3
văn hóa,
vănminh.
hào sảng của người Nam bộ
nhưng khác Nam bộ ở chất
thị tứ và mở kiểu phương
Tây, chứ không rặc miền quê.
Chính từ đó, đặc tính rõ nhất
của Sài Gòn rất thành thị, rất
hào sảng và cũng rất mở.
. Nếu ngẫm về văn hóa Sài
Gòn, ông có những ưu tư gì?
+Bất cứ ai yêuTPnày cũng
đều sẽ có những ưu tư về nó.
Nhất là chúng ta vẫn chưa
phác ra chân dung diện mạo
văn hóa Sài Gòn mà chúng ta
muốn hướng đến, cũng chưa
nhìn nhận đúng mức về văn
hóa và lịch sử TP để từ đó có
thể có sự kết nối chặt chẽ giữa
quá khứ, hiện tại và tương lai
của văn hóa vùng đất này.
Tôi đơn cử, lâu nay chúng
ta tranh cãi giữ hay bỏ nhà
thờ Thủ Thiêm và Hội Dòng
mến Thánh giá Thủ Thiêm,
dinh Thượng Thư, hay có nên
xây nhà hát giao hưởng hay
không... Có những tranh luận
rất sâu sắc và đáng suy ngẫm
nhưng hầu hết tranh cãi đều
là những sự kiện truyền thông
mà thiếu dấu ấn của những
ý kiến xác đáng về văn hóa.
Nhưng sau nhiều phản ánh có
giá trị, TP đã quyết định giữ
nhà thờ Thủ Thiêm và Hội
Dòng mến Thánh giá Thủ
Thiêm như là di tích, đó là
một quyết định đúng đắn, kịp
thời và là tin vui cho những
ai yêu mến văn hóa.
Với hai di chỉ này, chúng ta
đừng nhìn nó chỉ dưới góc độ
tôn giáo, hãy nghĩ xa hơn, khi
Thủ Thiêm vẫn sình lầy lau
sậy, vậy mà từ hơn 150 năm
trước hội dòngđã cómặt ởđây.
Đó là một di sản hiếm hoi của
lịch sử Sài Gòn vốn còn non
trẻ. Đó là dấu tích xưa, là một
phần hồn cốt văn hóa, là ký
ức và tâm thức của Sài Gòn.
Chính vì thế, việc giữ lại
những di sản, không chỉ là
tăng thêm “trí”, thêm “hồn
cốt” cho Sài Gòn mà còn cho
người dân TP.
Xây dựng một xã hội
nhân bản
. Thế nhưng tất cả di sản vẫn
chỉ là di sản nếu con người
không thông qua di sản bồi
đắp văn hóa cho chínhmình…
+ Đúng những điều tôi ví
dụ bên trên là về lịch sử và
những hữu hình, mà văn hóa
thì còn những thứ vô hình,
những thứ ở hiện tại và cả
tương lai nữa. Những di sản
nói trên sẽ góp phần bồi đắp
văn hóa con người nhưng khó
hơn chính là bồi đắp những
giá trị vô hình, những giá
trị tinh thần để TP trở thành
văn minh.
Có thể thấy rằng ngày nay
mọi thứ đều có thể thay đổi,
thậm chí có những thứ mà
hàng trăm, thậm chí hàng
ngàn năm nay được xem là
chân lý cũng bị thay đổi để
hình thành chân lý mới. Tất
cả đều có thể thay đổi nhưng
có một thứ có giá trị bất biến,
trường tồn, đó chính là tính
nhân bản - “nhân là người, bản
là gốc”, nhân bản tức là lấy
con người làm gốc, hay nói
chính xác hơn là lấy giá trị và
hạnh phúc của con người làm
mục tiêu tối thượng. Và bất
cứ thay đổi nào, kể cả chân
lý ngàn nămmà có tính nhân
bản cao hơn thì đều sẽ được
đón nhận, dù sớm hay muộn.
Khi bên trong con người có
nhân tính thì hành vi của họ
tự khắc có tính nhân bản và
khi đó nếu có ai khác nhìn
vào những hành vi này sẽ
thấy tính nhân văn. Thế nên
quan trọng nhất với văn hóa
là nhân tính và mọi thay đổi
dựa trên nhân bản, lấy phẩm
giá, hạnh phúc con người làm
trọng thì sẽ nhân văn và sẽ có
văn minh đúng nghĩa.
