14
THỨ TƯ
20-7-2016
Phóng sự - Chuyên đề
TrungQuốccó thểsẽxâyđảo
nhân tạo tại bãi cạnScarborough?
TrungtâmNghiêncứuChiến lượcvàQuốctế (CSIS)củaMỹ
nhậnđịnhphảnứngcủaBắcKinhsẽphụ thuộckhônggian
màTQcó thể len lỏi linhhoạtđểứngphóvới kếtquảphán
quyết, đồng thời phụ thuộc vàophảnứng củaPhilippines,
Mỹ và các quốc gia khác. Tuy nhiên, Bắc Kinh sẽ kiềm chế
vì TQ sẽ là chủnhà tổ chứcHội nghị ThượngđỉnhG20 vào
tháng9-2016vàvì cánhcửađàmphánvới chínhquyềnmới
củaPhilippinesđangmởra.Trongtương lai,TQcóthểsẽxây
đảo tại bãi cạnScarborough, triểnkhai lực lượng các chiến
đấu cơđầu tiênđến các cơ sởnhân tạoởđáChữThập, đá
Subi vàđáVànhKhăn.
ĐỖTHIỆN
thựchiện
B
ất chấpTòaTrọng tài được thành lập theoPhụ lụcVII
CôngướcLiênHiệpQuốc vềLuật Biển (UNCLOS)
và rất nhiều quốc gia trên thế giới kêu gọi Trung
Quốc (TQ) tôn trọng và thực thi phán quyết ngày 12-7,
chính quyền Bắc Kinh vẫn đăng đàn bác bỏ phán quyết,
đồng thời côngbốSách trắngquốcphòngvới thái độkhiêu
khích và đe dọa.
Pháp Luật TP.HCM
đã có cuộc trao đổi
với
GSAlexanderVuving
,
chuyên gia an ninh làm việc
tại Trung tâmNghiên cứu châuÁ-Thái BìnhDương (Mỹ),
về những khả năng có thể xảy ra trên biểnĐông tới đây.
TrungQuốc lậpADIZ sẽ làmột nước cờ
sai lầm
.
Phóng viên
:
Tòa Trọng tài đã ra
phánquyếtvềvụPhilippineskiệnTQở
biểnĐông,vớikếtquảyêusách“đường
lưỡibò”vàvấnđề“quyền lịchsử”của
TQ đều bị bác bỏ. Đầu năm nay, ông
từng nhận xét TQ sẽ không lập vùng
nhậndiệnphòngkhông (ADIZ)ởbiển
Đôngvì lợi bất cậphại.Điềunày liệu
có thay đổi trong tình hình tới đây?
+GS
AlexanderVuving
:Đâykhôngphải lầnđầuTQnói
có quyền lậpADIZ. Lần này Thứ trưởng Ngoại giao Lưu
ChấnDân cũng lặp lại quan điểm trước kia của người phát
ngônBộNgoại giaovàBộQuốc phòngTQ, rằngkhả năng
TQ lậpADIZởbiểnĐônghaykhôngcòn tùymứcđộTQbị
đedọađếnđâu trongkhuvực.Theo tôi, tuyênbố lầnnàycóý
nghĩanhưmộthình thức rănđecácnước theokiểu“chớnên
làmmạnh,nếukhông thì…”,hơn làmột thôngbáokếhoạch.
.
Theo ông, các khả năng TQ lập ADIZ ở biểnĐông sẽ
như thế nào, kèm theo đó là hệ lụy gì?
+ Hiện nay, nếu TQ lậpADIZ để cảnh báo sớm; hoặc
để xôđẩy các nướcmà họkhông thích ra khỏi khuvực họ
kiểm soát thì TQ chưa có đủ thực lực, còn phải chờ thời
gian.Ngoài hai chứcnăngnày,ADIZ có thểđược sửdụng
cho ba chức năng khác.
Thứ nhất,
nếu TQ lậpADIZ như
thể đặt một cột mốc chủ quyền thì sẽ lợi bất cập hại vì sẽ
cónhiềunướcbácbỏ, thậmchímột sốnước trongkhuvực
có thể còn phản ứng bằng cách lậpADIZ của riêngmình,
chồng lấn lênADIZ doBắcKinh lập ra.
