11
Kinh tế -
ThứHai 5-8-2019
“Gạo Việt Nam nên học
mô hình của Mỹ”
. Làmnông nghiệp lâu rồi, ông thấy liệu có khả năng làmgiàu
tốt từ lĩnh vực này không?
+Đủăn thì được, giàu thì không. Nguyênnhân, ngànhgạocó
tính rủi ro khá cao so với ngành nghề khác. Nhiều khi tính thấy
lời nhưng thị trườngbiếnđộng là trong chớpmắt gánh lỗngay.
Nếu làm thử thống kê sẽ thấy số lượng các đơn vị mất đi trong
ngành gạo và người mới nhảy ra làm gạo không tương đồng.
Hiện nay nhiều đại gia nhìn nhận thị trường nông nghiệp là
mảnh đất màu mỡ nhưng gốc của họ xuất thân từ bất động
sản, ngân hàng, tài chính… chứ không phải bắt đầu từ nông
nghiệp.Cóđiềuhiệnhọvẫnphảidòdẫmtừngbướctrongngành
này và cuối cùng hiệu quả sẽ quyết định cho kết quả đầu tư.
. Nếu nhìn theo cách này thì tại sao ông lại làmgạo trong khi
làm nghề khác có lợi nhuận tốt hơn, ít rủi ro hơn?
+ Tôi có mối quan hệ và lăn lộn trong nghề đã hơn 30 năm,
giống hầu hết những người làm trong ngành này từ trẻ và cứ
thế duy trì. Những doanh nhân như tôi hầu hết đã trên 50 tuổi.
Song hiện nay giới trẻ dứt khoát không làm gạo vì cực và tiếp
cận các ngành khác ngon hơn. Như con tôi dứt khoát không
theo nghề cha!
Thực ra tôi hiện vẫn sống được với ngành gạo là do quan
điểm làmcái gì mình biết, biết cái gì mình làm. Điều này giúp tôi
không ảo tưởng nhảy vào các ngành khác vì chỉ cầnmột cú sốc
thị trườnghay không kiểmsoát được dòng vốn là rủi rongay, có
khảnăngnợnầnchồngchất,phásản.Bàihọccủacácđạigianông
nghiệpđầy trên thị trườngcũngđã chứngminhchođiều tôi nói.
Giới trẻ không thích làm gạo
PHƯƠNGMINH-QUANGHUY
thực hiện
C
ó hàng chục năm lăn lộn
trong nghề, ông Nguyễn
Thanh Long, Giám đốc
Công ty TNHH Gạo Việt,
chia sẻ thẳng thắn mọi góc
nhìn trong ngành, vai trò của
doanh nghiệp (DN), nông
dân, thương lái và Nhà nước
trong chuỗi giá trị gạo.
“Thương hiệu gạoViệt phải
xây dựng từ việc kinh doanh
chuẩn mực trong từng yếu tố
và được hình thành trong một
quá trình lâu dài” - ông Long
nhấn mạnh.
Cần dựa vào nôngdân,
thương lái
.
Phóng viên
:
Nhiều ý kiến
nhận xét sở dĩ Việt Nam (VN)
chủ yếu xuất khẩu gạo cấp
thấp vì dễ trồng, sản lượng
lớn, đáp ứng một phần nhu
cầu người thu nhập trung bình
thế giới. Vậy chúng ta có thể
sản xuất được gạo chất lượng
cao hơn không?
+ Ông
Nguyễn Thanh
Long
: Hoàn toàn được chứ!
Bằng chứng là hiện nay nông
dân đã đa đạng giống lúa có
chất lượng cao nhưOM4218,
OM54541, Jasmine…Nghĩa
là nông dân đã có tư duy nâng
cấp chất lượng, không chạy
theo số lượng như trước đây.
Tôi cũng khẳng định phẩm
cấp gạo VN đã tốt hơn rất
nhiều. Ngay cả những giống
lúa phẩm cấp trung bình thì
với công nghệ nông nghiệp
VN hiện nay cũng giúp loại
bỏ những hạt gạo bạc bụng,
hư, vàng…
. Một DN như Gạo Việt có
tập trung hỗ trợ nông dân xây
dựng vùng nguyên liệu để tạo
nguồncungổnđịnhvà tốt hơn?
