16
Quốc tế -
ThứBa15-6-2021
Cuộc chiến chống COVID-19 và
cán cân Trung Quốc - phương Tây
VĨ CƯỜNG
P
hát biểu trong cuộc họp
báo kết thúc hội nghị
thượng đỉnh Nhóm bảy
nước công nghiệp phát triển
hàng đầu thế giới (G7) ngày
13-6, Thủ tướng Anh Boris
Johnson tái khẳng định kế
hoạch của nhóm là viện trợ
nhân đạo 1 tỉ liều vaccine
ngừa COVID-19 qua vận
chuyển trực tiếp tới các
nước có nhu cầu, cũng như
bổ sung vào kho dự trữ của
cơ chế tiếp cận vaccine toàn
cầu (COVAX) thuộc Tổ chức
Y tế Thế giới (WHO).
Có thể thấy đây là bước đi
đầy chủ động của phươngTây
trong cuộc cạnh tranh ngoại
giao COVID-19 với Trung
Quốc (TQ) nhằm giành ảnh
hưởng tại các nước đang phát
triển và thu nhập thấp. Sau
gần hai tháng để TQ gần như
“độc quyền” trên trận tuyến
này, sự hồi phụcmạnhmẽ của
phương Tây khiến vị thế Bắc
Kinh lung lay nghiêm trọng.
Trung Quốc mất dần
lợi thế chống dịch
ngày đầu
Theo tờ
The Telegraph
, làn
sóng COVID-19 thứ nhất và
thứ hai giáng đòn nặng nề vào
uy tín châu Âu lẫn Mỹ, khi
đây là những nước đứng đầu
thế giới lại bị dịch nặng nhất.
Trong khi đó, TQ lại kiểm
soát tốt đại dịch nhờ các biện
pháp phong tỏa nghiêm ngặt.
Hồi tháng 4, Giám đốcVăn
phòng Nghiên cứu chính sách
trungươngĐảngCộng sảnTQ
Jiang Jinquan tự tin tuyên bố
Bắc Kinh đã khống chế thành
công COVID-19 với thiệt hại
kinh tế ở mức tối thiểu, qua
đó chứng minh “tính ưu việt
của hệ thống chính trị TQ”.
Bắc Kinh lúc đó dường như
tin rằng nhờ dịch COVID-19,
vị thế của TQ đã “nhảy vọt” ít
nhất 10 nămvà không gì ngăn
nổi đà đi lên này. Cựu quan
chức ngoại giao Singapore -
ôngKishoreMahbubani, người
lâu nay có quan điểm ủng hộ
TQ, thậm chí còn nhận định
hệ thống toàn cầu sẽ chuyển
dịch sang trật tự “lấy TQ làm
trung tâm” và phương Tây sẽ
phải chấp nhận vị thế mới
yếu hơn.
Dù vậy, đặt trong bối cảnh
hiện nay thì thành công của
TQ đã có phần bị lu mờ. Sau
gần một năm chật vật đối phó
đại dịch, phương Tây dần
lấy lại vị thế của mình. Mỹ
và Anh bắt đầu tiêm chủng
hàng loạt cho dân từ khoảng
tháng 12 năm ngoái và đang
hồi phục với nền tảng tốt hơn
TQ nhờ chương trình tiêm
chủng quyết liệt này. Vaccine
do các nước châu Âu và Mỹ
sản xuất được xemnhư “phép
màu” giúp toàn thế giới thoát
khỏi đại dịch.
Trong khi đó, công thức
chống dịch bằng phong tỏa
cực đoan của TQ dần mất tác
dụng trước các biến thể mới
và nguy hiểm hơn của virus
SARS-CoV-2. Một số địa
phương như tỉnh Quảng Châu
tái bùng dịch và bị phong tỏa
trở lại. TQ, nước được xem là
dập dịch nhanh nhất thế giới,
phải đến khoảng giữa tháng 5
năm nay mới bắt đầu tăng tốc
tiêm vaccine cho dân.
Nguồn gốc COVID-19
vẫn làm Trung Quốc
đau đầu
Về vaccine, TQ hiện là một
trong những nước cung cấp và
viện trợ nhân đạo nhiều nhất
thế giới. Theo thống kê củaTổ
chức tư vấnBridgeConsulting
(có trụ sở tại Bắc Kinh), tính
đến cuối tháng 5, TQ đã bán
được hơn 650 triệu liều và viện
trợ hơn 17 triệu liều.
