12
Đời sống xã hội -
ThứSáu 11-8-2023
HỒVIẾT THỊNH
T
ử tù hay cựu tù, họ đều là
những người đã từng bị
giam hãm và bị tra tấn ở
CônĐảo, nơi đượcmệnh danh
là “địa ngục trần gian”. May
mắn hơn rất nhiều đồng đội
khác, họ đã gia nhập “chủng
tộc tà ru” (tức tù ra) như cách
nói của cựu tù Võ Ái Dân.
“Bảo vệ khí tiết là
bảo vệ hoa thơm
trước ngực”
Khi đang học bậc tú tài tại
trường công ChuVănAn (Sài
Gòn lúc đó), ông Dân tham
gia cáchmạng sauĐồngKhởi
Bến Tre năm 1960. Bị địch
bắt vào tháng 8-1961, ông
chia sẻ vào tù ông mới hiểu
về cộng sản. Chàng thanh
niên trẻ lúc đó đã bị giam
cầm ở các nhà lao như Câu
Lưu Xá Tổng nha, Gia Định,
Thủ Đức, Phú Lợi...
“Chúng tôi tham gia đấu
tranh dân sinh, dân chủ, chống
tố cộng, bảo vệ Chủ tịch Hồ
Chí Minh. Đến tháng 9-1964,
địch thấy không thể làm lung
lay chúng tôi nên đày ra Côn
Đảo dù không một ngày ra
tòa kết án” - ông Dân nhớ lại.
Tại đây, ông Dân bị nhốt
vào chuồng cọp Pháp từ năm
1964 đến 1969, rồi xà lim,
chuồng cọp Mỹ. Theo ông,
những tử tù, cựu tù ngày ấy
thấm thía trong tim lời dạy:
“Bảo vệ khí tiết là bảo vệ hoa
thơm trước ngực” và luôn tin
tưởng trận chiến cuối cùng:
“Chúng ta sẽ chiến thắng và
vinh quang trở về với Đảng,
với dân”.
Ông Dân cũng thẳng thắn
thừa nhận có lúc quá cô đơn,
đau bệnh ngặt nghèo giữa bốn
bốn tù nhân chết liền tại chỗ,
trong đó có anh Phạm Ngô
là tử tù chung với tôi” - ông
Em kể lại.
Sau 30-4-1975, lực lượng
Hải quân của ta ra đảo đón các
ông trở về trong đoàn quân
chiến thắng từ Côn Đảo. Ông
Em cũng không quên nhắc
đến người bạn đời của ông
hiện nay là cựu tù Đặng Thị
Nga. Bà Nga cũng bị giam
ở Côn Đảo sáu năm. Theo
ông, cũng chính vì cùng lý
tưởng là đồng chí, cùng là
bạn tù Côn Đảo cảm phục
ý chí, cảm thông hoàn cảnh
nên hai ông bà đã cùng nhau
xây dựng gia đình.
Từ bạn tù đến bạn đời cũng
là câu chuyện của tử tù Lê
Hồng Tư. Ông Tư thoát án
tử của kẻ địch vì lúc đó Mặt
trận Dân tộc Giải phóng miền
Nam ra tuyên bố: “Nếu Lê
Hồng Tư và các bạn bị bắn
thì Mặt trận Dân tộc Giải
phóng miền Nam không đảm
bảo tính mạng cho số binh sĩ
Mỹ bị Mặt trận giam giữ”.
Bị đày ra Côn Đảo, đến 30-
4-1975 ông đã bị suy kiệt vì
bệnh tật, tối hôm đó tù chính
trị tự giải phóng Côn Đảo.
Nhắc lại thời khắc đó, tử tù Lê
Hồng Tư nói: “Tôi được hồi
sinh và tiếp bước dưới ngọn
cờ vẻ vang của cách mạng,
cùng đồng hành với người mà
tôi yêu đơn phương từ năm
1959, sau này là vợ tôi - cựu
tù Nguyễn Thị Châu”.
