16
Quốc tế -
ThứHai 30-11-2020
Biển Đông: Mục tiêu chống
TrungQuốc sẽ không bị đảo ngược
Ứng viênBidennếu trở thành tổng thốngMỹ sẽ tiếp tụcmục tiêuđối đầuvới TrungQuốcởkhuvựcBiểnĐông.
thực hiện
ĐỖTHIỆN
B
ầu cửMỹ 2020 vẫn chưa
đến hồi kết nhưng chiến
thắng đang rất gần với
ứng viên Joe Biden. Hiện quá
trình chuyển giao quyền lực
đã được kích hoạt bất chấp
đương kim tổng thống tuyên
bố không chấp nhận thất bại.
Nếu không có bất ngờ xảy ra,
ngày 20-1-2021, ông Biden
chính thức trở thành tổng
thống thứ 46 của Mỹ. Giới
quan sát ở Việt Nam rất quan
tâm về chính sách Biển Đông
của ông Biden nếu ông nắm
quyền Nhà Trắng.
Chuyên gia về Biển Đông
HoàngViệt(ĐHLuậtTP.HCM)
nhận định đối đầuTrungQuốc
(TQ) ở Biển Đông là xu thế
không thể bị đảo ngược.Mỹ sẽ
tiếp tục cứng rắn với BắcKinh
nếumuốnđảmbảo lợi íchquốc
giacủahọ.Tuynhiên,nếuđắccử
thì ông Biden sẽ có điều chỉnh
về chiến lược để tăng hiệu quả.
Mỹ đã thay đổi thái độ
về Trung Quốc
. Phóng viên
:
Ông đánh giá
như thế nào về những gì chính
quyền Tổng thống Trump đã
làm ở Biển Đông trong bốn
năm qua?
+ Chuyên gia
Hoàng Việt
:
KhiôngTrumpnhậmchứcnăm
2016,thờigianđầuMỹtỏrahòa
hoãn và thân cận với TQ. Sau
đóMỹ chuyển sang chính sách
căng thẳng với TQ sau khi các
thỏa thuận ban đầu về thương
mại không thành. Bắt đầu từ
tháng 3-2018, chính quyền
Trumpđã khơimàn “giaođấu”
vớiTQbằngthươngchiến.Tiếp
đó, Washington lại triển khai
chiến tranh công nghệ và đối
đầu TQ ở Biển Đông.
Dưới thời ông Trump, các
thành viên của chính quyền
Mỹbaogồmrất nhiềunhânvật
diều hâu. Vì vậy, căng thẳng
Mỹ-Trungngàycàng leo thang,
trong đó có vấn đề BiểnĐông.
ChínhquyềnTrumpđãthựchiện
tuần tra tựdohànghải trênBiển
Đông (FONOPs) với số lượng
nhiều hơn so với thời cựu tổng
thống Obama. Ngoài ra, trong
năm2020, nhiều lực lượng hải
quânMỹđược triểnkhai và tập
trận trênkhuvựcBiểnĐôngvà
biển Hoa Đông.
Quan hệ Mỹ-Trung đã tiến
đếnnhữngđiểmmốccăngthẳng
cao độ, trong đó có việc đóng
cửa các cơ quan báo chí, ngoại
giaocấp lãnhsựcủanhau...Với
tính khí khá bốc đồng cộng với
sự khó đoán định trong việc
Đến thời điểm hiện
tại thì không chỉ
chính quyền ông
Trump muốn chống
TQ mà đã đến lúc
nước Mỹ phải ngăn
chặn sự lớn mạnh
“không hòa bình”
của TQ.
ra quyết định của mình, ông
Trump đã khiếnTQvà thế giới
cùng lo lắng trước diễn biến
của cuộc “so găng”Mỹ-Trung.
Với việc banhành công thưhồi
đầu tháng6-2020 lênLiênHợp
Quốc (LHQ) và với tuyên bố
củaNgoạitrưởngPompeongày
13-7 công khai chống lại yêu
sách củaTQởBiểnĐông,Mỹ
cho thấy bước tiến lớn về quan
điểmcủa chínhquyềnMỹdưới
thời ôngTrump đối với vấn đề
Biển Đông. Điều này đã được
các quốc giaASEANđánh giá
cao và hưởng ứng. Có thể nói
dưới thời ông Trump, chính
quyền Mỹ đã thay đổi thái độ
rất lớn đối với TQ.
