3
quân xâm lược! Hỡi anh em
binh sĩ, dân quân, tự vệ! Hãy
nắm chặt vũ khí trong tay,
xông lên đánh đuổi thực dân
Pháp, cứu nước. Cuộc kháng
chiến bắt đầu!”.
Cùng chiều hôm ấy, Ủy
ban Kháng chiến Nam Bộ
ra tuyên cáo: “Sáng hôm
23-9, quân Pháp công nhiên
chiếm trụ sở Ủy ban hành
chính Nam Bộ và quốc gia
tự vệ cuộc. Chúng đã gây đổ
máu ở đường phố Sài Gòn...
Không lẽ chịu nhục hoài; vì
danh dự của dân tộc, chúng ta
coi trọng quyền lợi của quốc
gia nên chúng tôi phải đánh
điện ra Trung ương xin phép
cho kháng chiến...”.
Dám làm, dám chịu
trách nhiệm vì
lợi ích chung
Ông Trần Văn Giàu cũng
cho biết bốn ngày sau, từ Hà
Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đánh điện vào miền Nam tán
thành chủ trương của ông trong
cuộc họp ở đường Cây Mai.
Thế nhưng, ông Trần Văn
Giàu cũng lận đận từ tuyên cáo
đó. Khi hồi tưởng lại những
ngày sục sôi ấy, ông cho biết
khi Lời kêu gọi kháng chiến
của ông phát đi thì cũng chính
là lúc ông lận đận.
Ông cũngđã dẫn câunói của
người xưa rằng “tướng ngoài
mặt trận có thể không nghe
lệnh vua”. Ông tự nhận mình
là “tướng giữ biên cương. Khi
kẻ địch xâm phạm vào biên
cương thì tướng ở biên cương
phải quyết định, không chờ
lệnh vua. Quyết định nhưng
phải báo cáo với vua. Nếu vua
đồng ý thì khen. Còn nếu làm
trái với lệnh vua thì phải xử
trảm” và kết luận ông “không
phải là người buông giáo”.
Lịch sử đã đủ dài để hậu thế
bình công, luận tội. Rõ ràng
trong bối cảnh “nước sôi, lửa
bỏng” ấy, gạt qua một bên
an nguy của chính bản thân
mình, người chịu trách nhiệm
cao nhất ở Nam Bộ khi ấy đã
quyết định “cãi” lịnh (lệnh)
Trung ương vì quyền lợi của
quốc gia, dân tộc. Tinh thần
dám nghĩ, dám làm, dám chịu
trách nhiệm ấy của vị “nhạc
trưởng” ở Nam Bộ Trần Văn
Giàu năm ấy khắc họa thật
rõ nét tính cách của người
Nam Bộ.
Trong hành trình thiên di
tìmvề vùng đất mới ở phương
Nam, những con người đi
mở cõi đã mang trong mình
cái ngang tàng, khí khái, cái
quyết đoán, mạnh mẽ với
tinh thần bất khuất trước
cường quyền và bạo ngược.
Tính cách ấy đã gặp vùng
đất rộng mở, bao la nên đã
hình thành nên nét tính cách
người Sài Gòn, người Nam
Bộ: Yêu nước, kiên cường
chống ngoại xâm; linh hoạt,
năng động sáng tạo, đi đầu,
dễ chấp nhận cái mới, dám
chấp nhận thử thách; nhân
ái, nghĩa tình, phóng khoáng,
hiếu khách, hào sảng; dung
hợp, hài hòa - không định
kiến; thực tế, thẳng thắn,
bộc trực… Có lẽ vì vậy mà
rất nhiều các phong trào nổi
tiếng ở đất nước đều ra đời từ
vùng đất Sài Gòn - Gia Định:
xây nhà tình nghĩa, nhà tình
thương, hiến máu nhân đạo,
bảo trợ bệnh nhân nghèo,
thanh niên tình nguyện đến…
đổi mới đất nước.