Thứ hai
, nếuTQ
lậpADIZđể tạo thếmạnh tronggiao thiệpvới các đối thủ
tranh chấp thì có thể gậy ông đập lưng ông vì chỉ cầnViệt
Nam lậpADIZ trênHoàng Sa là có thể lật ngược thế cờ.
Thứ ba
, nếuTQ lậpADIZ để chứng tỏ không khuất phục
trước phán quyết của Tòa Trọng tài thì sẽ càng khuyến
khích các quốc gia liên quan đi những nước cờmạnh bạo
hơn, gây thiệt hại choTQnhiềuhơn.VậykhảnăngTQ lập
ADIZ tronghoàncảnhhiệnnay làcónhưngnhỏvànếucó
thì sẽ làmột nước cờ sai lầm.
Nếugây chiến, TrungQuốc sẽ thiệt hại
nhiềuhơn
. Nhiều quan điểm cho rằng sắp tới TQ sẽ tăng cường
“sứcmạnh cứng” trên thực địa nhằm răn đe các nước tận
dụngphánquyết củaHộiđồngTrọng tàiđểmặccảvớimình.
Theoông, khảnăngxảy raxungđột tại biểnĐông thời gian
tới như thế nào?
+
Hiệnnay, cácnước liênquan tranh chấpbiểnĐôngvới
TQđềungại xungđột, cốgắngkiềmchế, tậndụng luật pháp
quốc tế, ưu tiên đối thoại hơn đối đầu, đó có thể được xem
là lợi thếchoTQ.Tuynhiên, việcTQbácbỏphánquyết của
TòaTrọng tài đã đặt TQ vào thế bất lợi, đó là đi ngược lại
các chuẩnmực của luật pháp quốc tế. Phán quyết của Tòa
Trọng tài cũngđã làm rõ tínhpháp lý của phần lớn các khu
vực tại biểnĐông. Điều đó tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho
cácnướcnhưMỹ,NhậtBảncó thểbảovệhoặc trợgiúpcác
đồngminhcũngnhưcácquốcgiađối táccủahọ tại khuvực
trong trườnghợp cónhữngbiến cố xungđột xảy ra.
Trong khi đó, với tình hình hiện nay, xung đột xảy ra sẽ
có nhiều khả năng dây dưa kéo dài chứ không thể kết thúc
chóngvánhvớiphần thắng thuộcvềTQđược.BiểnĐông là
nơi 90% lượngdầukhí nhậpkhẩucủaTQđi qua.Nếuxung
đột kéo dài, tàu dầu phải đi vòng, giá năng lượng ởTrung
Quốc có thể tăngđến30%.Đó làmới chỉ tính tácđộngvào
tàu chở dầu. Do đóTQ sẽ tăng cường gây hấn trong “vùng
xám”dưới ngưỡngchiến tranhvà tránhđểchoxungđột kéo
dài hoặcmở rộng. Nếu chiến tranh xảy ra ở biểnĐông thì
TQ sẽ chịunhiều thiệt hại hơnMỹvàNhật Bản.
TQhết thời “múa gậy vườnhoang”
.Ngaysauphánquyết củaTòaTrọng tài,TQkhôngnhững
khôngchấpnhận thực thiphánquyếtmà trái lạicòn lên tiếng
đedọavà tuyênbố tập trận trênbiểnĐông tiếpnữa (TQđã
tập trậnbắnđạn thật trướckhiTòaTrọng tài raphánquyết).
Mâu thuẫn lợi ích trong bối cảnh hiện nay sẽ khiến TQ và
cácquốcgia liênquanđiềuchỉnhhànhđộngcủahọrasao?
