14
THỨNĂM
15-12-2016
ANMIÊN
V
ới việc lựa chọn ông trùm dầu khí RexTillerson làm
ngoại trưởngMỹ cùngmột nội các với nhiều tỉ phú,
triệuphúcủaôngTrumpđã làmdấy lênnhiều longại
vềvấnđềxungđột lợi ích.Cácnhânvật trongnội cácmới
củaôngTrumpđềuđượccho làcómối quanhệ lợi íchkinh
tế chặt chẽvới lĩnhvựcmàhọ sẽquản lý trong tương lai ở
cương vị mới, do đó việc xung đột lợi ích ở hai vai trò là
điều không thể tránh khỏi, theo kênhCNN.
Trùmdầu khí làmngoại trưởngMỹ
Tổng thống đắc cửMỹDonaldTrump hôm 13-12 chính
thức chọn ôngRexTillerson, Giám đốc điều hành của tập
đoàn dầu khí khổng lồ ExxonMobil, cho chức vụ ngoại
trưởngMỹ. Theo tờ
The Washington Post
, ông Tillerson
không cókinhnghiệm thamgia chính trườngmà chỉ ngoại
giao với đối tác các nước thông qua quan hệ kinh doanh.
Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử đương đại nướcMỹ
cómột ứng viên thiếu kinh nghiệm nhưTillerson được bổ
nhiệm làm ngoại trưởng.
Ông Tillerson, 64 tuổi, bắt đầu làm việc cho Tập đoàn
ExxonMobil từ năm 1975 và giữ vai trò giám đốc điều
hành của tậpđoànnày từ năm2006 chođếnnay. Tập đoàn
này dưới sự lãnh đạo của ông Tillerson đã cómặt tại hơn
50 quốc gia, từng đàm phán cấp chính phủ trong và ngoài
nước, cũng như tham gia vào các dự án quan trọng tầm cỡ
quốc tế.Theo tạpchí
Forbes
,ExxonMobil cógiá trị thương
mại gần370 tỉUSDvà xếp thứ chín trongdanh sách2.000
công ty toàn cầu vào năm 2015 và là tập đoàn dầu khí lớn
thứ sáu thế giới. Tiền vào túi ôngTillerson cũng không ít.
Đếncuối năm2015, ôngTillersoncóhơn2,6 triệucổphiếu
trong ExxonMobil và số cổ phần của ông trị giá khoảng
240 triệuUSD. Ông đứng thứ 29 trong danh sách của
The
New York Times
liệt kê 200 CEO được trả lương cao nhất
năm 2016. Ngoại trưởng tương lai của nướcMỹ cũng xếp
thứ25 trongdanhsáchNhữngngườiquyền lựcnhất thếgiới
của tạp chí
Forbes
năm 2015.
ÔngTillerson cũng chính là người
đã thúcđẩychiến lượcphát triểnhoạt
động của ExxonMobil ởNga trong
nhiềuthậpniênqua.Vớivaitròlàngười
đứngđầuExxonMobil,ôngTillersonđã
đàmphánnhữnghợpđồng trịgiáhàng
tỉUSDvớiMoscow.Ngoàira,ôngcòn
đạt đượccác thỏa thuậnkhai thácdầu
ởbiểnĐen, vùngcựcBắccủaNgavà
Serbia.Vớinhữngđónggóp trong lĩnh
vựcdầukhí,ôngTillerson từngđượcTổng thốngNgaVladimir
Putin trao tặngHuânchươngHữunghị hồi năm2013.
Đến các thành viên khác trongnội các
Ông trùm dầu khí Rex Tillerson không phải là đại gia
duy nhất trong nội các mới của ông Trump. Nhiều vị trí
bộ trưởng, thứ trưởng… khác trong nội cácmà ôngTrump
chọn lựa đều là tỉ phú, triệu phú xuất thân từ các gia đình
có tiềm lực kinh tế hoặc bước ra từ phốWall. Tổng tài sản
của nội cácmới dưới thời ôngTrump giàu đếnmức tờ
The
Washington Post
đã đánh giá đây là nội các giàu có nhất
trong lịch sử hiện đại.
