhấnmạnh đến nhân thân hoặc
chỉ nhấnmạnh đến địa điểm xảy ra
vụ án hay hành vi cụ thểmà người
phạm tội thựchiện.
Tuynhiên,nếumộtngườiphạm tội
do phòng vệ chính đáng hoặc trong
trạng thái tinh thần bị kích động do
hànhvi tráipháp luậtcủanạnnhân thì
khôngnên coi hànhvi phạm tội của
họ có tính chất cônđồnữavì không
phải do vô cớ hoặc vì những lý do
nhỏnhặtmàhọphạm tội.
Để áp dụng pháp luật thống nhất,
tôi thấy rất cần có hướng dẫn chính
thứcvề tình tiếtnày.Trướcđây,nhiều
lần lãnhđạoTANDTối caocũng rất
muốn có một văn bản hướng dẫn
chính thức (thông tư liên tịch hoặc
nghịquyết củaHộiđồngThẩmphán
TANDTốicao)nhưngvìnhiều lýdo
khácnhaunênđếnnayvẫnchỉdừng
lạiởcácvănbảncóýnghĩathamkhảo.
Mỗi lầnsửađổi,bổsungBLHScũng
từngcóýkiếncho rằngnênbỏhoặc
nếucóquyđịnh thìchỉcoi là tình tiết
tăngnặng chứkhôngnên coi là tình
tiết địnhkhunghìnhphạt nhưngđến
nay tình tiết này vẫn được quy định
trongBLHS2015.
Hy vọng rằng sắp tới, khi hướng
dẫnápdụngBLHS2015, tình tiếtnày
sẽđượcỦybanThườngvụQuốchội
và các cơ quan tố tụng trung ương
quan tâm.
n
Báo
PhápLuậtTP.HCM
đãphảnánhvụNguyễnVănLinh
dùngdaođâmchếtbạnnhậuTrầnTrungTiếnvìngườinày
hỗnhàochửimẹcủaLinh.TòasơthẩmphạtLinh12năm
tùvềtộigiếtngườitheokhoản2Điều93BLHS(trườnghợp
phạmtộigiếtngườibìnhthường,khunghìnhphạttừbảy
nămtùđến15nămtù).Bảnánnàybị tòaphúcthẩmhủy
vì cho rằnghànhvi củaLinhcó tínhchấtcônđồ,phải xử
theođiểmnkhoản1 (khunghìnhphạt từ12năm tùđến
20năm, tùchung thânhoặc tửhình)mớiđúng.
Ởvụnày, rõ ràngnạnnhânđãcó lỗi làchửimẹcủabị
cáo.TheoquanniệmngườiÁĐông, việcngười khácxúc
phạmnhânphẩm, danhdự của chamẹmìnhmột cách
tráipháp luật làviệctốikỵ,dễ làmchoconcái,ngườithân
củangườibịxúcphạmbịkíchđộngvềtinhthần.Theotôi,
không thểcoiđây lànguyêncớnhỏnhặtđược.
Sau khi nghemẹmình kể lại, Linhđãgọi điện thoại
bảoTiến tới nhà xin lỗimẹmìnhnhưngTiến không tới
mànói Linhđếnquán rồi nói chuyện. Khi quay lại quán
nhậu,đếnchỗTiếnđangngồi, Linhcònhỏi:“Lúcnãysao
màychửimá tao?”. Tiến trả lời:“Ừ, rồi sao?”. LúcnàyLinh
mới cầmdaođâmTiếnnhưng không trúng. Sauđóhai
bêngiằngcovàTiếnbịLinhđâmdẫnđếntửvong.Ởđây
rõ ràngnạnnhânđã có lời nói khíchbác, tháchđố, còn
bị cáođãbực tứcsẵn, lạibịnạnnhânkhíchbácnên tinh
thầnbị kíchđộng,dẫnđếnphạm tội.