+ Trước mắt thì căng thẳng sẽ leo thang. TQ sẽ có các
động thái để phát tán thôngđiệphàm ýnước nàykhông sợ
chiến tranhvà sẵn sànggâyhấn. Tất cả để đè bẹpý chí của
các đối thủ, đồng thời khiến đối thủ không tin tưởng vào
hiệu lựccủa luậtphápquốc tế, từđóđiđến thỏahiệpvới sức
mạnh cơ bắp củaTQ.Một số đối thủ củaTQ có thể sẽ tìm
biệnphápxoa dịunhưnghọ sẽ không từbỏphánquyết của
Tòa Trọng tài. Saumột thời gian nếuTQ không thích ứng
với tình hìnhmới thì các đối thủ của TQ sẽ hợp tác nhiều
hơnvới nhauđểbảovệ luật phápquốc tếmàcũng làbảovệ
quyền lợi hợppháp của họ.
. Trong khi Philippines nói riêng và nhiều nước khác kỳ
vọngvềsựhiệndiệncủaMỹ tạibiểnĐông thìphíaTQ lênán
Mỹxuất hiệncàng làmgia tăngcăng thẳng.Phánquyết lần
nàycó lợi chohoạt động tuần tra tựdohànghải (FONOPs)
củaMỹ. Theoông, sựhiệndiệncủaMỹ sauphánquyết của
Tòa Trọng tài sẽ góp phần định hình cục diện an ninh tại
khu vực biểnĐông thời gian tới ra sao?
+Mỹđãđiềuhaicụmtàusân
bayđến túc trựcởbiểnĐông
trong thời gianTòaTrọng tài
sắp sửa ra phán quyết. Đây
là điều bất thường vì thông
thường tàusânbaycủaMỹchỉ
đi qua biểnĐông chứ không
túc trực. Sự hiện diện quân
sựcủaMỹởbiểnĐôngnhằm
cảnhbáovớiTQkhôngđược
làm liều. Theo quan điểm cá
nhân tôi, sau phán quyết của
TòaTrọng tài thì TQ trở nên
tự cô lậpmình với các nước
khi chốngpháphánquyết và
tiếp tụcviphạm luậtphápquốc
tế, bất chấpphần lớncácnướcđềuđồngýnghĩavụ tuân thủ
luật phápquốc tế theoUNCLOS.
DùvềTòaTrọng tài khôngcócáchgì đểbuộcTQphải thi
hành phán quyết nhưng tự bản thân các nước liên quan và
có lợi ích trongkhuvực sẽ tìm cáchbảovệ nhữngmặt tích
cựcđối với lợi ích củahọđượcnêu trongphánquyết. Phán
quyết củaTòaTrọng tài sẽgiúp tạo racáncân lực lượngmới,
trong đó TQ không còn khả năng “múa gậy vườn hoang”
như trước nữa. Cuối cùng, luật vẫn là luật và không ai có
thểbácbỏhaybẻ congđược.TrừkhiTQ rakhỏiUNCLOS
và tựmình lập ramột loại luật pháp quốc tếmới, còn nếu
TQvẫnmuốngiảiquyết tranhchấp thôngqua thương lượng
như họ nói thì cuối cùng họ cũng sẽ phải chấp nhận giá trị
của phán quyết là trên hết.■
Kỳtới:
“Nướccờ”ngoạigiaocủaBắcKinhxoaychuyểnrasao?
Cáncân lực lượngmới
ởbiểnĐông
TrungQuốcsẽtiếptụcgâycăngthẳngtrênbiểnĐôngnhưngkhảnănglập
ADIZvàgâyxungđộtlớnliệucódiễnra?
TQngangnhiêncửmáybaynémbomH-6Kbaygần
bãicạnScarboroughsaukhiTòaTrọngtàiđưara
phánquyếthôm12-7.Ảnh:PLAAF
TàukhutrụcYunchengcủaTQphóngtên lửađốihạm
trongmộtcuộctậptrậnngày8-7-2016.Ảnh:AP
Từphánquyết củaTòaTrọng tài -Bài 2
“PhánquyếtcủaTòa
Trọngtàisẽgiúptạora
cáncân lực lượngmới,
trongđóTQkhôngcòn
khảnăng“múagậyvườn
hoang”nhưtrướcnữa.
Cuốicùng, luậtvẫn là luật
vàkhôngaicóthểbácbỏ
haybẻcongđược.”
G
SAlexanderVuving