. Thực tế ởSài Gòn hiện nay,
sự hào phóng của mỗi người
được thể hiện rất nhiều, đó là
bình trà đá, đĩa cơm vỉa hè,
là những tủ quần áo cũ miễn
phí…Theo ông, để nhân rộng
mô hình đó không chỉ trong
dân mà cả trong cán bộ thì
làm sao?
+ Sâu xa vẫn là nhân bản,
chúng ta cần thứgiáo dục nhân
bản từ nhỏ. Trước hết là cần
có giáo dục nhân bản trong gia
đình. Cụ thể là mỗi nhà khi
dạy con thì cần “lấy con làm
gốc”, lấy con làm trọng, hay
nói cách khác là lấy sự khai
mở tâm trí và phát huy tiềm
năng của con làmmục đích tối
thượng của giáo dục gia đình,
chứ không phải lấy bản mặt
của gia đình làm trọng. Muốn
con thành người thì phải xem
con là con người, chứ nếu xem
con như tài sản, xem con là
công cụ để thực hiện giấc mơ
của cha mẹ, là thứ trang sức
của gia đình… thì con không
thể thành người được.
Còngiáodụcnhânbảnởnhà
trường là “lấy trò làm gốc”,
“lấy sự học của học trò làm
trọng”, coi sự khai mở nhân
tính và khai phá tiềm năng
của học trò làm mục tiêu tối
thượng của nhà trường. Mở
rộng ra, đối với cấp quản lý
nhà nước thì phải lấy dân làm
gốc chứ không phải là lấy
quan làm trọng. Lấy phẩm
giá và hạnh phúc của người
dân làm mục tiêu tối thượng
thì mọi thứ sẽ tốt hơn, tức đó
gọi là chính quyền nhân bản.
. Xin cám ơn ông.
•
QUỲNHTRANG
thực hiện
N
hân dịp đầu năm mới,
Pháp Luật TP.HCM
đã
có trao đổi cùng nhà
hoạt động giáo dục Giản Tư
Trung xoay quanh chủ đề xây
dựng con người TP.HCM
văn hóa, gắn với nếp sống
văn minh đô thị.
ÔngGiảnTưTrung
(ảnh)
chia
sẻ: Tuy
k h ô n g
sinh ra,
lớn lên ở
TP.HCM
nhưng tôi
lại rất yêu
TP này.
Bởi lẽ nó đã cưu mang mình
và thấy nó đẹp theo cách của
mình, dẫu có những thứ mình
không thích như ô nhiễm, kẹt
xe, ngập nước, cướp giật…
nhưng ẩn sâu Sài Gòn có vẻ
đẹp của nó.
Trong cảm thức về TP này,
TP kỳ diệu ở chỗ không chối
bỏbất cứconngười nào, không
bạc đãi bất cứ ai có năng lực
và nỗ lực, không làm cho ai
thấy là khách và ai cũng có
thể là chủ nhân của nó…
TP là nơi ai cũng
thấy “thuộc về”
.
Phóng viên
:
Vậy theo ông,
bản sắc văn hóa riêng của
người sống ở Sài Gòn sẽ là gì?
+Ông
GiảnTưTrung
:Đầu
tiên là tính mở. Việt Nam có
63 tỉnh, thành thì người từ 62
tỉnh, thànhcòn lại đếnTP.HCM
sống họ không gặp khó khăn
trong quá trình hội nhập. Tính
mở của người Sài Gòn luôn
cao nhất trong các tỉnh, thành.
Và lạ lùng là cũng không ai
dám vỗ ngực xưng tên mình
là người Sài Gòn bởi tính mở
vốn có này. TP.HCMlàTPcủa
người nhập cư, là nơi ai cũng
thấy “thuộc về” nhưng không
ai bày tỏ “sở hữu” nó hết.
Trong làn sóng nhập cư,
Sài Gòn cũng mang theo tính
“Đối với cấp quản
lý nhà nước thì phải
lấy dân làm gốc
chứ không phải là
lấy quan làm trọng.
Lấy phẩm giá và
hạnh phúc của
người dân làm mục
tiêu tối thượng thì
mọi thứ sẽ tốt hơn,
tức đó gọi là chính
quyền nhân bản.”
Hàng ngàn
sinh viên có
hoàn cảnh khó
khăn đang
theo học tại
TP.HCMđược
hỗ trợ về quê
đón Tết cùng
gia đình trên
“Chuyến xe
mùa xuân – Tết
sumvầy” 2020.