Dù các con số khá ấn tượng
song chất lượng vaccineTQcó
đảm bảo hay không lại là câu
chuyện khác. Hiệu quả ngừa
dịchcủahai loại vaccineTQmà
WHOvừa cấp phép - Sinovac
vàSinopharm- khôngcaobằng
vaccine của Pfizer/BioNTech
(Mỹ/Đức) hay AstraZeneca
(Anh). Một số nước - như
Chile và Hungary - vẫn xuất
hiện các đợt bùng dịch mới
nghiêmtrọngdùđã tiêmchủng
hàng loạt bằng vaccine TQ.
Brazil hay Philippines thậm
chí còn từ chối nhập một số
loại vaccine nhất định sản xuất
ở TQ do lo ngại chất lượng
không đảm bảo.
Bên cạnh đó, chuyện nguồn
gốc dịchCOVID-19 vẫn là nỗi
đau đầu của TQ khi các nước
phương Tây ráo riết đòi điều
tra lại, dù WHO hồi tháng 3
đã công bố báo cáo điều tra
“Ngoại giao chiến lang” có liênquan
việc Trung Quốc xử lý đại dịch?
Theo nhiều nhà quan sát, cảm giác chiến thắng ban
đầu trước đại dịch là một trong những nhân tố thúc đẩy
TQ quyết liệt thực thi chiến lược “ngoại giao chiến lang”
nhằm củng cố hình ảnh đất nước và bảo vệ lợi ích quốc
gia một cách cực đoan. Tuy nhiên, sự cứng rắn này càng
khiến TQ hứng chịu nhiều chỉ trích và mất điểm trong
mắt cộng đồng quốc tế vềmột loạt vấn đề, từTân Cương
đến Hong Kong hay Biển Đông.
Tờ
Asia Times
dẫn ý kiến chuyên gia Fang Kecheng, ĐH
Trung văn Hong Kong (TQ), cho rằng lạm dụng “ngoại
giao chiến lang”khônghiệuquả trong việc xây dựnghình
ảnh củaTQ vì nómang tính đối đầu không cần thiết. Còn
theo TS Chong Ja Ian, ĐH quốc gia Singapore, dù TQ có
dụng ý gì khi tiến hành“ngoại giao chiến lang”- phô diễn
sứcmạnh, đe dọa trả đũa - cũng khó tránh hậu quả căng
thẳng không đáng có với phươngTây và khiến các nước
đang muốn hợp tác kinh tế với TQ phải e dè.
Một cuộc khảo sát doTrung tâmnghiên cứu Pew (Mỹ)
tiến hành tại 14 nước hồi tháng 10 năm ngoái cho thấy
quan điểm tiêu cực về TQ đã tăng đến mức kỷ lục trong
10 năm trở lại đây. Nhóm Bộ tứ kim cương (Mỹ, Ấn Độ,
Nhật và Úc) thời gian gần đây liên tục tăng cường hợp
tác để ứng phóTQ, còn Liênminh châu Âu (EU) cho đóng
băng thỏa thuận thương mại quy mô lớn với TQ dù đã
mất bảy năm đàm phán.
NhậnđịnhTQ làbêndẫnđầu
hậuCOVID-19 khôngcònđúng
nữa. Phương Tây đang trên đà
chiếm ưu thế và đang muốn
giành lại những gì đã để lỡ
nhiều thángqua.TQcần chuẩn
bị tinh thần để đối mặt với một
đối thủ đáng gờm.
Chuyên gia
HO-FUNG HUNG
,
ĐH Johns Hopkins (Mỹ)
Tiêu điểm
Công thức chống
dịch bằng phong
tỏa cực đoan của
TQ dần mất tác
dụng trước các biến
thể mới và nguy
hiểm hơn của virus
SARS-CoV-2.
lần đầu. Một trong những giả
thuyếtmàcácnướcmuốnWHO
điều tra là virus rò rỉ từ phòng
thí nghiệm ở Viện Virus học
Vũ Hán ở tỉnh Hồ Bắc của
TQ - tâmdịch đầu tiên của thế
giới. TQ bác giả thuyết này và
đưa ra lập trường chính thức
là rất có thể virus xuất hiện
bên ngoài, rồi lây vào TQ.
Mọi giả thuyết hay thông tin
đi ngược với lập trường này
đều bị TQ cho là hành động
nhằm “bôi nhọ” và “tung tin
giả” với ý đồ gây hại cho TQ.
