16
Góc nhìn
Họ đã nói
Quốc tế -
ThứHai 20-4-2020
BiểnĐông: Cách
ứngphóTrungQuốc
“xâmlấnvùng xám”
Trước một loạt hoạt động đơn
phương gây rối của đội ngũ phức
hợpcáctàuhảicảnh,dânquânbiển
và tàu khảo sát hải dương Trung
Quốc(TQ),biểnĐôngdườngnhưđã
chuyển sang giai đoạn 3 của chiến
lược “xâm lấn vùng xám”mà TQđã
triển khai nhất quán từ năm 2009.
Hai giai đoạnđầu làxâydựng lực
lượng (2009-2014) và cải tạo thực
địa (2015-2018). Trong đó, TQ gây
áp lực đơn lẻ với từng nước và chỉ tập trung ở khu vực trung
tâm biển Đông. Ở giai đoạn 3, TQ lại tăng cường tần suất và
mở rộng quy mô của các hoạt động xâm lấn cùng lúc sang
cả năm khu vực đặc quyền kinh tế (EEZ), còn gọi là “vành đai
EEZ”, của các nước láng giềng Đông Nam Á.
Đây cũng là “giai đoạnnước rút” củachínhphủTQtrước thời
hạn kết thúc đàmphánBộquy tắc ứng xửbiểnĐông (COC) với
ASEAN vào năm 2021. Thêm vào đó, đại dịch COVID-19 bùng
nổđãgián tiếp tạonên các “khoảng trốngquyền lực” trênbiển
Đông do hầu hết các nước đều đang tập trung chống dịch.
Đây là hai nguyên nhân khiến TQ đẩy nhanh các hoạt động
đơn phương phi pháp với tâm thế “thừa nước đục thả câu”.
Dĩ nhiên tư duy “nước rút” sẽ tạo nên điểm yếu, đó là nóng
vội, từ đó gây nên những tính toán nhầm lẫn. Sự kiện tàu
khảo sát HYDZ-8 đi dọc theo EEZ của Việt Nam (VN) để đến
hoạt động ở khu vực EEZ của Indonesia, Malaysia và Brunei
lúc này sẽ nhưmột giọt nước tràn ly. Nó gián tiếp thúc đẩy các
nước láng giềng Đông Nam Á thấy rõ đã đến lúc “tối lửa tắt
đèn có nhau” - một kịch bản sẽ khiến TQ thêm khó khăn trên
bàn đàm phán COC nói riêng và mặt trận pháp lý nói chung.
Hơnnữa, với các nền tảnghợp tác anninhbiểnđã ký kết với
Philippines (tháng5-2018), Indonesia (tháng6-2019),Malaysia
(tháng 8-2019)... VNdườngnhưđang kiện toànmạng lưới liên
lạc và hợp tác chấp pháp trên biển của riêng các nước ASEAN.
Cùng với vai trò chủ tịch luân phiên ASEAN trong năm 2020,
VN hoàn toàn có đủ cơ sở tiến hành ba biện pháp như sau:
Thứ nhất, phối hợp với các nước thiết lập hồ sơ những vụ
vi phạm của các tàu khảo sát hải dương, tàu chấp pháp và
dân quân biển TQ trên các vùng biển liên quan đến “vành đai
EEZ” của các nước ASEAN trên biển Đông. Song song đó, VN
đẩy mạnh cùng các nước lưu hành công hàmphản đối các vi
phạm của TQ trên Liên Hiệp Quốc.
Thứ hai, phát triển các sáng kiến về tuần tra chung trên
biển Đông giữa lực lượng cảnh sát biển các nước ASEAN (như
Malaysia, Philippines, Indonesia...) và cân nhắc sự tham gia
mở rộng của các cường quốc bên ngoài dưới sự điều phối
của ASEAN.
Thứ ba, củng cố và tăng cường hợp tác khai thác dầu khí
và tài nguyên khác với các nước trong và ngoài khu vực (như
Nga, ẤnĐộ, Mỹ, Nhật…) ở các “vànhđai EEZ” để gia tănghiện
diện lợi ích kinh tế của các cường quốc, từ đó nâng cao thế
đối trọng và phản ứng quốc tế với các hành vi TQ xâm phạm
“vành đai EEZ” này.