Bộ trưởng Thương mại trong chính quyền ông Trump
đượcxácđịnh lànhàđầu tưnổi tiếng thếgiớiWilburRoss.
ÔngRosscó tài sản trị giá2,5 tỉUSDvàđứng thứ232 trong
danh sách400người giàunhất thếgiới theo tạpchí
Forbes
.
Thứ trưởngBộThươngmại là ôngToddRicketts, đồng sở
hữuđộibóngchàyChicagoCubs.ChacủaRicketts, ôngJoe
Ricketts, là người sáng lập Công ty TDAmeritrade và có
tài sản trị giákhoảng1,73 tỉUSD.Ông JoeRicketts cũng là
nhà tài trợhàngđầuchochiếndịch tranhcửcủaôngTrump.
Bộ trưởng Tài chính được ông Trump chọn lựa là ông
StevenMnuchin. ÔngMnuchin từng làm việc ở phốWall
vàHollywood. Ông tốt nghiệpĐHYale, từng là giám đốc
điềuhànhcủangânhàngđầu tưđaquốcgiaGoldmanSachs
vàđãkiếmđượchàng triệuUSD tại phốWall tronghơnhai
thập niên qua. Theo tạp chí
Forbes
, tài sản của ông trị giá
khoảng40 triệuUSD.
BàBetsyDeVos,Bộ trưởngGiáodụcmới củaôngTrump,
cũng làmột tỉ phú. Bàvà chồng, ôngDick, xuất thân từgia
đình có tài sản trị giá tới 5,1 tỉ USD. Cha của ôngDick là
đồng sáng lập của Tập đoànAmway và xếp thứ 88 trong
danhsáchnhữngngườigiàunhất thếgiới của tạpchí
Forbes
.
BàElaineChao, Bộ trưởngGiao thông tương lai, là vợ của
ôngMitchMcConnell, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện
Mỹvà là congái củamột ông trùm tàubiển. Bà nhậnđược
hàng triệuUSD thừa kế sau khimẹ qua đời vào năm2007.
Nguy cơ xungđột lợi ích
Khi ôngTillersonđượcbổnhiệm chứcngoại trưởngMỹ,
nhiều chính trị gia, trong đó có hai thượng nghị sĩ là John
McCain và Lindsey Graham đã bày tỏ quan ngại vì mối
quan hệ thân thiện giữa ông với Tổng thốngNgaVladimir
Putingiữa bối cảnhquanhệ ngày càng căng thẳnggiữa hai
nước.Cựuđại sứMỹ tạiNgaMichaelMcFaul chobiết ông
Tillersoncómốiquanhệ“rất thân thiết”vớiông IgorSechin,
Giám đốc điều hành của tập đoàn dầu khí lớn nhất thế giới
Rosneft củaNga.ÔngSechinđượccho làbạn thâncủaTổng
thốngPutin, quen biết nhau đã hơn25năm.
Trong những năm vừa qua, với vai trò là người đứng đầu
ExxonMobil,ôngTillersonđãmangvềnhữnghợpđồng trịgiá
hàng tỉUSDvớiMoscowvà cáckhuvực lân cận.Ông cũng
là người phản đối việcWashington áp đặt lệnh cấm vận đối
vớiMoscow sau sựkiệnNga sápnhậpCrimeahồi năm2014
do longại các lợi íchcủaExxonMobil có thểbị thiệt hại.Vì
thế, nhiềungười cho rằngkhi thànhngoại trưởng, ôngcó thể
sẽ nới lỏng lệnh trừng phạt này.Việc nới lệnh trừng phạt có
thểgiúpExxonMobil tiếp tụccáchoạt độngkhai thácởNga
vốnđangbịđình trệ từsaukhi lệnh trừngphạtđượcbanhành.
ĐiềunàykhiếnnhiềuquanchứcMỹ tin rằngôngTillerson
sẽ bị chi phối và khó phân biệt được rạch ròi giữa lợi ích
quốcgiavà lợi íchcủaExxonMobil, nhất là trongbối cảnh
CIAkết luậnvề sự can thiệp củaNgavào cuộcbầu cử tổng
thốngMỹvừa qua.
