8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
ÔngHuỳnh
VănNén,
người từng
bịépcung,
dùngnhục
hìnhđể
buộcnhận
tộigiết
ngườivà
cướptài
sản.Ảnh:
T.TÙNG
Chốngbứccung,
nhụchình:Từđề
xuấtđếnquyđịnh
chính thức
Góptiếngnóiđểhoànthiệnphápluậthìnhsự,thờigianqua
PhápLuậtTP.HCM
đãđềxuấtnhiềuvấnđềnhưgiảiphápchống
bứccung,nhụchình,hướngtớiphiêntòatranhtụngbìnhđẳng
nhằmchốngoansai...Cácđềxuấtnàyđềuđãđượcghinhậntrong
BLTTHS2015.
THANHTÙNG
“C
ó ai khổ như tôi không?
Chắckhôngcóvà tôi cũng
không muốn có… Bằng
đòn roi của điều tra viên (ĐTV) tôi
đãphảinhận tộivàphải trảiquahơn
17 năm ngồi tù oan.... Tôi là người
đãđi tùhơn17nămvì sự sai sót có
chủđích của nhữngngười làmviệc
trongcơquan tố tụng…Tôi tha thiết
mong rằng bằng những đòn roi tôi
đã nhận, bằng những oan ức tôi đã
trải qua…, cácĐTV, kiểm sát viên
(KSV), thẩm phán hãy suy nghĩ kỹ
khi phán quyết để không còn làm
oan ai nữa”...
Những lời tâmsựuấtnghẹnnói trên
của“người tù thếkỷ”HuỳnhVănNén
tại buổi TAND tỉnh Bình Thuận tổ
chứcxin lỗi côngkhaiônghồi tháng
11-2015đãnói lên tấtcảhạnchếcủa
việc hỏi cung, lấy lời khai nghi can
màkhông có cơ chếgiám sát.
Ghi âm, ghi hình việc
hỏi cung
Ông HuỳnhVăn Nén, cũng như
các ôngNguyễn Thanh Chấn (Bắc
Giang),TrầnVănThêm (BắcNinh),
bảy thanhniênbị oanởSócTrăng...
đều bị bức cung, dùng nhục hình
trong quá trình điều tra để ép nhận
tội. Bức cung, dùng nhục hình là
một trong những nguyên nhân dẫn
đến oan sai. Có tình trạng này bởi
quy định của pháp luật tố tụng hình
sựvềgiai đoạnđiều tra thiếuhẳncơ
chếgiámsáthoạtđộng lấycungnghi
can, đồng thời việc luật sư (LS) có
mặt ngay từđầu chưađược cơquan
điều tra (CQĐT) thực hiện nghiêm
túc, thậm chí còn gây khó dễ. Luật
cũng chưa quy định chính thức về
Luật sư ngồi nganghàng
kiểm sát viên
Trướcđây,phòngxửánhìnhsựcủa
các tòa sắp xếp vị trí ngồi củaHĐXX,
KSV, thưký tòaởphía trên, LS, bị cáo,
ngườibịhại…ởphíadưới.ViệcLSphải
ngồidướiKSVđãkhôngthểhiệnđược
sựbìnhđẳnggiữabêngỡ tội vàbên
buộctội.
PhápLuậtTP.HCM
đãphảnánh
vềbấthợp lýnày, đồng thời ghi nhận
cải cách thí điểm củaTAND tỉnhBình
Dương,TANDTPĐàNẵngtheohướng
LSngồi nganghàngKSV.
TheoquyđịnhmớicủaBLTTHS2015,
phòngxửánphảiđượcbố trí thểhiện
sự trangnghiêm, an toàn,bảođảmsự
bìnhđẳnggiữangườithựchànhquyền
công tốvàLS, người bàochữakhác.
Tháng4-2016,TANDTối caođãyêu
cầu các tòa cấpdưới triển khai thực
hiệnmô hìnhphòng xử ánmới như
trên.Dư luậnvàgiớiLSrấtủnghộviệc
nàyvì chỗngồi bìnhđẳnggiữaLSvới
KSV tại phiên tòa sẽ phục vụ tranh
tụng tốthơn.