Kỷ niệm ngày Nam Bộ
kháng chiến, từ câu chuyện
“cãi nhau” đi đến quyết định
trong cuộc họp lịch sử ngày
23-9-1945 lại gợi lên nhiều
suy nghĩ. Nếu chỉ nghĩ vì an
toàn cho bản thân, ông Trần
Văn Giàu chỉ cần tuyên bố
chấp hành sự lãnh đạo và chỉ
VŨTRUNGKIÊN(*)
N
hà thơ Hưởng Triều
(tức Trần Bạch Đằng)
trong
Bài ca khởi nghĩa
đã viết về sự kiện Nam Bộ
kháng chiến:
“Từ thuở chào đời suốt
mấy trăm năm/ Chỉ được tự
do có hai mươi chín ngày
ngắn ngủi/ Chưa thỏa niềm
vui/ Giặc đã đến rồi/ Súng lại
cầm tay/ Đạn nói thay lời...”.
Ngày 23-9-1945, sau nhiều
thương thuyết bất thành, bàn
đàm phán đã không cứu vãn
nổi nền hòa bình non trẻ, nhân
dân Sài Gòn, Gia Định đã
quyết định để súng đạn làm
nhiệm vụ của nó khi quyết
định “đạn nói thay lời” vì
“không chịu nhục”, “vì danh
dự của dân tộc”.
Nhà cách mạng
Trần Văn Giàu và
tuyên cáo lịch sử
Hiện nay khi đọc lịch sử,
chắc hẳn ai trong chúng ta
cũng đều nhớ sự kiện sáng
23-9-1945, tại nhà 629 Cây
Mai (nay là đường Nguyễn
Trãi, quận 5, TP.HCM) có
một cuộc họp quan trọng để
bàn và quyết định với tuyên
bố nổi tiếng sau đó: “Cuộc
kháng chiến bắt đầu!”.
Thế nhưng có thể không
nhiều người biết được rằng
để ra được quyết định quan
trọng ấy là một cuộc họp đầy
căng thẳng với những tranh
luận trái chiều, nảy lửa. Trong
cuộc họp, đại diện của Trung
ươngĐảng khi ấy chủ trương:
“Tích cực chuẩn bị, chờ lệnh
của Trung ương”, còn ông
Trần Văn Giàu, Bí thư Xứ ủy
NamBộ kiêmChủ tịchỦyban
Kháng chiến Nam Bộ, quyết
định “phải đánh trả ngay”.
Kể lại sự kiện này cho ông
Trần Hữu Phước (nguyên
Phó Trưởng ban Thường trực
Ban Chỉ đạo xây dựng khu di
tích lịch sử cách mạng miền
Nam) tại nhà riêng, ông Trần
Văn Giàu cho biết hai bên cãi
nhau từ 6 giờ đến 7 giờ mới
có lời kêu gọi của ông Trần
Văn Giàu: “Đồng bào Nam
Bộ! Nhân dân TP Sài Gòn!...
Đêm qua thực dân Pháp đánh
chiếm trụ sở chính quyền ta ở
trung tâm Sài Gòn. Như vậy
là Pháp bắt đầu xâm chiếm
nước ta một lần nữa. Tất cả
đồng bào, già trẻ, trai gái hãy
cầmvũ khí xông lên đánh đuổi
Nhân dânNamBộ nổi dậy kháng chiến chống Pháp. Ảnh: Tư liệu
Dám nghĩ, dám làm... nhìn từ
quyết định Nam Bộ kháng chiến
Nhữngngườiđauđáuvìdân, vìnướcsẽ luôndámnói, dámnghĩ, dámlàm, dámchịutráchnhiệm... vì lợi íchchung.
Cần tăng phản biện, “cãi” trong từng
cuộc họp
Gần đây, những người còn đau đáu với vậnmệnh của đất
nước, số phận của dân tộc đã không khỏi trăn trở suy tư rất
nhiều, trong đó có việc là các cuộc họp bàn đã dần vắng
những lời phản biện, những cuộc“cãi”nảy lửa vì cái chung.
Không biết từ bao giờ đã xuất hiện hiện tượng phổ biến
là cấp dưới luôn luôn tuân phục và kính sợ cấp trên đến
mức… cấm cãi. Đa phần các cuộc họp thường là “cơ bản
nhất trí với dự thảo”, còn dự thảo như thế nào nhiều khi
cũng có thể chưa ngó tới.
Đọc một số báo cáo thì thấy những con số mới đẹp làm
saovới những từngữ chungchungđếnmức sáomòn. Chẳng
hạn để nêu ra những tồn tại, hạn chế nào đó thì thường là
“có nơi, có chỗ”, “lúc này, lúc kia” vẫn còn “những tồn tại và
hạn chế nhất định”. Không biết “có nơi, có chỗ” là chỗ nào,
nơi nào; “lúc này, lúc kia” là lúc nào? Hạn chế “nhất định” là
hạn chế ra sao?