Cácnhânvậtkhác trongnội cáccủaôngTrumpcũngđược
cho là sẽ phải đốimặt với vấn đề tương tự. TheoCNN, Bộ
trưởngThươngmạiWilburRoss,Bộ trưởngTàichínhSteven
Mnuchin,Bộ trưởngGiáodụcBetsyDeVos,…đềuđangcó
quanhệchặt chẽvớingànhmàhọsẽquản lýởcươngvịmới,
do đó việc xung đột lợi ích giữa vai trò doanh nhân và vai
trò trongchínhphủ làđiềukhông thể tránhkhỏi.TheoCNN,
nguyên tắchướngdẫnchocác thànhviêncấpcaocủachính
phủMỹ là họ phải hành động vì lợi ích của người dân chứ
khôngphải chobản thânmình.Dođó, “bất cứ thứgì, bất cứ
khoản đầu tư nào của bạn có thể xung đột với điều đó đều
gây ravấnđềnghiêm trọng” - ôngLarryNoble, chuyêngia
cốvấn thuộcCampaignLegalCenter, nhómquan sát chính
phủ phi lợi nhuận, nhậnđịnh.
n
Đềxuấttriệuphú,tỉphú,cácdoanh
nhân“cósừngcómỏ”vàonộicác
đangtrởthànhđặctrưnglựachọn
nhânsựcủaôngTrump.
Nội các tỉphúcủa
ôngTrumpgây
vôsố tranhcãi
ÔngTrumpcũngkhôngngoại lệ
Xungđột lợi ích làvấnđềmàngaycảbảnthânôngTrump
cũngphải đốimặt. Ônghiệnđangquản lýhơn500 công
tykhắp thếgiới và sởhữu tài sảncánhân trị giá3,7 tỉUSD.
TheoReuters, luậtphápnướcMỹkhôngcấmtổngthống
sởhữucáccông ty tưnhânđồng thời với việc lãnhđạođất
nước. Song lịch sửnướcMỹchưa từngcómột tổng thống
nàobướcvàoNhàTrắngvới số tài sản lớnđếnvậy.
CơquanĐạođứcChínhphủMỹ (NPR) cho rằnghầunhư
bất kỳquyếtđịnhnàocủaôngTrumpvềbấtđộng sản, tài
chínhhay chính sách thuế… cũng sẽ ảnhhưởngđến sự
nghiệp riêng của ông. Ví dụnhư việcmột khách sạn của
ôngởLasVegasđangdínhvàovụkiệnvớiỦybanQuanhệ
laođộngquốcgia.ÔngTrump lại sắpđượcbầu làm thành
viêncủachínhủybannày.
Truyền thôngMỹcho rằng sẽ rất khóđểôngTrumpgiải
quyếtđượccácxungđột lợi íchsẽxuấthiệntrongthờigian
nhiệmsở,dù làcótraoquyềnđiềuhànhcôngtychocáccon
củamình. CơquanNPR trongbức thưgửi choôngTrump
ngày14-12cho rằngôngTrumpchỉ cócách làbỏhẳnviệc
kinhdoanh thìmới táchbiệt được vai trò tổng thống với
vai tròdoanhnhân.
Phóng sự - Chuyên đề
Nhiềuthànhviên
nộicáccủaông
Trumpcómối
quanhệ lợiích
kinhtếchặtchẽ
với lĩnhvựcmàhọ
sẽquản lý.
ÔngTrump
đượccho làsẽ
khógiảiquyết
đượccácxung
đột lợi ích,dù
cótraoquyền
điềuhành
côngtycho
cácconmình
đinữa.Ảnh:
REUTERS
ÔngRexTillerson,GiámđốcđiềuhànhTậpđoàndầukhíExxon
Mobil,cóquanhệthâncậnvớiNga,đượcbổnhiệmchứcvụ
ngoại trưởngMỹ.Ảnh:AP