Vìmộtphiên tòa tranh tụng
“Cần luậthóanguyêntắctranhtụng”,đó làchủđềcủanhiềubàibáotrên
PhápLuậtTP.HCM
nhằmgópýchonhà làm luậttrướcthựctrạngtại rấtnhiều
phiên tòahìnhsự, LSphải“độcdiễn”vìKSVkhôngchịu tranh luận, chỉ“bảo
lưuquanđiểm”.Trongkhiđó, cácnghịquyếtcủaBộChính trị vềcải cách tư
phápđãnhấnmạnhđếnviệcbảnánphảidựatrênkếtquảtranhtụngtạitòa.
Quyđịnhmới tại Điều26BLTTHS2015đã làmnức lòngdư luậnvàgiới
LS.Theođó,mọichứngcứxácđịnhcótội,chứngcứxácđịnhvôtội, tìnhtiết
tăngnặng, tình tiết giảmnhẹ tráchnhiệmhình sự, ápdụngđiểm, khoản,
điềucủaBLHSđểxácđịnh tộidanh,quyếtđịnhhìnhphạt,mứcbồi thường
thiệt hại đối với bị cáo, xử lývật chứngvànhững tình tiết khác cóýnghĩa
giải quyết vụánđềuphải được trìnhbày, tranh luận, làm rõ tại phiên tòa.
Bảnán,quyếtđịnhcủatòaphảicăncứvàokếtquảkiểmtra,đánhgiáchứng
cứvàkếtquả tranh tụng tại phiên tòa…
Cácbàibáocũngđềxuấtnhiều
giảiphápchốngbứccung,dùng
nhụchình,trongđóđángchúý
làghiâm,ghihìnhviệchỏicung,
quyđịnhvềquyềnim lặng...
quyền im lặng củanghi can...
Trong quá trình góp ý sửa đổi
BLTTHS,
PhápLuậtTP.HCM
đãcó
nhiềubàibáophảnánh thực trạng, lấy
ýkiến của các chuyêngia phân tích
các bất cập của quyđịnhhiệnhành,
chỉ rakẽhởkhiếnngười tiếnhành tố
tụngcóthểlạmdụngkhihỏicungnghi
can.Cácbài báocũngđềxuất nhiều
giảiphápchốngbứccung,dùngnhục
hình, trongđóđángchúý làghi âm,
ghi hình việc hỏi cung, quy định về
quyền im lặng củanghi can...
Tháng12-2015,Quốchộiđã thông
quaBLTTHS2015vớihàng loạtquy
địnhmới rất tiến bộ trong việc bảo
vệquyềnconngười,quyềncôngdân
trong tố tụnghình sự.Đểchốngbức
cung,dùngnhụchình,chốngoansai,
BLTTHS 2015 quy định bắt buộc
phải ghi âm, ghi hìnhviệchỏi cung.
Mộtsốnộihàmvềquyền im lặngcủa
nghicancũngđược luậtmới thểhiện
trongnhiềuđiều luậtcụ thể:Nghican
được trình bày lời khai, trình bày ý
kiến,khôngbuộcphảiđưa ra lờikhai
chống lạichínhmìnhhoặcbuộcphải
nhậnmình có tội...
Chuyệnvềgiấychứngnhận
người bàochữa
Một lần, gia đình một bị can bị
CQĐTCônganTP.HCMkhởi tốvề
hành vi đánh bạc đã nhờ LSĐinh
VănLương (ĐoànLSTP.HCM)bảo
vệbị can.LSLương làm thủ tụccấp
giấychứngnhậnngười bàochữa thì
bịĐTV từchối,nóibịcancóđơnxin
từ chối LS. LS Lương đề nghị cho
xem văn bản từ chối, ĐTV không
đápứng. Saukhi bị can từ trại giam
viết đơnmời đíchdanhLS,ĐTV lại
từ chối cấp giấy chứng nhận người
bàochữavì cho rằnggiữaLSvàgia
đình bị can cómối quan hệ bà con
thân thích.
PhápLuậtTP.HCM
đã tìmhiểuvụ
việc, phân tích rằng lýdo từchốiLS
như trên là hoàn toàn sai luật. Một
ngàysaukhibáođăngbài,CQĐTthừa
nhậnĐTV làm sai, mời LS Lương
đến xin lỗi và cấp giấy chứng nhận
người bào chữa.
