5
Thời sự -
ThứHai 16-11-2020
MẠNHLÊ
D
ự kiến ngay đầu tuần
này, tại kỳ họp thứ 10
Quốc hội (QH) khóa
XIV, các đại biểu sẽ bấm
nút quyết định đối với nghị
quyết về tổ chức chính quyền
đô thị tại TP.HCM. Khi được
thông qua, đây sẽ là một dấu
mốc có ý nghĩa quan trọng
đối với TP.HCM, tạo ra bước
chuyển lớn, khơi thông các
nguồn lực để TP.HCM tiếp
tục phát triển nhanh, mạnh,
bền vững hơn.
Ngay khi trình dự thảo nghị
quyết này trướcQH, tại kỳ họp
thứ 10 (ngày 26-10), cả Bộ
trưởng Nội vụ Lê Vĩnh Tân
(người được Thủ tướng ủy
quyền trình dự thảo) và người
đứng đầu cơ quan thẩm tra là
Chủ nhiệmỦy ban Pháp luật
của QH - ông Hoàng Thanh
Tùng đều nhất trí về tính cần
thiết, cấp thiết phải ban hành
nghị quyết này vì nó đáp ứng
được đòi hỏi của thực tiễn.
Đòi hỏi của thực tiễn
và sự kế thừa giá trị
lịch sử
Có thể nói câu chuyện tổ
chức chính quyền làm sao
cho phù hợp với đặc điểm
của đô thị, bởi tính chất của
đô thị (cả về dân cư, kết cấu
hạ tầng, kinh tế, địa lý…) rất
khác biệt so với nông thôn,
không phải đến lúc gần đây
mới đặt ra.
Hàng chục năm trước đây,
cố PGS-TS Trương Đắc Linh
(ĐH Luật TP.HCM), một
chuyên gia về tổ chức chính
quyền địa phương, trong các
nghiên cứu của mình đã chỉ
rõ ngay từ khi thành lập nước
Việt NamDân chủ Cộng hòa,
Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đó
đã ban hành hai sắc lệnh cho
thấy việc tổ chức chính quyền
nông thôn và đô thị đã có sự
khác biệt. Đó là Sắc lệnh số 63
ngày 22-11-1945 về tổ chức
Bên cạnh đó, về cơ sở thực
tiễn, trước đây TP.HCMcũng
nằm trong 10 tỉnh, thành đã
thực hiện thí điểm không tổ
chức HĐND ở quận, huyện
và phường từ năm 2009 đến
2016 theoNghị quyết 26/2008
của QH khóa XII. Qua thời
gian thí điểm đã cho kết quả
tích cực, được nhân dân đồng
tình ủng hộ.
Như vậy, từHiến pháp 2013
đến nay, các cơ sở chính trị,
pháp lý và cả thực tiễn cho
vấn đề này đã dần được giải
quyết. Cho nên nghị quyết tổ
chức chính quyền đô thị tại
TP.HCM không chỉ phù hợp
với yêu cầu của thực tiễn hiện
nay mà còn kế thừa những
giá trị tiến bộ mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã đặt ra về
mặt tổ chức chính quyền địa
phương ngay từ những ngày
đầu xây dựng chính quyền
của nhà nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa như chúng tôi
đã nêu ra trên đây.
Chính quyền đô thị TP.HCM:
Đã đến lúc quyết định!
HĐNDvàỦy banHành chính
xã, huyện, tỉnh, kỳ và Sắc lệnh
số 77 ngày 21-12-1945 về tổ
chức HĐND và Ủy ban Hành
chính ở TP, khu phố.
Điểm độc đáo của hai sắc
lệnh này là ngay từ những
ngày đầu mới giành được
chính quyền, chúng ta đã
phân biệt rõ sự khác nhau
trong việc quản lý và tổ chức
bộ máy chính quyền ở vùng
nông thôn với quản lý và tổ
chức bộ máy chính quyền ở
đô thị. Khi đó, Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã không đồng
nhất đơn vị hành chính với
cấp chính quyền địa phương
hoàn chỉnh (có cả HĐND và
Ủy ban Hành chính), không
cào bằng địa bàn nông thôn
(tỉnh) với địa bàn đô thị (TP).