Trong khi đó, với phương
Tây, dù từng được xem là
thuyết âm mưu vô căn cứ,
cách giải thích gây tranh cãi
trên đang dần trở thành nhận
thức phổ biến. Việc TQ liên
tục từ chối cho chuyên gia
quốc tế tiếp cận minh bạch,
trực tiếp Viện Virus học Vũ
Hán càng khiến dư luận quốc
tế nghi ngờ về bản chất thực
sự của vụ việc.
Vào tháng5,Tổng thốngMỹ
Joe Biden chỉ đạo cộng đồng
tình báoMỹ nỗ lực điều tra và
báo cáo đầy đủ về nguồn gốc
đại dịch, bao gồmcả giả thuyết
virus lọt ra từ Viện Virus học
Vũ Hán. Nhiều nghị sĩ Mỹ
còn tính tới chuyện Mỹ nên
trừng phạt TQ nếu nước này
không chịu hợp tác điều tra.
Dù thế nào, không thể phủ
nhận uy tín của TQ và chất
lượng quan hệ giữa TQ với
các nước phương Tây phần
nào bị ảnh hưởng vì chủ đề
này. Diễn biếnmới nhất, trong
tuyên bố chung kết thúc hội
nghị thượng đỉnh G7 ngày
13-6, các lãnh đạo nhómnhấn
mạnh sẽ tiếp tục theo đuổi nỗ
lực điều tra nguồn gốc virus
SARS-CoV-2 ở TQ. Đợt điều
tra tiếp theo phải được tiến
hành càng sớm càng tốt và
phải được các chuyên gia
WHO dẫn dắt một cách khoa
học, minh bạch.•
Là nước dập COVID-19 sớmnhất nhưng Trung Quốc không tận dụng hiệu quả lợi thế này, trong khi đó
phương Tây hồi phục ngoạnmục sau đại dịch.
Hãng tin
Sputnik
dẫn thông cáo ngày 13-6 của Nhà
Trắng cho biết các nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc
Đại Tây Dương (NATO) khả năng sẽ sửa đổi Khái niệm
chiến lược mới nhằm chuẩn bị cho môi trường an ninh
nhiều thay đổi và thách thức như hiện nay.
Khái niệm chiến lược là văn kiện khung đặt nền tảng
cho mọi hoạt động quân sự - an ninh của NATO với các
nội dung điểm lại tình hình an ninh quốc tế chung và các
hướng dẫn về triển khai lực lượng quân sự của khối.
“NATO đang phải đối diện với nguy cơ xung đột rất
lớn đến từ các động thái gây hấn đơn phương của Nga và
Trung Quốc (TQ), chưa kể rủi ro từ các mối nguy khác
như chủ nghĩa khủng bố, tấn công mạng và biến đổi khí
hậu. Việc thay đổi Khái niệm chiến lược rõ ràng là điều
cần thiết cho NATO lúc này” - thông cáo nêu rõ.
Nhà Trắng cũng cho biết một khi có Khái niệm chiến
lược mới, NATO sẽ cam kết tuân thủ đúng nội dung văn
kiện này, tích hợp các thay đổi đó vào lực lượng quân sự
và cải tiến năng lực răn đe quốc phòng để đáp trả Nga,
TQ nếu cần thiết. Dự kiến, Khái niệm chiến lược mới nếu
được thông qua thành công trong năm nay sẽ được áp
dụng ngay vào năm sau.
Hãng tin
Reuters
nhận định: Lần thay đổi Khái niệm
chiến lược này của NATO sẽ là lần đầu tiên cả khối xem
sự trỗi dậy quân sự của TQ là một thách thức chung đáng
lo ngại.
Lãnh đạo các nước NATO bước vào cuộc họp cấp cao
ngày 14-6 (giờ địa phương) tại thủ đô Brussels của Bỉ với
sự tham gia của ông Biden, sau khi ông vừa kết thúc kỳ
thượng đỉnh với nhóm G7.
PHẠM KỲ
Người dân TrungQuốc thamquanmột triển lãmvề nỗ lực chống dịch COVID-19 của lực lượng y tế
TP VũHán, tỉnhHồ Bắc hồi tháng 2. Ảnh: REUTERS
NATOchuẩnbị thayđổi cách tiếp cậnvớiNga, TrungQuốc
