CHỦNHẬT 4-9-2016
10
SỨCKHỎE
Viêmxoang,nếuxétvềmặtcơchếbệnh lý,
khôngdễ trở
thànhnghiêm trọngđến thếnếu thầy thuốcđừngchỉnhìn
vấnđề trênhìnhquang tuyến,đừngchẩnđoándựa theo
địnhkiến lâmsàngmàchịukhó liếcnhẹ... ngườibệnh.
Chamẹđịnhhình thói quenănuống,
vậnđộngchocon
Luônmiệng khuyến khích con ăn uống lànhmạnh, năng tập thể
dục, hạn chế ngồi trướcmànhình chưa đủđể tạođược thói quen ăn
uốngvàsinhhoạt lànhmạnhchoconmàchamẹcầnphải làmgương.
Nghiên cứu củaTrung tâmSứckhỏe công cộngOntario (Canada)
côngbố trên tạp chí
BMCPublicHealth
cho thấykhả năng trẻ thực
hiện theo sẽ nhiều hơn nếu chamẹ khuyến khích bằng những hành
động cụ thể chứ khôngphải những lời nói suông.
Chẳnghạn, chamẹnêncónhiềuhình thứccùngvậnđộngvới con
như đưa con đến công viên cùng vận động, cùng chơi cácmôn thể
thao với con; luôn có sẵn thực phẩm lànhmạnh trong tầmmắt trẻ
vàhạn chếmua thựcphẩm cóhại cho sứckhỏevềnhà; giới hạngiờ
xem tivi, dùng điện thoại với trẻ.
TạiCanada, trẻ5-17 tuổiđượckhuyênvậnđộngcườngđộ từ trung
bìnhđếnmạnh ít nhất 60phút/ngày.Tùy thuộcvào tuổi vàgiới tính,
BộY tếCanada khuyến cáo dân ăn 4-8 khẩu phần trái cây, rau quả
mỗi ngày. Giờngồi trướcmàn hình tối đa là hai tiếng.
Chuyên gia dinh dưỡngStephanieQuirantes tại BVnhi Nichlaus
(Mỹ) khuyên các bậc cha mẹ, đặc biệt các bà mẹ chú ý thói quen
ăn uống củamình vì trẻ thường có thói quen làm theo thói quen ăn
uống củamẹ.
THIÊNÂN
Ngănngừabệnh tật từmáy lạnh
Làmviệc hằngngày trongmôi trườngmáy lạnhmang lại nhiều
vấnđề về sức khỏe là điềukhôngbàn cãi. BSRommelTickoo, cố
vấn cấp caonội khoa tại BVMaxHospital vàBSAjayAggarwal,
Giám đốc nội khoa BV Fortis Hospital (Ấn Độ), đã có một số
hướng dẫn giúp hạn chế tối thiểu tác hại của việc ngồi máy lạnh
với sức khỏe.
•Khôdavàmắt:
Máy lạnh lấyđi độ ẩm từkhôngkhí khiếndabị
khôvà căng, thậm chí có thểgâyngứavàbong tróc.Máy lạnh cũng
làm khômắt, có thể dẫn tới đỏ, ngứamắt, giảm thị lực.
Gi i ph p
: Dự trữmột lọ dưỡng ẩm da chất lượng và thoa lên da
mỗi khi cảm thấy da bị khô. Để tránh bị khômắt có thể dùng loại
nướcnhỏmắt khôngcó tácdụng trị cácbệnhvềmắt nhưnướcmuối
sinh lýđểnhỏmắt.Nếudavàmắt thuộcdạngdễmẫn cảm cần tham
vấn bác sĩ trước khi mua các sản phẩm dưỡng da, nhỏmắt. Và nhớ
uốngnước thường xuyên.
•Cocơ,đauđầu,đau lưng:
Máy lạnhgâyđaunhứcởkhớpxương
và cơ, về lâudài có thể gây ra bệnh thấp khớp, viêm khớp.
Gi i ph p:
Luôn giữ nhiệt độ không dưới 20 độC. Cố gắng duy
trì mức giữa 25-27 độC. Không ở trong phòng lạnh quá lâu, trong
tám giờ làmnên ra khỏi phòng lạnh ít nhất hai lần.
• Luônmệt mỏi:
Nhiều người cảm thấy cơ thể luôn trong tình
trạng mệt mỏi mà không biết vì luôn ở trong phòng lạnh, thiếu
không khí trong lành. Đặc biệt có hại khi máy lạnh không được vệ
sinh thườngxuyên.
Gi i ph p:
Đảmbảomáy lạnhđượcvệ sinh thườngxuyên.Không
ở trongphòng lạnhquá lâu.Cầnmặcấmkhibướcvàophòngcónhiệt
độquá thấp, tránhđể cơ thể tiếpxúc trực tiếp, đột ngột với hơi lạnh.