Trải qua nhiều lý do (mang
tính lịch sử), đến Hiến pháp
1980, để thống nhất tổ chức
chính quyền ở các TP trực
thuộc trung ương, hiến pháp
này đã quy định: Các TP trực
thuộc trung ương tổ chức
ba cấp chính quyền hoàn
chỉnh, có HĐND và UBND
(TP, quận, phường). Mô hình
“cào bằng” giữa chính quyền
ở đô thị (TP) và chính quyền
ở nông thôn (tỉnh) này duy
trì cho đến khi sửa đổi Hiến
pháp 1992 để xây dựng Hiến
pháp 2013.
Khi ra đời, Hiến pháp 2013
đã đặt nền tảng pháp lý quan
trọng để việc tổ chức chính
quyền địa phương có sự phân
biệt giữa đô thị và nông thôn.
Cụ thể, Điều 111 Hiến pháp
2013 quy định: “Cấp chính
quyền địa phương gồm có
HĐND và UBND được tổ
chức phù hợp với đặc điểm
nông thôn, đô thị, hải đảo,
đơn vị hành chính - kinh tế
đặc biệt do luật định”.
Nghị quyết Đại hội XII
của Đảng sau đó cũng nêu
rõ: “Hoàn thiện mô hình tổ
chức chính quyền địa phương
phù hợp với đặc điểm ở nông
thôn, đô thị, đơn vị hành
chính kinh tế đặc biệt theo
luật định”.
Gần đây nhất là Luật sửa
đổi, bổ sung một số điều của
Luật Tổ chức chính phủ và
Luật Tổ chức chính quyền
địa phương năm 2019 đã quy
định rất rõ: “Chính quyền địa
phương ở quận, phường là cấp
chính quyền địa phương, trừ
trường hợp cụ thể QH quy
định không phải là cấp chính
quyền địa phương”.
Nhanh hơn, hiệu quả
hơn, tiết kiệm hơn
Trở lại với đặc tính đô
thị của TP.HCM, khi trình
bày trước QH, Ủy viên Bộ
Chính trị Nguyễn Thiện
Nhân, nguyên Bí thư Thành
ủy TP.HCM, cho biết: TP
hiện chỉ chiếm 0,6% diện
tích cả nước, dân số chiếm
9% nhưng kinh tế đóng góp
22%. Về mặt cường độ kinh
tế/km
2
, TP tạo ra khoảng 40
lần giá trị kinh tế bình quân
cả nước. Đơn cử ở cấp quận,
TP.HCM đang có năm quận
mà dân số từ 500.000 cho đến
gần 800.000 người/quận. Với
số dân như vậy, số đầu việc
phát sinh hằng ngày của các
quận này là rất lớn, đòi hỏi
phải xử lý nhanh.
Như vậy, để đáp ứng những
hoạt động rất mạnh này phải
có những cơ chế tương thích
mới giải quyết kịp thời những
đòi hỏi nội tại và các phát sinh
“Việc thực hiện mô
hình chính quyền đô
thị để giúp cho quyết
định nhanh hơn, đặc
biệt là trách nhiệm
cá nhân của người
đứng đầu chính
quyền các cấp.”
Ủy viên Bộ Chính trị
Nguyễn
Thiện Nhân
, nguyên Bí thư
Thành ủy TP.HCM
“Mỗi tầng nấc được dỡ bỏ là thêm
những bổn phận với nhân dân”
Tại phiên thảo luận về dự thảo nghị quyết này, ngày
12-11, đại biểu PhạmTrọng Nhân (Bình Dương) nhìn nhận:
Dự thảo nghị quyết như chuyển tải thông điệp về lẽ sống
mà TP đã tìm kiếm và lựa chọn từ trong khát vọng, trách
nhiệm và nghĩa tình về một mô hình chính quyền mà ở đó
mỗi tầng nấc được dỡ bỏ là thêmnhững bổn phận với nhân
dân, trách nhiệm với sự phát triển và dĩ nhiên là không chỉ
dành riêng cho TP.HCM.
ÔngNhân cho rằng thật khóđể hìnhdung vớimột siêuđô
thị sôi động bậc nhất cả nước nhưng mô hình chính quyền
lại được khoác chiếc áo đồng hạng như một chính quyền
nông thôn. Trong khi đó, hàng chục năm nay TP đang có
nhu cầu đổi mới để“gánh vác vai trò là động lực, là đầu tàu
quan trọng của cả nước”.
Khi được thông qua, nghị quyết tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCMsẽ tạo ra bước chuyển quan trọng,
khơi thông các nguồn lực để TP.HCM tiếp tục phát triển nhanh, mạnh, bền vững hơn.
