7
Tiêu điểm
Kinh tế -
ThứHai 20-4-2020
CHÂNLUẬN
T
ừ khi có lệnh “tạm dừng
xuất khẩu gạo”, không
biết bao nhiêu sự việc
lộn xộn, rối rắm đã xảy ra.
Bộ Công Thương và Tổng
cục Hải quan trở thành tâm
điểm của dư luận, còn các
doanh nghiệp (DN) thì có thể
bị thiệt hại nặng do gạo chất
đống tại cảng mà không được
phép xuất khẩu.
Điều hành kiểu
đùng một cái
Ngày 23-3, Bộ NN&PTNT
báocáoThường trựcChínhphủ
rằng: Tính đến ngày 15-3, đã
có gần 1,3 triệu tấn gạo được
xuất khẩu, tăng 26,5% và thu
về 602 triệuUSD, tăng 34,6%.
Bộ này khẳng định năm 2020
có thể xuất khẩu được 6,5-6,7
triệu tấn gạo. Riêng vụ đông
xuân có thể xuất khẩu 3,5 triệu
tấn gạo do trúng mùa.
Đùng một cái, trong phiên
họp Thường trực Chính phủ
ngày23-3, Bộ trưởngBộCông
Thương Trần Tuấn Anh lại
đề xuất “tạm dừng xuất khẩu
gạo” chođếnhết tháng5-2020.
Thông báo 121 ngày 23-3 của
Văn phòng Chính phủ về kết
luận củaThủ tướng trong cuộc
họpcủaThườngtrựcChínhphủ
về an ninh lương thực nói rõ:
“Đồng ý với đề xuất của Bộ
trưởng Bộ Công Thương tạm
dừng việc xuất khẩu gạo đến
hết tháng 5-2020 nhằm đảm
bảomục tiêu, nguyên tắc điều
hành xuất khẩu gạo, góp phần
ổn định giá gạo trong nước”.
Tuân thủ quyết định của
Thủ tướng, Tổng cụcHải quan
có công văn hỏa tốc yêu cầu
Cục Hải quan các tỉnh, thành
phố tạm dừng tiếp nhận các
tờ khai xuất khẩu gạo từ 0 giờ
ngày 24-3.
Tuy nhiên, ngay chiều hôm
đó, Bộ trưởng Trần TuấnAnh
lại có công văn hỏa tốc đề nghị
Thủ tướng tiếp tục cho xuất
khẩu gạo.
Lý do là vì có nhiều DN
phản ánh và cần đánh giá lại
sản lượng thực tế của vụ đông
xuân, lượng hợp đồng đã ký và
lượng tồn kho thực tế của các
DN. Mặt khác, do có độ vênh
số liệu gạo dự trữ, cần tính toán
lại sản lượng.
Lý do nói trên có nghĩa là
sản lượng thực tế vụ đông
xuân cũng như lượng tồn kho
Việc điều hành xuất khẩu gây giật cục khiến choDN và hàng
triệu nông dânmột năng hai sương lamra hat gao khốn khổ.
Ảnh: ANHHÀO
Kiến nghị cho xuất
gạo tồn tại cảng,
gạo nếp
Tổng cục Hải quan vừa kiến
nghị cho xuất khẩu gạo đã tồn
ởcác cảng từngày24-3. Sauđó,
số gạo này sẽ được trừ vào hạn
ngạch xuất khẩu 400.000 tấn.
Bộ Công Thương cũng kiến
nghịThủ tướngChínhphủxem
xét,chophéptiếptụcxuấtkhẩu
nếp, bao gồm thóc nếp, gạo
nếp và tấm nếp theo nhu cầu.
BộTài chínhcũngđềnghị chỉ
chophépxuất khẩugạođối với
những DN đã trúng thầu với
các cục dự trữ nhà nước khu
vực và phải ký hợp đồng giao
hàng xong…
Nhiều doanh nghiệp đang bị kẹt hàng trămngàn tấn gạo tại cảng, tại kho, không xuất khẩu
được vì sự thiếu phối hợp của cơ quan quản lý.
Trước khi có lệnh“tạm dừng xuất khẩu gạo”
ngày 23-3, đã diễn ra Hội nghị trực tuyến toàn
quốc tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận 53
của Bộ Chính trị về đề án An ninh lương thực
quốc gia đến năm 2020 hôm 18-3.