•Khóthở:
Máy lạnhkhôngđượcvệsinh thườngxuyên làmộtnguồn
bệnhvới nấmmốc, vi khuẩn dẫn tới các bệnh về hô hấp, khó thở.
Gi i ph p
: Đảm bảomáy lạnh được vệ sinh đúng kỳ, chú ý tránh
những khuvực ít đối lưu khôngkhí.
ĐĂNGKHOA
Trẻnhẹcânkhi sinhkémvậnđộng
vềsau
Mộtnghiêncứuquymô lớn trong thờigiandàicủaHộiđồngNghiên
cứuYkhoaAnhcôngbố trên tạpchí
MedicineandScience inSports
andExercise
cho thấy trẻ nhẹ cânkhi sinh sẽ kémvậnđộngvề sau.
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 3-1946. Các nhà nghiên cứu
đã theo dõi tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh xã hội của hơn 5.300
nam giới và phụ nữ sinh ra ởAnh, Scotland và xứWales từ lúc họ
được sinh ra chođến lúc họ già đi.
Kết quả, 78% trẻ sinh ra với cân nặng ít hơn 2,5 kg có khả năng
hoạt động thể chất ở tuổi 13 sẽ dưới mức trung bình và ít có xu
hướng tham gia vận động hoặc hoạt động thể thao trong suốt tuổi
trưởng thành.
52% những người sinh ra cân nặng cao hơn 2,5 kg có khả năng
vậnđộng thể chất tốt ở tuổi thiếuniênvà cóxuhướngvẫn thích các
hoạt động thể thao trongđộ tuổi 36-68.
Một nghiên cứu năm 2011 củaViệnKhoa học chuyển hóa (Anh)
cũngđưa ra kết luận tương tự.
Các nhà nghiên cứu cho biết trong các nghiên cứu tới đây họ sẽ
tập trungxácđịnhnguyênnhânđể cóbiệnphápgiúpnhững trẻ sinh
ra nhẹ cân tăngvận động, hoạt động thể thaokhi lớn lên.
THIÊNÂN
Đừngtrămdâuđổ
đầuviêmxoang!
Cho d nhiều yếu tố nhưmôi trư ng ô nhiễm, thay đổi khí hậu...
có thể là điều kiện bắc cầu khiến xoangmũi, xoang trán, xoang sàn
rơi dần vào c nh viêm tấymạn tính nhưng không vì thếmàmọi ngư i
đều đồng loạt sổmũi hay nghẹtmũi như nhau.
BS
LƯƠNGLỄHOÀNG
T
rongđa số trườnghợp,
viêm xoang không vô
cớhình thành theokiểu
“trái thị rớt bị bà già”.
Ngược lại, viêmxoang
rất thườngkhi làhậuquảcủabệnh
nào đó trong vùng lân cận không
đượcpháthiệnvàvì thếchưađược
điều trị đến nơi đến chốn.
Consốxót xa
Tuy vậy, trong số 1.000 bệnh
nhân tham dự đợt điều tra, chỉ có
20 bệnh nhân đã được thầy thuốc
gửi đến chuyên khoa khác để hội
chẩn. Một tỉ lệ chỉ có ở nước ta.
Hơn thế nữa, 400 người trong số
đó được điều trị bởi thầy thuốc
không thuộc chuyên khoa tai mũi
họng. Hơn 300 đối tượng trong
nhóm nghiên cứu thậm chí chưa
từng được khámmũi để xác định
mức độ dị ứng, viêm nhiễm, xuất
huyết hay thoái hóa trênniêmmạc
hốcmũi.Điềuđángnói làhơn600
bệnhnhânsaunhiềungàymònmỏi
đã hơnmột lần bạo gan hỏi thăm
thầy thuốc về nguyên nhân sinh
bệnh nhưng không nhận được...
câu trả lời.Có lẽvì thời giờ là tiền
bạcvà im lặng thậmchí là…vàng.
Consốáynáy!
Vớithầythuốccóthừakinhnghiệm,
hìnhquang tuyến thườngđã đủđể
chẩn đoán viêm xoang. Nhưng để
theodõi tiến triểncủabệnhcũngnhư
ảnhhưởng của tình trạngviêm tấy
daidẳng trêncácchứcnăngkhác thì
chỉ với hình chụpX-quang không
đủ để thầy thuốc chắc ăn khi chữa
bệnh. Thế mà chỉ tròm trèm 300
bệnhnhânđãđượcchẩnđoánviêm
xoang nhờ triệu chứng phát hiện
trênhìnhquang tuyến.Sốcòn lại là
dophỏngđoán của thầy thuốc, gọi
làdựa theokinhnghiệm lâm sàng.