Họ đã nói
Nâng cao hiệu lực,
hiệu quả quản lý của
chính quyền
Việc ban hành nghị quyết
củaQHvề tổ chức chínhquyền
đô thị tại TP.HCM là cần thiết
để tiếp tục nâng cao hiệu lực,
hiệu quả quản lý nhà nước,
năng lực quản lý, điều hành
của chính quyền địa phương
phù hợp với đặc điểm đô thị
và điều kiện phát triển kinh
tế - xã hội của TP.HCM.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ
LÊ VĨNH TÂN
Thúc đẩy, tạo bước
chuyển lớn cho
tăng trưởng
Việc đổi mới mô hình chính
quyền đô thị tại TP.HCM là vấn
đề quan trọng và cấp bách, là
yếu tốcó thể thúcđẩy, tạobước
chuyển lớn cho sự tăng trưởng
kinh tế và phát triển nói chung
của TP.HCM.
Ông
HOÀNG THANH TÙNG
,
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH
khác. Sự chậm trễ của chính
quyền sẽ kìm hãm sự phát
triển kinh tế, điều này không
chỉ làm ảnh hưởng tới nhịp
điệu phát triển của TP.HCM
mà còn tác động chung đến
cả nước.
Vấn đề đặt ra là muốn xử
lý nhanh những đòi hỏi cấp
bách ấy của TP.HCM thì phải
giảm tầng nấc, đảm bảo sự
xuyên suốt, kịp thời. Từ đó
mới nâng cao hiệu lực, hiệu
quả trong quản lý, điều hành
của chính quyền TP.
“Việc thực hiện mô hình
chính quyền đô thị để giúp
cho quyết định nhanh hơn,
đặc biệt là trách nhiệm cá
nhân của người đứng đầu
chính quyền các cấp” - ông
Nguyễn Thiện Nhân cho biết.
Đại biểuQHPhanThị Bình
Thuận, Phó Giám đốc Sở Tư
pháp TP.HCM, cũng cho hay
khi nghị quyết này được QH
thông qua sẽ tạo ra những sự
thay đổi về mô hình tổ chức
chính quyền. Cụ thể, đô thị
TP.HCM sẽ thực hiện tổ chức
mô hình một cấp chính quyền
và hai cấp hành chính. Trong
đó, cấp chính quyền TP có
HĐND và UBND, còn quận
và phường chỉ còn UBND
mà không có HĐND.
Khi đó, cơ chế hoạt động
tại quận và phường sẽ có sự
thay đổi lớn. Theo đó, UBND
quận và phường là cơ quan
hành chính làm việc theo chế
độ thủ trưởng.
Theo bà Phan Thị Bình
Thuận, cơ chế này sẽ có tác
động rất tích cực bởi sẽ làm
giảm cấp trung gian, khắc
phục sự trùng lặp về chức
năng, nhiệm vụ. Từ đó giúp
tinh gọn bộ máy, giảm biên
chế, tiết kiệm ngân sách,
phát huy được tính tự chủ,
tự chịu trách nhiệm và tính
năng động của người đứng
đầu tại cơ quan hành chính
quận và phường.
Lúc này, các quyết định
từ HĐND và UBND TP sẽ
được trực tiếp chuyển xuống
UBND quận, phường mà
không phải qua một tầng lớp
trung gian là HĐND quận,
phường. Vì vậy sẽ đến với
người dân, doanh nghiệp kịp
thời, nhanh chóng và đồng bộ.
Đặc biệt là các vấn đề về
đầu tư, ngân sách, thủ tục
hành chính... sẽ do HĐND
TP, UBND TP quyết định
rồi chuyển cho UBND quận,
phường thực hiện, đảm bảo
tính xuyên suốt, kịp thời.
“Mặtkhác,việctổchứcchính
quyền đô thị tại TP.HCM sẽ
đảm bảo, tạo được sự năng
động, chủ động cho TP đổi
mới cơ chế, phương thức quản
lý chính quyền, phù hợp với
tính chất, đặc điểm của một
đô thị đặc biệt” - bà Phan
Thị Bình Thuận cho biết.•
Ngay tuần này, các đại biểu sẽ bấmnút quyết định đối với nghị quyết tổ chức chính quyền đô thị
tại TP.HCM. Ảnh: QH