Cựu tù Nguyễn Thị Châu
cũng là tác giả bài thơ
Áo
trắng
khắc trong xà lim P42
năm1961:
“Áo trắng emchưa
vướng bụi đời/ Chưa từng mơ
tưởng chuyện xa xôi/ Nhưng
nay gặp cảnh đời chua xót/
Áo trắng này nguyện trắng
mãi thôi”.•
Chuyện của những cựu tù
Côn Đảo
Họ là những
nhân vật
chính trong
bộ sách
ảnh
Tử tù,
cựu tù Côn
Đảo - ngày
trở lại
của
nhiếp ảnh gia
Nguyễn Á.
Dù chỉ nămngày cùng 39 cô
chúởđộ tuổi 80 trở lại CônĐảo,
tôi đãmaymắnđược cảmnhận
vàkính trọngnhữngphẩmchất
cao quý của các chiến sĩ cách
mạng trung kiên. Có những
khoảnh khắc nghẹn ngào, trào
nướcmắtkhôngthểquênđược.
Đặc biệt, trong đó có bốn đôi
vợ chồng đã từng là bạn tù,
bạn chiến đấu từ ngày xưa và
đếngiờhọvẫnsốnghạnhphúc
bên nhau.
Nhiếp ảnh gia
NGUYỄN Á
Tiêu điểm
Ngày 11-8 tại Hà Nội, nhiếp ảnh gia Nguyễn Á khai mạc
hai triển lãmvà ramắt sách ảnh
Tử tù, cựu tù CônĐảo - ngày
trở lại
và
Biệt đội giữ bình yên “đất lửa”.
Hai tác phẩm sách ảnh đã bổ sung vào“gia tài”của nhiếp
ảnh gia Nguyễn Á với 19 đầu sách ảnh, trong đó bộ sách
ảnh gần nhất
Hành trình cùng lực lượng gìn giữ hòa bình tại
Nam Xu-đăng
của anh được trao giải nhì Giải thưởng toàn
quốc về thông tin đối ngoại năm 2022.
Năm2023, nhiếp ảnh giaNguyễnÁđược traoGiải thưởng
nhà nước với tập sách ảnh
Họ đã sống như thế.
Vợ chồng tử tù Võ Văn Emvà cựu tùĐặng Thị Nga đang ngồi trước phòng giamđặc biệt,
nơi đã giamgiữ tù nhân lao động khổ sai (hầmxay lúa). Ảnh: NGUYỄNÁ
bức tường đá lạnh, không dưới
một lần ông đã muốn xuôi tay
quy hàng. Nhưng nhớ lời dạy,
nhớ vai trò của người đảng
viên, đặc biệt là nhớ lời thề
quyết tử trước bao đồng đội đã
hy sinh trong xà lim, chuồng
cọp ông lại thức tỉnh và với
tinh thần “Quyết tâm quyết
tử - tự lực - trường kỳ”.
Lần trở về Côn Đảo, cầm
trên tay một chiếc lá xanh,
ông bảo thời gian ông bị giam
giữ tại đây, nếu may mắn bứt
được bất cứ đọt cây, lá non nào
mà trâu bò ăn được, thường
được gọi là rau tàn u (tù ăn).
Đó cũng chính là nguồn rau
xanh quý giá để ông và đồng
đội cầm cự.
Từ bạn tù Côn Đảo
thành bạn đời
Bị xử án tù và đày ra Côn
Đảo, ông Võ Văn Em vẫn
nhớ được thời gian mình là
Cầm trên tay một
chiếc lá xanh, ông
bảo thời gian ông
bị giam giữ tại đây,
nếu may mắn bứt
được bất cứ đọt cây,
lá non nào mà trâu
bò ăn được, thường
được gọi là rau tàn
u (tù ăn).
tử tù nơi đây. “Tôi có tám
nămbốn tháng 24 ngày ở Côn
Đảo. Chúng còng xích suốt
cả ngày đêm, chúng chuyển
chúng tôi đến nhiều nơi trên
đảo” - ông Em cho biết.