Ảnh:
HOÀNGGIANG
TP.HCM cởi mở,
không chối bỏ ai
TP này kỳ diệu ở chỗ không chối bỏ bất cứ con người nào,
không bạc đãi bất cứ ai có năng lực và nỗ lực.
Bí thư Thành ủy TP.HCM
NGUYỄN THIỆN NHÂN
(phát biểu tại hội nghị trực tuyến triển
khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã
hội năm 2020 ngày 6-1-2020):
Khơidậysứcmạnhvănhóa,
sức mạnh con người
Phát triển văn hóa, phát triển con người là tiền đề trực
tiếp để phát triển kinh tế. TP.HCM xác định từ năm 2020
sẽ đẩy mạnh, khơi dậy sức mạnh văn hóa, phát huy sức
mạnh con người để phát triển kinh tế tốt hơn.
Do đó, năm 2020, TP sẽ đẩy mạnh thực hiện các hoạt động
văn hóa và thực hiện nếp sống văn minh đô thị, đồng thời
tiếp tục thực hiện nhiệm vụ này trong những năm tiếp theo.
TS
NGUYỄN THÀNH NHÂN
,
Giám đốc Trung tâm Đào tạo
tài năng trẻ Thái Bình Dương:
Tạo ra sự gắn kết, tôn
trọng giá trị cộng đồng
Làm thế nào để thể hiện sự văn
minh, điều đầu tiên mà tôi quan tâm
đó là xây dựng tình làng nghĩa xóm để gắn kết cộng
đồng, bởi thiếu đi tình nghĩa nên người ta chỉ biết nghĩ
và sống cho bản thân mình. Đơn cử của vấn đề này là
không ít người dân vẫn còn đem rác của mình để trước
nhà người khác và mặc kệ họ bị ảnh hưởng ra sao. Có lẽ
chính từ sự vô cảm đó mà môi trường, mảng xanh của
TP đang xấu dần.
Vì thế, mỗi người dân phải cùng nhau xây dựng lại
tình làng nghĩa xóm bởi việc này không phải một việc
làm hình thức mà nó mang tính căn cơ. Theo đó, TP cần
tổ chức các sinh hoạt văn hóa ở khu phố mà trong đó có
trẻ con, người lớn cùng tham gia để gắn kết mọi người
lại hơn.
Theo tôi, muốn thay đổi ý thức của người dân thì phải
thay đổi bắt nguồn từ ý thức ở trẻ con. Chúng ta cần tạo
môi trường học đường tốt để từ những bài giảng mang
lại nhiều câu chuyện về tình làng nghĩa xóm giúp các em
có nhận thức và nâng cao ý thức cộng đồng hơn.
Còn với người lớn phải tăng cường các biện pháp khác
nhau để thay đổi ý thức của họ. Ví dụ như Nghị định 100
về phạt hành chính liên quan đến rượu, bia phải quyết
liệt như thế mới thay đổi ý thức người dân được.
QUÁCH THUYÊN NHÃ UYÊN
,
nghiên cứu sinh chuyên ngành
văn hóa học:
Người trẻ hãy đọc sách
Đường sách ở TP.HCM là một địa
chỉ văn hóa thân quen được rất nhiều
bạn bè trong nước, quốc tế nhắc
đến và tham quan khi đặt chân đến Sài Gòn. Có thể nói
đường sách của TP đã truyền cảm hứng rất lớn cho văn
hóa đọc của người dân TP, nhất là trong giới trẻ. Theo
tôi, những bạn trẻ chọn Sài Gòn để học, trưởng thành…,
suy cho cùng muốn trở thành con người văn hóa thì bản
thân những người trẻ - những người tạo nên và đón đầu
xu thế ngày nay cần phải có vốn tri thức, hiểu biết đầy
đủ.
Vốn tri thức này có thể được tích góp từ việc đọc sách,
một xu hướng hay và ý nghĩa mà bản thân tôi nhận thấy
đã có những ảnh hưởng tích cực trong đời sống của giới
trẻ Sài Gòn những năm gần đây. Ngoài ra, vốn hiểu biết
còn có thể được học từ các loại hình văn hóa nghệ thuật
đa dạng, đặc sắc từ truyền thống đến hiện đại mà các bạn
đang được tiếp xúc và thụ hưởng mỗi ngày.
CHÂU NGUYỄN
ghi
ộng văn hóa và văn minh đô thị
ThứNăm30-1-2020