Một câuchuyệncười ranướcmắt
khác làLSNguyễnKhảThành (Phó
Chủ nhiệmĐoànLS tỉnh PhúYên)
phảigửiđơnđềnghịVKSNDhuyện
ĐôngHòa kiểm sát xemviệc bị can
P.viếtđơn từchốiLS là thậthaygiả.
Trướcđó,P. bịkhởi tố, bắt tạmgiam
về tộimuabán tráiphépchấtma túy.
Mẹ củaP. kểvào thăm con thấy anh
này khóc nức nở, nói: “Mẹ ơi, nhờ
bác Thành LS cứu con!”. Bà đến
nhờvàLSThànhđãnhận lời bảovệ
miễn phí choP. Nhưng khi ông nộp
hồ sơ đề nghị Công an huyệnĐông
Hòacấpgiấychứngnhậnngười bào
chữa thì bị từ chối với lý do bị can
tự nguyện viết đơn không nhờ LS.
Đâychính làđiềubất thườngmàLS
Thànhmuốn làm rõ.
Đóchỉ làvài câuchuyệncho thấy
thựctrạngLSvẫnbịCQĐT,ĐTVlàm
khó trongviệc cấpgiấy chứngnhận
ngườibàochữa-một loại“giấyphép
con” trong tố tụng hình sự. Không
cóLSbảovệ, quyềnđượcbào chữa
ngay từ đầu của nghi can cũng như
quyềnbào chữa và thamgia tố tụng
của giới LS - vốn đã được luật hóa
trongBLTTHS2003 - đãbị vôhiệu
hóa. Không có LS bảo vệ ngay từ
đầu cũng là một trong các nguyên
nhân dẫn đến bức cung, dùng nhục
hình, oan sai.
Pháp Luật TP.HCM
đã kiên trì
phản ánh về tồn tại này, đồng thời
ghi nhận ý kiến của các chuyên gia
đềxuấtsửađổiquyđịnhđểbỏ thủ tục
cấpgiấychứngnhậnngườibàochữa.
Cuối cùngBLTTHS2015đãbỏhẳn
thủ tục này, thay bằng thủ tục đăng
kýbào chữa đơngiản, rút ngắn thời
gian hơn nhằm chấm dứt tình trạng
“giấy phép con” hành LS. Đặc biệt
LSchỉcầnđăngkýbàochữamột lần
làđược thamgiaxuyênsuốt cácgiai
đoạn tố tụng...
n
Đâmchết người tìnhcủavợhờ, lãnh14năm tù
(PL)-Ngày12-9, TAND tỉnhAnGiangđã tuyênphạt
NguyễnHữuNghĩa (SN1995, ngụTPLongXuyên) 14
năm tù về tội giết người, buộcNghĩa bồi thường cho gia
đình người bị hại hơn72 triệuđồng và cấp dưỡngnuôi con
nhỏ của người bị hạimỗi tháng bằng1/2mức lương tối
thiểu doNhà nước quy định cho đếnkhi cháu đủ 18 tuổi.
Năm 2011, Nghĩa chung sống như vợ chồngvới NTBP
(SN1996) tại nhà P. và cómột con chung. Năm2014,
hai người phát sinhmâu thuẫn, Nghĩa bỏ đi làm phụ xe
ởTP.HCM. Năm 2015, P. chung sốngnhư vợ chồng với
NguyễnHoàngXuân (SN 1995) tại nhà P. Nghĩa về thăm
con, thườnggặpXuânnên xảy ramâu thuẫn. Chiều tối 7-5,
khi đến thăm con, Nghĩa bị Xuân đánh nêndùng dao đâm
Xuân nhiều nhát làmnạn nhân chết do sốcmấtmáu cấp.
Gây án xong, Nghĩa ném dao rồi ra công an đầu thú.
TheoHĐXX, hànhvi phạm tội củaNghĩa là đặc biệt
nghiêm trọng,mang tính chất cônđồnhưngNghĩa cũng có
nhiều tình tiết giảmnhẹ như thành khẩnkhai báo, ănnăn
hối cải, chưa có tiền án, tiền sự, sau khi phạm tội đã ra đầu
thú…nên chỉ phạt như trên. Riêng việcNghĩa chung sống
như vợ chồng với P. khi P.mới 15 tuổi là vi phạmpháp luật
nhưng thời điểm đóNghĩa cũng chưa thànhniên nên chưa
đếnmức truy cứu tráchnhiệm hình sự.
DUYBÌNH