Nhắc lại những lần tử tù,
cựu tù đấu tranh đòi quyền dân
sinh, dân chủ, đòi cải thiện
chế độ hà khắc của nhà tù,
tuy nhiên lần khiến ông nhớ
nhất là lần đấu tranh chống
lăn tay, chụp ảnh. “Chúng
đàn áp, đánh đập dã man làm
Bảo tàngTP.HCMkỷniệm45nămthành lập
Ngày 10-8, Bảo tàng TP.HCM đã tổ chức lễ kỷ niệm 45
năm thành lập (1978-2023).
Phát biểu tại buổi lễ kỷ niệm, bà Đoàn Thị Trang, Giám
đốc Bảo tàng TP.HCM, cho biết trong suốt 45 năm qua,
Bảo tàng TP.HCM không ngừng phát triển về quy mô
cũng như phạm vi hoạt động mang tính tổng hợp về tự
nhiên, lịch sử, văn hóa và con người của TP gắn liền với
lịch sử và văn hóa của đất nước.
Đến nay, Bảo tàng TP.HCM đã sưu tầm, lưu giữ gần
400.000 tài liệu, hiện vật, trong đó có 82.945 hiện vật gốc
nghiên cứu và hình thành trên 113 bộ sưu tập hiện vật,
trong đó có 20 bộ sưu tập hiện vật quý được đánh giá cao
về giá trị văn hóa, lịch sử, khoa học, kinh tế.
“Trong thời gian tới, Bảo tàng TP.HCM sẽ tiếp tục
đầu tư, đổi mới các mặt hoạt động, bổ sung trưng bày
những vấn đề lịch sử, văn hóa liên quan đến vùng đất
Nam Bộ, sự đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội gắn
với đặc thù của TP.HCM cũng như những vấn đề của
cuộc sống đương đại; đa dạng hóa, nâng cao chất lượng
dịch vụ trong bảo tàng, tổ chức các chương trình giao
lưu, sinh hoạt chuyên đề, biểu diễn nghệ thuật…” - bà
Trang cho hay.
Tại chương trình, bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó
Giám đốc Sở VH&TT TP.HCM, cũng cho rằng Bảo tàng
TP.HCM là một trong những đơn vị luôn hoàn thành xuất
sắc nhiệm vụ chính trị được giao.
“45 năm qua, Bảo tàng TP.HCM đã vượt qua khó khăn,
từng bước trưởng thành và trở thành một trong những “địa
chỉ đỏ”, một điểm đến ý nghĩa, nhân văn cho thế hệ trẻ
tìm về, không chỉ với giá trị lịch sử và còn là những giá trị
di sản văn hóa” - bà Thúy chia sẻ.
Phó Giám đốc Sở VH&TT TP.HCM cũng mong rằng
trên con đường bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
của TP, Bảo tàng TP.HCM sẽ ngày càng tạo được dấu ấn
bản sắc riêng và hoạt động có hiệu quả, góp phần thực
hiện tốt nhiệm vụ chính trị của ngành văn hóa, đáp lại
niềm tin yêu và sự kỳ vọng mà lãnh đạo các cấp và nhân
dân TP dành cho bảo tàng.
Cũng trong dịp này, Bảo tàng TP.HCM phối hợp với
Bảo tàng tỉnh Bình Dương tổ chức triển lãm với chủ đề
“Gốm Sài Gòn và vùng phụ cận - Nét đặc trưng văn hóa
Nam Bộ”.
Triển lãm trưng bày 50 hình ảnh và gần 200 hiện vật
đặc sắc giới thiệu đến công chúng về bộ sưu tập gốm men
phong phú, có giá trị lịch sử, văn hóa, mỹ thuật của bộ
sưu tập gốm Sài Gòn và vùng phụ cận như gốm Lái Thiêu
(Bình Dương), gốm Biên Hòa (Đồng Nai), gốm Pháp do
Biệt động Sài Gòn đặt hàng...
VĂN HÀ
Nhà
sưu tập
Nguyễn
Đại Hùng
Lộc
(bìa
phải)
trao
tặng bộ
temcho
bảo tàng.
Ảnh: VĂN
HÀ