Sau Kết luận 53 của Bộ Chính trị, Chính phủ
đã ban hành Nghị quyết 63/2009 về đảm bảo
an ninh lương thực quốc gia. Theo đó, ngoài
việc cải thiệnvà cânđối dinhdưỡng, nghị quyết
hướng tới chỉ tiêu lương thực vào năm 2020
cho mỗi người dân mỗi năm theo hướng: Gạo
giảm xuống còn 100 kg, thịt các loại 45 kg, cá
các loại 30 kg, quả các loại 50 kg, rau các loại
120 kg, tăngmức tiêu dùng trứng, sữa gấp hai
lần so với năm 2009.
Như vậy phải thấy rằng: An ninh lương thực
quốc gia không chỉ là gạo. Bộ NN&PTNT tại hội
nghị nói trên cũng cho rằng: Mặc dù mục tiêu
của nghị quyết có đề cập đến các mục tiêu về
các loại lương thực thực phẩm khác như ngô,
rau, cây ăn quả, sữa, thịt... và nhu cầu dinh
dưỡng; nhưng thực chất mục tiêu tập trung
“nặng về sản xuất lúa gạo”.
Bao vấn đề đang nảy sinh đối với xuất khẩu
gạo như hạn ngạch phải chăng cũng chỉ vì an
ninhlươngthựcchưađượcnhìnnhậntoàndiện?
Xuất khẩu gạo rối tung vì
điều hành bất nhất
Hiện nay lượng lúa còn tồn rất nhiều, do vậy nông dân vàDNđang trông chờ vao quyêt đinh của
cơ quan chức năng để được xuất khẩu. Ảnh: ANHHÀO
An ninh lương thực đâu chỉ là gạo?
của các DN là… không đáng
tin cậy? Sự thật có vẻ không
phải như thế. Vì sau cuộc họp
tại TP.HCMcủa đoàn công tác
liên ngành, Bộ Công Thương
nhận thấy rằng: Số liệuvụđông
xuân 2020 củaBộNN&PTNT
vềcơbản làđúng.Vềxuất khẩu
thì số liệu do Tổng cục Hải
quan cung cấp là đúng. Mặt
khác, các địa phương đề nghị
đoàn kiểm tra liên ngành xây
dựng phương án xuất khẩu có
kiếm soát chặt chẽ để báo cáo
Thủ tướng Chính phủ.
Những diễn biến trên cho
thấy cac cơ quan chức năng
đã tham mưu đê xuât vôi va,
thiếu thông tin, thiêu cơ sơ dư
liêu chính xác. Điều này khiên
nhưng quyêt đinh đưa ra chưa
sát thực tế, chưa nắm rõ tình
hình sản xuất, thi trương cung
câu trong nước và xuất khẩu.
Sự cố
0
giờ mở
hệ thống tiếp nhận
tờ khai
Sau khi được Thủ tướng
đồng ý phương án xuất khẩu
gạo có kiểm soát, Bộ trưởng
Bộ CôngThương đã ban hành
quyết định vào ngày 10-4 công
bố hạn ngạch xuất khẩu gạo
400.000 tấn trong tháng 4, có
hiệu lực từ 0 giờ ngày 11-4.
Đương nhiên, các thương
nhân xuất khẩu gạo rất trông
chờ quyết định này. Nhưng hệ
thống khai báo hải quan mở
lúc 24 giờ ngày 11-4 khiến
nhiều DN trở tay không kịp.
Họ phản ánh lên các cấp, các
ngành, thậm chí kêu lên tới cả
Thủ tướng. CóDNkêu tới bốn
lần là bởi vì họ có nguy cơ phá
sản nếu chế độ hạn ngạch tiếp
tục được áp dụng và hải quan
tiếp tục bất ngờ mở hệ thống
tiếpnhận tờkhai nhưđêm11-4.
Trước những phản ánh của
DN và báo chí, Tổng cục Hải
quan luôn khẳng định họ đã
làm đúng quy trình, thiết lập
lại hệ thống theo tiêu chí hạn
ngạch mà Bộ Công Thương
đưa ra và giai thich răng: Hê
thông thông quan tư đông do
chinh phu Nhât tai trơ la “tư
đông”, “không co sư can thiêp
cua công chưc hai quan”.