+ Thực tế các công ty có
hỗ trợ, hợp tác với nông dân
nhưng không nhiều nên cuối
cùng vẫn phải trông cậy vào
tầng lớp trung gian là thương
lái. Tại sao các DN thương
mại gạo phải phụ thuộc vào
họ? Nó có hai lý do.
Thứ nhất, hiện nay chưa có
khung pháp lý để đảmbảoDN
có thể ràng buộc chặt chẽ với
nông dân. Nguyên tắc bình
thường là đặt cọc 10% trước
vụ mùa, đến khi thu hoạch
sẽ thanh toán đủ theo giá xác
lập trước đó. Nhưng từ thời
điểm đó đến khi thu hoạch là
một bài toán nhức đầu về chất
lượng và giá cả.
Chẳng hạn về chất lượng,
nông dân chỉ cần cắt sớmtrước
2-3 ngày hoặc ngày xịt thuốc
là ảnh hưởng đến chất lượng
gạo. DN thấy lúa xấu, không
lấy thì mất cọc, giá lên nông
dân bẻ kèo thì cũng chẳng
làm gì được.
Vấn đề thứ hai là như DN
của tôi một năm xuất khẩu
20.000-30.000 tấn gạo, vậy
cần 60.000 tấn lúa. Cứ tính 1
ha có năng suất bình quân là
7 tấn lúa, như vậy phải có gần
10.000 ha để đáp ứng.
Ai có đủ nguồn đất này để
đáp ứng? Điều này cho thấy
không có DN nào đủ nguồn
lực tiền bạc, hệ thống logistics,
đất đai… để tự mình lo được
nguyên liệu xuất khẩu. Tất cả
chỉ có thể dựa vào thương lái.
. Nhưng lâu lâu lại nghe
thông tin nông dân không bán
được lúagạo, thương lái không
mua hay thương lái ép giá?
+Khôngmua là khôngmua
theo giá kỳ vọng thôi. Nếu
thương lái không mua, thực
tế nông dân vẫn có lời, đó là
khoản đặt cọc 10% trước mùa
vụ. Giả định thương lái và
nông dân thỏa thuận giá bán
là 3.800 đồng/kg lúa tươi tại
ruộng. Về nguyên tắc, thương
lái phải đặt cọc 10% là 380
đồng. Đến khi thu hoạch giá
xuống còn 3.400 đồng, thương
lái mua sẽ lỗ nên bỏ cọc. Nông
dân có bán với giá 3.400 đồng
thì vẫn lời.
Mô hình Mỹ cho
gạo Việt được không?
.
Vậy bài toán nào cho DN
để có nguồn hàng xuất khẩu
ổn định, nông dân tuân thủ
cam kết và có lợi?
+ Thực ra cái này nói lâu
rồi. Nhà nước đã có mô hình
cánh đồng mẫu lớn. DN cũng
có thể chủ động bằng cách
thuê đất để làm nhưng phải
đủ nguồn lực đầu tư. Nhưng
ngay cả hai tổng công ty gạo
lớn nhất VN cũng chưa đơn
vị nào xây dựng được vùng
nguyên liệu kiểu này.
Có một bài toán mà theo
tôi có thể cân bằng hài hòa
lợi ích các bên nếu tham khảo
mô hình người Mỹ. Nông dân
Mỹ không bán hàng trực tiếp
cho DN thươngmại và những
công ty này cũng không có đất.
Các nông dân tập hợp thành
hợp tác xã và đơn vị này sẽ đại
diện cho họ bán hàng choDN.
Về giá bán, họ lấy tham
chiếu trên Sàn giao dịch hàng
hóa Chicago (CBOT) cộng
thêm một số khoản phí. Với
cách làm này, giá minh bạch,
nông dân luôn có lợi và DN
luôn có nguồn hàng ổn định.
. Nhưng vấn đề là VN có
lẽ còn lâu mới có thể tổ chức
được sàn giao dịch hàng hóa
nông sản như các nước trên
thế giới. Bởi vậy, có thể nói
thương lái đang định hình thị
trường lúa gạo VN?
+Đây là góc tiếp cận không
đúng. Mình phải nhìn vai trò
của thương lái giúp nối kết
nôngdânvàDN, nênđừngbao
giờ nghĩ họ có thể ép giá nông
dân và qua đó bán kiếm lời.
