6
THỨHAI
16-5-2016
Phóng sự - Chuyên đề
SauElNinođếnphiênLaNina
Ngày 12-5, CơquanKhí tượngNhật dựbáohiện tượng
thời ti tElNinos ti p tụcy ud nvàkhảnăng lớn làs k t
thúc trướcmùahènămnay, theohãng tinReuters (Mỹ).Tuy
nhiên, khi El Nino v a k t thúc thì hiện tượng thời ti t La
Nina s xuất hiện. Thời điểm xảy raEl Ninanhi ukhảnăng
là trongmùahè, khoảng t tháng6đ n tháng8.Dùkhông
nghiêm tr ngnhư El Ninonhưnghiện tượng LaNina - là
hiện tượnggiảmnhiệt độnướcbiểnThái BìnhDươngdưới
chuẩn - gây ra tình trạngmưa lụt, ẩmướt vàgia tăngnguy
cơbị bãonhiệtđới ÚcvàĐôngNamÁ.
Hai ngày trước, Cơ quanDự báo Khí tượngÚc dự báo
khả năng xuất hiện LaNina trong năm 2016 là 50%. Cục
Khí tượngQuốcgiaMỹ (NOAA) chobi tnhiệtđộbiểnđang
giảmnhanhrõrệt khuvựctrungvàđôngTháiBìnhDương
xíchđạo.TheoCơquanDựbáoKhí tượngÚc,nướcbiểnThái
BìnhDươngđãmát lại, d n tr lạimức bình thường trong
vònghai tu nqua, hiện tượngEl Ninonguyhiểmnhất th
giới trong20năm tr lại đâyđangd nk t thúc.
BẢOANH-TRUNGNHÂN
N
hữngbãi biển củaChile từ lâuđã trở thànhđiểm thu
hút đối với khách du lịch bởi vẻ đẹp như tranh của
chúng nhưng thời gian gần đây nhiều địa điểm thế
nàyđãbị ảnhhưởngkhimột số lượng lớncávoi, cáhồi, cá
mòi vàmực… chết dạt vào bờ. Chile, quốc gia với đường
bờ biển giáp Thái Bình Dương dài gần 4.000 km, là một
trong số những quốc gia chịu ảnh hưởng lớn nhất từ hiện
tượng thời tiết ElNinonămnay. Là nước sảnxuất các sản
phẩm từ cá hồi lớn thứ hai thế giới, Chile năm nay phải
chứngkiến sựmấtmát củagần40.000 tấncáởLosLagos,
8.000 tấn cá mòi chết dạt vào cửa sông Queule và hàng
ngàn con ngao chết chất đống trên đảoChiloe.
Chile laođao vì El Nino
Các chuyêngia chobiết chínhhiện tượngElNinođãgây
ra cái chết hàng loạt của các loài sinh vật biển tại Chile.
“Chúng tôi cho rằng nguyên nhân có khả năng nhất gây ra
cái chết củanhững loài sinhvật biểnởmiềnNamChile, các
điểmkhai tháccáhồi vàvùngbiểnngoài khơi làhiện tượng
El Nino” - Viện Ngư nghiệp Chile
IFOP
. TheoViện này,
hiện tượngEl Nino năm nay được xem là hoạt độngmạnh
nhất trong 65 năm qua.
Tuynhiên, cácnhàkhoahọccảnhbáo rằngcó thểmột tác
nhânkhácđãkhiếncáchếthàng loạtởvùngbiểnChile.Laura
Farias, nhàhảidươnghọc tạiĐHConcepcioncủaChilenói:
“Khôngcó lờigiải thíchnào theohướngsinh thái, hảidương
họchoặckhíhậuchosựviệcnày”.Vịchuyêngianghingờsự
phát triển của ngànhnuôi trồng thủy sảnởPatagonia,miền
NamChile là nguyênnhângópphầngâynên cái chết hàng
loạt của các loài sinhvật biển. “Nhiềunghiên cứu cho rằng
nuôi trồng thủy sảndẫnđến sự sinh sôi nảynởcủa tảo” - bà
Farias nói.Một số nhà khoa họcChile khác thì cho biết El
Nino dường như đang có dấu hiệu hoạt động yếu đi khiến
bềmặt nước biển dầnmát hơn.