Nên tăng phản biện, tranh luận vì cái chung.
TP.HCM với biết
bao câu chuyện sống
động về những con
người anh hùng,
quả cảm, dám dấn
thân mà quyết định
“Cuộc kháng chiến
bắt đầu!” của ngày
23-9-1945 là một
trong số đó.
Thời sự -
ThứBảy 23-9-2023
KỶ NI ỆM 78 NĂM NGÀY NAM BỘ KHÁNG CHI ẾN (23-9-1945 _ 23-9-2023)
đạo của cấp trên. Nếu vậy,
bản thân ông sẽ an toàn, đời
chính trị của ông chắc chắn sẽ
“thuận buồm xuôi gió” song
còn đất nước thì sao? Nhân
dân thì sao?
Khuyến khích người
dám nghĩ, dám làm...
Người xưa đã từng đúc kết
“gian nan là nợ anh hùng phải
vay”. Bão lớn nổi lên những
cây đi đầu bao giờ cũng là
những cây có thể gãy đổ đầu
tiên chứ các bụi cỏ lúp xúp
chắc chắn không hề hấn gì.
Cũng vậy, trong một cuộc
chiến đấu, những người lính
đi đầu sẽ là những người có
khả năng rủi ro cao khi hứng
chịu làn tên mũi đạn. Thế
nhưng một khu rừng liệu
có còn được gọi là rừng khi
không có những cây cổ thụ,
một đội quân có thể chiến
thắng quân thù không khi
trong đội ngũ toàn những kẻ
nhát gan?
Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XIII đã đề ra nội dung
là khuyến khích và bảo vệ
những cán bộ dám nghĩ, dám
nói, dám làm, dám chịu trách
nhiệm, dám đổi mới sáng tạo,
dámđương đầu với khó khăn,
thử thách và quyết liệt trong
hành động vì lợi ích chung.
Bộ Chính trị cũng đã ban
hành Kết luận 14-KL/TW
ngày 22-9-2021 về chủ trương
khuyến khích và bảo vệ cán
bộ năng động, sáng tạo vì
lợi ích chung song xem ra
từ nghị quyết đến cuộc sống
là cả một chặng đường dài.
Sẽ không thể có cán bộ
dám nghĩ, dám nói, dám làm,
dám chịu trách nhiệm, dám
đổi mới sáng tạo, dám đương
đầu với khó khăn, thử thách
và quyết liệt trong hành động
vì lợi ích chung khi mà còn đó
các cuộc họp chỉ đều có điệp
khúc: Nhất trí cao, khi mà cả
cuộc họp hầu như không có
lấy một ý kiến phản biện gay
gắt nào…
Gần đây, có những ý kiến
còn cho rằng Đảng và Nhà
nước cần cụ thể hóa Kết luận
14 thành các nội dung cụ thể
cái nào được xem là năng
động, sáng tạo, dám nghĩ,
dám làm... Đã cụ thể hóa thì
nó đâu còn là “sáng tạo” nữa
mà sẽ trở thành phổ quát, khi
đó lại là thực hiện theo quy
định chung.
Năng động, sáng tạo, dám
nghĩ, dám làm chắc chắn phải
là những nội dung không nằm
ở một quy định nào cả, nó chỉ
được bật ra, được quyết định
trongmột thời khắcđặcbiệt nào
đó từ những con người nhạy
bén, mẫn cảm, trách nhiệmvà
quyết đoán vì lợi ích chung…
Sài Gòn - Gia Định nay
là TP.HCM là một vùng đất
có bề dày và chiều sâu văn
hóa với biết bao những câu
chuyện sống động về những
con người anh hùng, quả cảm,
dám dấn thân mà quyết định
“Cuộc kháng chiến bắt đầu!”
của ngày 23-9-1945 là một
trong số đó.
Kỷ niệm ngày Nam Bộ
kháng chiến nhắc nhở mỗi
chúng ta: Hãy phấn đấu xứng
đáng với các bậc ông cha!•
(*) TS
Vũ Trung Kiên
-
Phó Trưởng khoa Xây dựng
Đảng Học viện Chính trị
khu vực II