Từ ngày 12-4 đến nay, các
DN tiếp tục kêu cứu. Tổng cục
Hải quan thì có ý đổ lỗi choBộ
CôngThương.Đáng chúý, sau
khi đãcóquyêt đinhvềchoxuất
khẩu trở lại nhưng ngay trong
ngay 10-4, tức ngày Bô Công
Thương ra quyêt đinh vê han
ngach xuât khâu gao thì BôTai
chinh lai phat đi môt văn ban
hoa tôc gưi Bô Công Thương
đê nghi chi cho xuât khẩu gao
nêp, không cho xuât khâu gao
te đên hêt ngày 15-6.
Thậmchí, trongmột báo cáo
choThủ tướng Chính phủ, Bộ
Tài chính cho rằng: Bộ Công
Thương đã “không nghiêm
túc thực hiện chỉ đạo của Thủ
tướng” và đề ra những biện
pháp để xuất khẩu gạo không
bị động nữa. Đáp lại, BộCông
Thương quyết định thành lập
đoàn kiểm tra liên ngành để
làm việc với một số cơ quan
có liên quan để nắm tình hình
về lượng gạo hàng hóa tại các
cảng phục vụ công tác điều
hành xuất khẩu gạo…
Chính sựbối rối, bất nhất của
các cơ quan điều hành khiến
các DN lao đao. Họ phải tiếp
tục đợi chờ và tốn nhiều khoản
chi phí liên quan đến kho bãi,
phạt chậm hợp đồng.
Phải mở cửa cho
xuất khẩu gạo
Trong văn ban yêu câu Bô
CôngThương chu tri lâp đoan
kiêm tra liên nganh tinh hinh
san xuât, cung ưng, xuât khâu,
dư trư gao, Thu tương đa nêu
rõ: “Bô Công Thương va cac
bô, nganh cân nghiêm tuc rut
kinh nghiêm trong công tac
tham mưu vưa qua”.
NhiềuDN, chuyên gia cũng
đề nghị cơ quan điều hành
xuất khẩu gạo cần công bố
thông tin kịp thời, công khai,
minh bạch. Đặc biệt, các cơ
quan điều hành xuât khâu
gao cần có sự bàn bạc, phôi
hơp chặt chẽ, tránh tình trạng
“ông nói gà, bà nói vịt”, bất
nhất, gây sôc. Từ đó để các
DN không bị động, mất uy
tín với đối tác nước ngoài,
phải bồi thường hợp đồng;
tranh tinh trang đong băng
xuât khâu gao và đặc biệt
có thể tạo ra cơ chế chế xin
cho, lợi ích nhóm.
GSVõ Tòng Xuân, chuyên
gia nông nghiệp, khẳng định
Việt Nam không thiếu lương
thực dù năm nay chịu tác
động từ hạn mặn. Riêng vụ
đông xuân, sau khi trừ đi
nhu cầu dự trữ lẫn tiêu dùng
trong nước, lượng gạo có thể
xuất khẩu hơn 3 triệu tấn.
Đó là chưa kể chưa đến hai
tháng nữa đã thu hoạch vụ
lúa hè thu.
“Việt Nam không thiếu
gạo nhưng do việc không
nắm sát số liệu dẫn tới tham
mưu điều hành xuất khẩu gạo
không thực tế. Năm 2008,
Việt Nam cũng có bài học
đắt giá trong việc điều hành
xuất khẩu gạo, để độ vênh lớn
giữa cung và cầu. Thời điểm
đó có lệnh chỉ cho xuất khẩu
hạn chế trong khi lượng gạo
tồn trong kho DN, nông dân
lại cao. Hệ quả là Việt Nam
thiệt hại lớn, trong khi Thái
Lan và nhiều nước hưởng
lợi” - GS Xuân nhấn mạnh.•
Trong văn ban
yêu cầu Bộ Công
Thương chủ tri lập
đoan kiêm tra liên
nganh tinh hinh
san xuât, cung ứng,
xuât khẩu, dự trữ
gao, Thủ tương đã
nêu rõ: “Bộ Công
Thương va cac bộ,
nganh cần nghiêm
túc rút kinh nghiệm
trong công tac tham
mưu vừa qua”.