Nhưng chưa thay đổi
được thực địa
Biển Đông
. Sự thay đổi thái độ ấy có
dẫn đến những thay đổi đáng
kể ở Biển Đông?
+ Rất tiếc, tôi thấy trên thực
địaBiểnĐông chưa có sự thay
đổi nào. TQ vẫn không xuống
thang căng thẳng. Họ vẫn triển
khai các hành động hung hăng,
khiêukhíchởBiểnĐông.Trong
đó có thể kể đến việc TQ thực
hiện các cuộc tập trận lớn cùng
vớiviệcliêntụcxâmphạmvùng
biểncủacácquốcgiaĐôngNam
Álánggiềng, chodùvùngbiển
đó theoCôngướcLHQvềLuật
Biển 1982 (UNCLOS) thì TQ
không có quyền gì ở đó.
. Dưới thời ôngTrump, quan
hệ đồng minh và đối tác của
Mỹ tại Biển Đông bị đánh giá
là suy yếu. Phải chăng điều đó
ảnh hưởng đến tính hiệu quả
củacáchànhđộngmàMỹ triển
khai ở Biển Đông?
+Đúnglànhưvậy.ÔngTrump
có điểmmạnh là ra quyết định
một cách quyết đoán, đột ngột
và khó đoán. Chính vì vậy, rất
nhiềungười(đặcbiệtlàrấtnhiều
người dânViệtNam) nghĩ rằng
ông ấy có thể “hạ gục” TQ.
Tuy nhiên, ông Trump với
chính sách “Nước Mỹ trên
hết” đầy thực dụng, cộng với
phongcáchngoại giao rất lạcủa
mình đã làmmất lòng rất nhiều
đồng minh truyền thống của
Mỹ. Chính vì vậy, đây cũng là
điểmyếu của chính quyền ông
Trump khi không lôi kéo được
mạng lưới đồng minh, đối tác
trong chiến lược chống lại TQ
nói chung và ở Biển Đông nói
riêng. Nên nhớ rằng, Mỹ ở rất
xa TQ và nguồn lực của Mỹ
được phân bố toàn cầu. Việc
chống lại sự trỗi dậy đầy tiêu
cực nhưng nhiều sứcmạnh của
TQ không thể được thực hiện
theo kiểu “chơi tay đôi” hoặc
một vài quốc gia lẻ tẻ. Nếu chỉ
mìnhMỹlêntiếngvàhànhđộng
thì không đủ để choTQhoảng
sợ hoặc nhân nhượng. Trái lại,
nếu toàn bộ đồng minh và đối
tác của Mỹ cùng lên tiếng và
hành động thì lại khác.
Nếu nhậm chức, ông
Biden sẽ thế nào với
Trung Quốc?
. Có người cho rằng ông
Biden nếu lên nắm quyền thì
TQ sẽ càng hung hăng như
những gì Bắc Kinh làm dưới
thời cựu tổng thống Obama.
Tuy nhiên, có người lại cho
rằng ông Biden sẽ tiếp tục sự
cứng rắn với TQ. Quan điểm
của ông như thế nào?
+ Đến thời điểm hiện tại thì
không chỉ chính quyền ông
Trump muốn chống TQ mà
đã đến lúc nướcMỹ phải ngăn
chặn sự lớn mạnh “không hòa
bình” của TQ. Chỉ trong thời
gian rất ngắn, TQ đã gần đuổi
kịpMỹ về nhiềumặt, thậmchí
còn vượt Mỹ ở nhiều lĩnh vực.
TQdưới thời Chủ tịchTậpCận
Bình đã bộc lộ rõ ý đồ là thay
thếMỹđể trở thành siêucường,
thống trị thế giới. Nói nôm na,
TQ đang theo đuổi “chủ nghĩa
xét lại”, tức xem xét, sắp xếp
lại và lãnhđạo trật tự thế giới tự
do được Mỹ lập ra và dẫn đầu
lâu nay. Mỹ thì không muốn
như vậy. Mỹ muốn chứng tỏ
là Mỹ vẫn còn đầy sức mạnh,
chưa phải là suy tàn.
Nếu Mỹ không ra tay kiềm
chếTQlúcnày thì sẽkhôngcòn
cơhội nàonữa, vì khi đóTQđã
đủ sức mạnh để thay thế Mỹ.