Với gói giải pháp trên, TQ càng xâm lấn trên biển Đông thì
áp lực trên cả mặt trận tâm lý, pháp lý và truyền thông cho
chính họ sẽ ngày càng lớn. TQ muốn duy trì phương châm
“cường quốc có trách nhiệm” thì trước nhất phải ngừng ngay
các hoạt động phi pháp để xây dựng lại từ đầu hình ảnh đó
ở biển Đông.
ThS
LỤC MINH TUẤN
, nghiên cứu viên
Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS)
ĐH KHXH&NV TP.HCM
Trung Quốc sẽ trắng tay vì muốn
độc chiếm biển Đông
Trung Quốc hiện đangmuốn lợi dụng tình hình phức tạp của đại dịch COVID-19 để đẩy nhanh
kế hoạch độc chiếmbiểnĐông.
ĐỖTHIỆN-VĨ CƯỜNG
T
ờ
South China Morning
Post
ngày 18-4 đưa tin
chính quyền Trung Quốc
(TQ) đã bất ngờ thông báo
thành lập cái gọi là hai huyện
đảo Tây Sa và Nam Sa trực
thuộc TP Tam Sa để quản lý
hai quần đảo Hoàng Sa và
Trường Sa, vốn thuộc chủ
quyền không thể chối cãi của
Việt Nam (VN). Phía VN đã
không ngừng phản đối các
động thái vi phạm pháp luật
mà TQ đã thực hiện suốt thời
gian qua.
Sẽ còn gia tăng
hành động phi pháp
Bình luận về động thái của
Bắc Kinh, TS Nguyễn Thành
Trung, Giám đốc Trung tâm
Nghiên cứu quốc tế (SCIS),
cho rằng TQ muốn gửi đi
thông điệp là họ sẽ không
bao giờ từ bỏ các yêu sách
về chủ quyền ở khu vực biển
Đông. “Rõ ràng Bắc Kinh
có những bước đi cụ thể để
hiện thực hóa ý đồ từ chiếm
giữ bất hợp pháp thành một
lãnh thổ dưới quyền kiểm soát
hành chính” - ông Trung nói.
TQ đã và đang dần biến
khu vực (mà TQ gọi là) TP
Tam Sa thành những khu vực
có người cư trú lâu dài với
khoảng 1.800 người. Việc
TQ vô lý thành lập hai quận
mới để chính thức hóa quan
điểm của họ là các thực thể
mà TQ đang chiếm giữ có
khả năng duy trì sự sống cho
người cư ngụ.
GSNgôVĩnhLong, chuyên
gia quan hệ quốc tế tại ĐH
Maine (Mỹ), nhận định hành
động lần này nằm trong chuỗi
sự kiện mà Bắc Kinh đã tính
toán từ trước. Mục đích của
TQ là tiếp tục khẳng định chủ
quyền theo yêu sách đường
chín đoạn (hay đường lưỡi
bò), bất chấp Tòa Trọng tài
đã bác bỏ vào năm 2016.
Trong khi đó, chuyên gia
quốc phòng Collin Koh thuộc
Trường Nghiên cứu quốc tế
S.Rajaratnam (Singapore)
thì cho rằng: “Rõ ràng là
TQ đang tìm kiếm thêm lợi
ích trên biển Đông trước khi
Bộ quy tắc ứng xử trên biển
Đông (COC) được ban hành.
Ngay cả nếuCOCkhông được
thông qua, TQ khi đó cũng đã
có một thế đứng vững chắc
TQ ch c ch n s tăng cư ng
ngu n l cđ qu n l hai huy n
đ om ith nhl p,bi nc cđơn
v h nh ch nh n y th nh“vùng
đ m tuy nđ u”đ gi i quy t
b tk v nđ n oph tsinh c c
khu v c xung quanh. Ngo i ra,
hai huy n đ o s giúpTQ r ng
đư ng ph i h p v liên l c v i
c c l c lư ng đang đ n trú tr i
ph p trênhai qu nđ o c aVN.
KANG LIN
,
Phó Giám đốc chương
trình Nghiên cứu biển Đông thuộc
Viện Nghiên cứu quốc gia TQ (CNI)
Các thông tin về việc
thiết lập các cơ quan
hành chính trên sẽ
được TQ dùng để
tuyên truyền, tạo cớ
nhằm gây bất an
cho lực lượng chấp
pháp, ngư dân, tàu
thuyền các nước qua
lại trên biển.