3/4 sốbệnhnhânchưahềđượcxét
nghiệmmáumặc dù đã được điều
trịnhiều thángvìviêmxoang.Điểm
khógiải thích làcóhàng trămbệnh
nhânđượcchụphìnhcắt látnãobộ,
hàng trămbệnhnhânđixahơnnữa
vớiđiệnnãođồ,có lẽvìngườibệnh
lỡ thannhứcđầu trongkhikhôngcó
đếnhơn10%bệnhnhânđãđượcxét
nghiệmcông thứcmáu,vận tốc lắng
máu…,nghĩa làchỉ tiêu tối thiểuđể
đánhgiá tiếnđộviêmnhiễm.
Chẩnđoánkhácxa
phỏngđoán
Mặcdùcòn thiếunhiều tiêuchí
chẩn đoán khách quan và thực
nghiệmnhưngphần lớnbệnhnhân
đãđượcchẩnđoándễdàng làviêm
xoang. 3/4 trong sốbệnhnhânđã
đồng ýmà không hề thắcmắc về
mức độ chínhxác của chẩnđoán.
Dễ hiểu vì bệnh nhân xứ mình
mấy ai được hỏi. 70% trong số
“khách hàng tiềm năng” còn lịch
sự hơn nữa khi chưa lần nào đặt
thẳng vấn đề với thầy thuốc là
nếu chẩn đoán đúng tại sao bệnh
chữa mãi không lành. Thật đáng
khen tinh thần kỷ luật của người
bệnh xứmình!
Viêmkhôngđồngnghĩa
với nhiễm
Y sĩ đoàn ở các nước châuÂu
đã từ lâu khuyến cáo thầy thuốc
đừng quá hào phóng với thuốc
kháng sinh vì chỉ có 30% trường
hợp viêm xoang phải cần đánh
nhanh, đánhmạnh. Xứmìnhbao
giờcũngcónhiềuđiểmhaykhông
thì chưa biết nhưng khác người.
Chỉ có 1% bệnh nhân trong mô
hình thống kê đã nhận toa thuốc
không có thuốc kháng sinh. Hơn
2/3 trong số đó thậm chí đã nếm
quahơnnăm loại kháng sinhkhác
nhau trong thời gianđiều trị tương
đối ngắn ngày. 65% trong số đó
đã bị điều trị liên tục bằng thuốc
kháng sinh trong thời giankhông
dưới 15 tháng. Dữ kiện nổi bật ở
điểm không có người bệnh nào
đãđượcgiải thích, dù chỉ tóm tắt
về tác dụngphụ của thuốc kháng
sinh.Chỉ 5% trong số1.000bệnh
nhânđãđượcbổ sungmenvi sinh
đường ruột dưới hình thứckhi có
khi không trong suốt liệu trình,
trongkhi thầy thuốcnào tối thiểu
cũng hiểu về tác dụng ngoài ý
muốn của thuốc kháng sinh trên
cộng đồng vi sinh tá túc trong
khung ruột.
Không lửakhócókhói
Trongsốđối tượngđượckhảosát,
chỉ tìm thấy trên toa thuốccủa3%
bệnhnhân thuốc trợsứckhángbệnh
như các loại sinh tố, khoáng tố vi
lượngdễ thất thoát khi dùng thuốc
kháng sinh. Ngược lại, cơ thể của
80% người bệnh hầu như thường
xuyênphải đối đầuvới gánhnặng
của hàng loạt dược phẩm kháng
sinh, long đờm, giảm đau, chống
dị ứng, chống xuất tiết..., nghĩa là
các loại thuốc dễ làm lá gan, trái
thận phải thấmmệt.
Trị bệnhkhácxa
chữacháycầmcanh
Nói chi đến trườnghợp thất bại,
ngay cả trong nhómmaymắn có
mấyngười đãđượchướngdẫnvề
cácphươngpháphỗ trợđểmộtmặt
duy trì tácdụngvàmặt khácngăn
ngừakhảnăng táiphát.Chẳnghạn,
cách xông mũi và cổ họng bằng
tinh dầu có tính kháng viêm, vệ
sinh răng miệng bằng dược thảo
hayđơngiảnnhưnghữuhiệuhơn
nữa làbiệnphápngâmchân trong
nước nóng sau ngày dài làm việc
trong không khí ẩm, trong phòng
máy lạnh, trong môi trường ô
nhiễm...Xét chocùng, nếukhông
cóphươngándựphòng thìmọihình
thức điều trị viêm xoang cho dù
cóhiệuquả trướcmắt, sớmmuộn
cũng bằng… không!
Nguyênnhângây
viêmxoangtương
đốiđadạng,cóthể
từviêmtaibướcqua
viêmhọngchođến
viêmthanhquản...và
đặcbiệt làsâurăng.
Viêmxoangnếutáidiễnkhôngdứt làdấuhiệuchothấysứckhángbệnhcủagiachủ
khôngthểnàothuộcnhóm“dưsứcquacầu”.