Hàng chục năm làm trong
nghề, tôi quan sát thấy số lượng
thương lái bán ghe, bỏ lên bờ
làm việc khác đầy rẫy. Mùa
nào số lượng này cũng tăng
lên chứ hiếm thấy thương lái
đóng ghe mới.
Bởi thương lái cũng đối
diện đầy rủi ro. Chẳng hạn,
họ muốn mua được lúa cũng
phải đặt cọc trước hai tháng.
Họ cũng không chắc chắn về
chất lượng, số lượng, đồng
thời cũng chịu theo quy luật
thị trường. Khi giá lúa lên, họ
cũng dễ bị nông dân bẻ kèo.
Nếu lúa mua về ra chất lượng
“DN Thái biết giữ
uy tín khi bán buôn,
giao hàng đúng
hạn, chất lượng
đúng cam kết, nhờ
đó hình thành nên
thương hiệu gạo
Thái.”
Ông
Nguyễn Thanh Long
gạo xấu, rớt tỉ lệ, thương lái
cũng ăn đủ vì giá bán không
đủ sở hụi…Nói thương lái có
thể chi phối được thị trường
là sai vì không một tầng lớp
nào có thể điều tiết được nó.
. Ông suy nghĩ thế nào về
câu chuyện xây dựng thương
hiệu gạo VN? Nhìn sang hạt
gạoThái Lan, VNhọcđượcgì?
+Thái Lan không có thương
hiệu gạo nhưng thế giới biết
đến họ nhờ vào chất lượng
gạo họ tốt, ổn định. Yếu tố
này DN không tạo ra mà do
người trồng, nhà nước quyết
định. NhưngDNThái biết giữ
uy tín khi bán buôn, giao hàng
đúng hạn, chất lượng đúng
cam kết, nhờ đó hình thành
nên thương hiệu gạo Thái.
Như vậy, đừng có nghĩ lớn
hay to tát quá với một thương
hiệu gạo VN bao trùm. Mà
trước hết, từng DN Việt hãy
làm cho tốt mọi cam kết với
khách hàng. Bằng cách này,
mỗi khi họ nghĩ đến mua gạo
Việt là yên tâm về uy tín, chất
lượng và dịch vụ. Đó là cách
đóng góp tốt nhất cho việc xây
dựng từng bước cho thương
hiệu gạo VN.
. Xin cám ơn ông.•
TRÒ CHUYỆN
DOANH NHÂN
Nông dânMỹ không bán hàng trực tiếp cho doanh nghiệp thươngmại và
những công ty này cũng không cần có đất.
Tiêu điểm
Thị trường Trung
Quốc rất khó lường
Ông Nguyễn Thanh Long,
Giám đốc Công ty TNHH Gạo
Việt, cho hay khoảng 60%
lượng gạo xuất khẩu của công
ty sang thị trườngĐôngÂu.Thị
trườngnàykhôngquákhó tính,
khả năng tiêu thụ tốt, thậmchí
cạnh tranhđược với gạoThái vì
giá gạo Việt đáp ứng nhu cầu
của họ. Phần còn lại xuất khẩu
sang một số nước châu Á như
Philippines hay châuPhi. Riêng
TrungQuốccôngtykhôngtham
gia vì thị trườngnày khó lường.
“Trước đây chúng tôi có bán
hàng cho Trung Quốc, lúc giá
cao thì không sao nhưng giá
xuống là có chuyệnngay”- ông
Long nêu lý do.
Ôngcũngnhậnđịnhhiệnnay
VN và châu Âu đã ký Hiệp định
thươngmại tựdo (EVFTA), điều
này giúp cho DN Việt có thêm
đầu ra. Tuy nhiên, ngành gạo
cũng khôngdễ ăn vì quá nhiều
rào cản kỹ thuật. Một trong số
đó là quy định chất tricyclazole
trong gạo từ mức hiện hành 1
mg/kg xuống 0,01 mg/kg.
ÔngNguyễn Thanh Long: “Chất lượng, uy tín chính là thương hiệu gạo Việt”. Ảnh: QUANGHUY
Nông dân trồng lúa đã thay đổi tập quán canh tác, gắn kết với
doanh nghiệp lúa gạo để đáp ứng sự đòi hỏi ngày càng cao của
người tiêu dùng. Ảnh: GIA TUỆ