Trước cảnhkhốnđốn, ngưdânChileđã tổ chứcbiểu tình
đòi chính phủ bồi thường thất thu. Người dân chặn đường,
lập rào chắn tạimột số thànhphốởmiềnNamnướcnàyđể
gây áp lực lên Tổng thống ChileMichelle Bachelet tăng
khoản trợ cấp chính phủ. Những người này cho biết khoản
trợ cấp không đủ trang trải cuộc sống gia đình. Được biết
khoảng6.500ngưdânđãđếncácđiểmhỗ trợcủachínhphủ
xếphàng để nhận thanh toán.
“Chile vẫn còn thiếu những hiểu biết về biển” - Valesca
Montes,mộtchuyêngiangưnghiệpcủachinhánhQuỹĐộng
vật hoangdãThếgiới tạiChile, nói. “Chilephải đầu tưvào
nghiên cứu hải dương học để
có thểdựđoáncácsựkiệnnhất
địnhvàchuẩnbị tốt hơn trước
quá trình biến đổi khí hậu”.
Nămngoái, tảođộcđượccoi là
nguyênnhângâyracáichếtcủa
hơn300concávoi ngoài khơi
bờ biển Patagonia của Chile.
Đâyđượcxem làvụmắc cạn cávoi lớnnhất từngđượcghi
nhận. “Nămnàochúng tôi cũngcó thủy triềuđỏởmiềnNam
Chile nhưng lần này nó tiến xa hơn lên phía bắc” - Jorge
Navarro, nhànghiêncứu tạiViệnHải dươnghọc Ideal, nói.
Trong khi đó, hàng ngàn conmực khổng lồ đã dạt vào
đảo SantaMaria, Arauco của Chile. Các chuyên gia chưa
thể xác định nguyên nhân của vụ việc và chưa biết liệu sự
việc có liên quan đến hiện tượng El Nino hay không. Các
chuyên gia từCơ quanNuôi trồng thủy sản quốc giaChile
đã thu thập cácmẫumực chết và nguồn nước đem đi phân
tích. Không loại trừ khả năng ô nhiễm, những chuyên gia
nàychỉ ra rằngcái chết củamột số lượng lớnmựccó thểdo
nhiệt độ cao của nước biểngây ra.
ViệccácsinhvậtbiểnchếtvàdạtvàobờbiểnSantaMaria
vào thời điểmnày trongnăm (mùahèởNambáncầu) được
xem là tươngđốiphổbiếnnhưngchođếnnaychưa từngxảy
ramột trườnghợp trênquymô lớnnhưvậy.Cácchuyêngia
cho biết bằng chứng ban đầu cho thấymực chết và trôi dạt
vàobờ làdomột hiện tượngmàkhi tầngnướcbiển lạnhvà
giàu dinh dưỡng nổi lên trênmặt đại dương, thay thế tầng
nước ấmhơn - tầngnước nghèo dinh dưỡng.
El Ninođedọahệ sinh thái biển
ElNino là hiện tượng thời tiết bất thườngxảy ra vài năm
một lần khiến nhiệt độ bềmặt nước biển nóng lên ở vùng
xích đạo Thái Bình Dương. Nhiệt độ nóng lên dẫn tới sự
“sinh sôi nảynở” của tảobiển, từđógây ra “thủy triềuđỏ”.