Đảo
Phú
Lâm
thuộc
quần
đảo
Hoàng
Sa của
VN
nhưng
bị Trung
Quốc
chiếm
đóng
trái
phép.
Ảnh:
AMTI
hơn rất nhiều trên biển Đông.
Lợi bất cập hại
Dù thừa nhận rằngmọi hành
động của TQ đều có toan tính
trước nhưng giới quan sát
cũng đồng thuận rằng dịch
COVID-19 tạo ramột khoảng
trống để Bắc Kinh lợi dụng
gây hấn ở biển Đông. Thêm
vào đó, đại dịch gây ra một
cuộc khủng hoảng tại TQ.
Vậy nên “chuyển lửa ra biển
Đông” cũng là một kế sách,
tuy không còn mới nhưng là
dễ hiểu với TQ.
Mặt khác, việc leo thang
căng thẳng ở biển Đông cũng
là giải pháp để TQ gây áp
lực trên bàn đàm phán COC.
Song song đó, các thông tin
về việc thiết lập các cơ quan
hành chính trên sẽ được TQ
dùng để tuyên truyền, tạo
cớ nhằm gây bất an cho lực
lượng chấp pháp, ngư dân,
tàu thuyền các nước qua lại
biểnĐông. Đầu tháng 4-2020,
tàu hải cảnh của TQ đã đâm
chìm tàu cá của VN, tạo ra
sự bức xúc lớn không chỉ từ
VN mà còn trong cộng đồng
quốc tế. Việc lập ra các quận
đảo có thể là bước đầu để TQ
đẩy mạnh các hoạt động bắt
nạt tương tự.
Tuy nhiên, TQ có thể phải
trả giá đắt hơn họ nghĩ. Chuỗi
hành vi của TQ trên biển, đi
cùng với những bê bối liên
quan dịch COVID-19 (xuất
phát từTQ) khiến niềm tin của
cộng đồng quốc tế với chính
quyền Bắc Kinh suy giảm
trầm trọng. Không thiếu các
chỉ trích “thừa nước đục thả
câu” nhắm vào lãnh đạo TQ
suốt thời gian qua. Việc lập
ra các quận đảo đi cùng các
hành vi bắt nạt sẽ là “cọng
rơm cuối làm gãy lưng con
lạc đà”, khiến các nước phản
ứng mạnh.
Đầu tiên sẽ là các nước
trong khu vực. VN, trong
vai trò chủ tịchASEAN năm
2020 (và có thể kéo dài sang
năm 2021 vì ảnh hưởng của
dịch) và thành viên không
thường trực Hội đồng Bảo an
Liên Hiệp Quốc, chắc chắn
sẽ có những bước đi ngoại
giao quan trọng. Các nước
ASEAN, trước các mối đe
dọa an ninh doTQ tạo ra, chắc
chắn sẽ không ngồi yên. Các
“liên minh mềm”, ví dụ hợp
tác về pháp lý, kinh tế, ngoại
giao để đối trọng các hành xử
sai trái của TQ là điều hoàn
toàn khả dĩ và đang được kỳ
vọng rộng rãi.
Một “nước Mỹ trên hết”
ở xa khó chống lại TQ. Tuy
nhiên, các sáng kiến về an
ninh - quốc phòng, kinh tế
với sự tham gia của các nước
khu vực do Mỹ hậu thuẫn
chắc chắn sẽ khiến TQ phải
dè chừng.
Biển Đông là tuyến hàng
hải vô cùng quan trọng, gắn
liền lợi ích toàn cầu. Một
khi niềm tin của các nước
vào TQ suy giảm thì bằng
nhiều cách khác nhau, họ sẽ
có phản ứng tiêu cực với Bắc
Kinh. Điển hình là việc cắt
giảm đầu tư, chuyển hướng
giao thương - hợp tác, lên án
làm suy yếu hình ảnh “cường
quốc có trách nhiệm và ảnh
hưởng” mà TQ đang cố gắng
theo đuổi. Mất niềm tin dễ
dẫn đến việc TQ trắng tay
và điều đó có vẻ không còn
xa khi TQ vẫn hành xử phi
pháp như lâu nay.•