Tòa phúc thẩm cho rằng Linhnên tìmhiểu kỹ là có
đúngTiếnđãxúcphạmmẹmìnhhaykhông, xúcphạm
như thếnàođể tìmcáchgiảiquyếtổn thỏa lànhậnđịnh
chủquanvìLinhđãchủđộnggọiđiệnthoạibảoTiếnđến
nhàxin lỗimẹmình.Đókhôngphải làtìmcáchgiảiquyết
ổn thỏa hay sao?Tiến không chấpnhận, Linh raquán
gặpTiếncũngkhông laovàođâmngaymàcònhỏi xem
cóđúngTiếnđãchửimẹmìnhkhôngnhưngTiếnvẫncố
chấp, tháchđốLinh. Chỉ đến lúcnàyLinhmới dùngdao
đem theođâmTiếnnênnói Linhphạm tội có tính chất
cônđồ làchưa thuyếtphục.
Đedọagiết người đểđòi nợ
“theoủyquyền”
(PL)-Ngày 25-2, TANDCấp cao tại TP.HCMđã bác
kháng cáo kêuoannhưnggiảm án choNguyễnVănThủy từ
tám năm tùxuống còn bốn năm tù về tội cưỡngđoạt tài sản.
TheoHĐXX, người bị hại đã có đơn xingiảm án chobị cáo
nên xem xét như trên.
Trước đó, TAND tỉnhBìnhDươngđã nhiều lầnphải hoãn
xử sơ thẩm vì người bị hại PhạmVănLongvà các nhân
chứng (người nhà ôngLong) đều vắngmặt.Mỗi lần triệu
tập, ôngLong cùng các nhân chứngđều làm đơn xin vắng
rồi “mất hút” khỏi địa phương. Chỉ đến khi tòa cóbiện pháp
cứng rắn thì nạn nhân, nhân chứngmới cómặt để tòa xét
xử.
Theohồ sơ, ôngLong phải trả cho bàHuỳnhThị Thu
Thiện800 triệuđồng theoquyết định củaTAND tỉnh
BìnhDương. Do ôngLong không trả tiền nên bàThiệnkể
chuyện này choThủynghe và viết giấy tay ủy quyền để
Thủy đòi nợ giúpmình. SauđóThủy nhiều lần tìm gặp đe
dọa ôngLongđể đòi lại tiền. Trongmột lầnđe dọa ông
Long đòi nợ, Thủy bị Công an huyệnDầuTiếng bắt quả
tang. ÔngLong còn nộp choCQĐTmột đĩa ghi âm nội
dung những cuộc điện thoại thể hiện việcThủyđe dọa...
HOÀNGYẾN
Ràsoátđểchuyển tử tùxuốngánchung
thân theoBLHS2015
(PL)-BộCônganvàBộQuốcphòngcó tráchnhiệmchỉ
đạo, hướngdẫncácCQĐT, các trại giam, trại tạmgiam, cơ
quan thi hànhánhình sự… rà soát người bị kết án thuộcdiện
đượcchuyểnhìnhphạt từ tửhìnhxuống tùchung thân.Đây là
một trongnhữngnội dungnêu trongQuyết định272/2016của
Thủ tướngChínhphủvềkếhoạch triểnkhai thi hànhBLHS
2015.
Theoquyết địnhnày,BộCônganvàBộQuốcphòng lậphồ
sơcácđối tượng trên trìnhchánhánTANDTối caochuyển
hìnhphạt tửhình thànhhìnhphạt tùchung thânhoặc làm thủ
tụcđềnghị tòaáncó thẩmquyềnmiễnchấphànhhìnhphạt
chohọ…Đồng thời, cáccơquan rà soát cácvụánhình sựmà
cơquan, đơnvịmìnhđang thụ lýmàbị can thuộcdiệnkhông
bị xử lýhình sự theoquyđịnhđểđìnhchỉ điều trabị canđó.
Ngoài ra, quyết địnhcủaThủ tướngcũngđềnghịTAND
Tối caochỉ đạo, hướngdẫncác tòaán tiếnhành rà soát những
người bị kết ánđangđượchoãnchấphànhán, tạmđìnhchỉ
chấphànhánmà thuộcdiệnđượcchuyểnhìnhphạt tửhình
thànhhìnhphạt tùchung thânhoặcđượcmiễnchấphànhhình
phạt theoquyđịnh.TừđóchánhánTANDTối caochuyển
hìnhphạt tử
hình thànhhìnhphạt tùchung thânhoặc làm thủ
tụcmiễnchấphànhhìnhphạt tùchohọ…
TUYẾNPHAN