Thủy triềuđỏ là têngọi chungchonhữnghiện tượngđược
biết đến như những đợt bùng phát tảo biển nở hoa, domột
số loại tảo sống và nở hoamang đếnmàu đỏ hoặc nâu gây
ra. Trong số đó cóKareniabrevis, loại tảo thải ra các chất
độc hại nhiềuvàmạnhhàngđầu, cókhả nănggiết chết các
động vật biển và gây hại cho con người. Với cơ chế lấy
vào ôxy và thải ra chất độc hại, tàu biển sẽ gây ra cái chết
cho “những người hàng xóm” quanh chúng. Hiện tượng
El Nino thường xảy ra khoảng năm năm/lần, theo trang
Environmentalscience.org chobiết. ElNinobị gâynênbởi
sự thay đổi trong hoạt động của luồng gió tín phong Thái
BìnhDương. Lượng khí nóngmùa hè tăng lên khiến nhiệt
độbiển ấmhơnbình thường.
Lần hoạt động của hiện tượng El Nino năm 2015-2016
đượcghinhận là trầm trọngnhất trongsố20 lầnsuốthơn60
nămqua, tờ
Malaysiakini
chobiết.Chủ tịchCaoủyKinh tế
vàXã hội LiênHiệpQuốc (ECOSOC) - ôngOh Johnnhận
định tácđộngcủađợtElNino2015-2016 trênphạmvi toàn
cầu làvô cùng “kinhhoàngvà sâu rộng”.Không chỉ làmột
trongnhữngnguyênnhândẫnđếnhiện tượng cá chết hàng
loạt ởnhiềuquốcgiaTháiBìnhDương,ElNinocũng là tác
nhân trực tiếp đe dọa sự sống còn của rạn san hô lớn nhất
thếgiới phíađôngnướcÚc.Nhómđặcphái quốcgiaÚcđã
khảo sát hơn 911 rạn san hô và phát hiện hơn 93% có dấu
hiệu chịuhiện tượng tẩy trắng.Mức độ thiệt hại từnhẹ đến
nghiêm trọngnhưnggầnnhưkhôngcó rạn sanhônàoởkhu
đông bắc là cònkhỏemạnh, tờ
WashingtonPost
chobiết.
GSTerryHughes, Giám đốc Trung tâmNghiên cứu rạn
sanhô tạiĐHJamesCook,cho
biết:“Trongsố316 rạnsanhô,
khoảng 60 đến 100% bị tẩy
trắngnghiêm trọng, từgầnnhư
toànbộmột nửa phía bắc của
rạnGreatBarrierReef”.Hiện
tượng tẩy trắng sanhô thường
xảy ra khi nhiệt độ nước tăng
cao bất thường khiến tảo cộng sinh zooxanthellae rời khỏi
cá thể san hô, làm san hômất màu và chết vì không còn
nguồncungchấtdinhdưỡng trong thờigiandài.Hiện tượng
sanhô chết hàng loạt cũngxảy ra tại quầnđảoKiribati trên
TháiBìnhDương.Nhiều rạn sanhô trên toàn thếgiới cũng
đang có hiện tượng bị tẩy trắng. Nhiều nhà khoa học cho
rằng chính đợt El Nino lần này, cộng hưởng với tình trạng
nóng lên toàn cầu là nguyên nhân trực tiếp “thảm sát” san
hônhiềuvùngbiển trên thế giới.■
ElNinolàmcáchếttrắng
TháiBìnhDương?
Hàngngànconngaochếtchấtđốngtrên
đảoChiloecủaChile.Ảnh:AFP
NgưdânChilekhốnđốnvìcáchếttrắngở
sôngQueule.Ảnh:AFP
HệsinhtháibiểnkhuvựcTháiBìnhDươngbịđedọanghiêmtrọng.
HiệntượngElNinođanglà“nghiphạm”sốmột.
Khôngchỉ làmộttrongnhữngnguyênnhândẫnđến
hiệntượngcáchếthàng loạtởnhiềuquốcgiaThái
BìnhDương,ElNinocũng làtácnhântrựctiếpđedọa
sựsốngcòncủarạnsanhô lớnnhấtthếgiớiphíađông
nướcÚc.