Chính vì lẽ đó đã dẫn đến cuộc
cạnh tranh chiến lược quyết liệt
Mỹ-Trungnhưchúngtađãthấy.
Nhưvậy, quá trìnhnhận thứcvề
mối đe dọa TQ của người Mỹ
đã có sự chuyển dịch: Từ việc
tin rằngTQ ít nguy hiểmvà sự
phát triển củaTQcó lợi cho thế
giới đến việc nhận thức TQ là
một thế lực thách thức Mỹ và
thế giới thật sự. Nói điều đó để
hiểu rằng ôngBiden hay bất cứ
ai lên làm tổng thống Mỹ giai
đoạn này cũng không thể đảo
ngược việc chống TQ vì đó là
lợi ích quốc gia tối quan trọng
của Mỹ.
Tóm lại, việc thay đổi chính
sách theo kiểu hòa hoãn hoặc
nhân nhượng với TQ là khó có
thể xảy ra trong nhiệm kỳ này
củaôngBidensaukhiôngnhậm
chức. Thêmnữa, với những di
sản của ông Trump để lại như
việc đóng cửa các cơ quan báo
chí, cơ quan ngoại giao... thì
chính quyền ông Biden cũng
khó có thể dễ dàng hòa hoãn
với TQ được nữa. Như vậy,
Mỹ-Trung khó có thể trở lại
quan hệ hợp tác như xưa được,
mà chỉ có thể là đối đầu. Tuy
nhiên, đối đầu đến mức độ
nào và chiến lược nào thì chưa
thể dự đoán cụ thể được, phải
chờ thêm.
Di sản ông Trump
ở Biển Đông được
duy trì
. Nếu soi chiếu quan hệMỹ-
Trung ở Biển Đông thì viễn
cảnh sẽ như thế nào?
+Đối với vấnđềBiểnĐông,
trước mắt trong thời gian đầu
nhiệm kỳ thì ông Biden chưa
thể thể hiện được gì. Nhiều
nhà nghiên cứu vẫn dự báo
rằng ông Biden khó mà vượt
qua được cái bóng của chính
quyền Obama trước đây. Tuy
nhiên, nhưđã traođổi, tìnhhình
bây giờ đã khác trước. Có lẽ
phải chờ sau khi ông Biden đề
cử hết các nhân vật quan trọng
trong bộ máy chính quyền và
họ được đồng ý bổ nhiệm thì
chúng ta mới có thể dự đoán
phần nào được sự quyết đoán
hay hòa hoãn của ông Biden
ở Biển Đông được.
.NhữngdisảnthờiôngTrump
để lại vềBiểnĐông liệu có ảnh
hưởng hoặc có sự đảo ngược
dưới thời ông Biden nếu ông
nhậm chức?
+ Tất cả tuyên bố của Mỹ
về vấn đềBiểnĐông đều phản
ánh thái độ và lập trường chính
thức của Mỹ. Ngay dưới thời
ông Trump vốn nổi tiếng là ra
quyết định đột ngột, bất ngờ
nhưng các văn bản như công
thư hồi đầu tháng 6 hay tuyên
bố của ông Pompeo ngày 13-7
đều được nghiên cứu, chuẩn bị
kỹ lưỡng trước khi được công
bố.Điềuđócho thấysựnghiêm
túc của Mỹ trong vấn đề này.
Chính vì vậy, chắc chắn trên
nền tảng đó, nếu nhậm chức,
chính quyền Biden sẽ tiếp nối
các chính sách này. Mối quan
tâmcủaMỹvớiBiểnĐônggắn
liền với vấn đề TQ, vì thế dù
đảng Cộng hòa hay đảng Dân
chủ cũng sẽ không thay đổi
chính sách đối với Biển Đông
và khu vực Đông Nam Á. Có
chăng là ôngBiden sẽ thay đổi
chính sách đối với châu Âu và
TrungĐông, nơi ôngTrumpđã
đánhmất khá nhiều đồngminh
quan trọng củaMỹ. ÔngBiden
cần phải kéo họ lại.
. Xin cám ơn ông.•
Hải quânMỹ bên tàu khu trụcmang tên lửa dẫn đườngUSSWayne E. Meyer (DDG-108). Ảnh: AFP
