3
Thời sự -
ThứSáu20-10-2023
NHÓMPHÓNGVIÊN
T
ọa đàm “giáo dục về
phòng, chống thamnhũng
(PCTN) với yêu cầu xây
dựng văn hóa liêmchính trong
giai đoạn mới” do báo
Pháp
Luật TP.HCM
cùng Trường
ĐH Luật - ĐH Quốc gia Hà
Nội được tổ chức sáng qua
(19-10), tại Hà Nội.
Mất 13 năm đưa giáo
dục PCTN vào luật
Tham dự tọa đàm có TS
Nguyễn Văn Thanh - nguyên
Phó Tổng Thanh tra Chính
phủ. Ông là người trực tiếp
tham gia quá trình soạn thảo
Luật PCTN đầu tiên vào năm
2005 và sau đó là Nghị quyết
Trung ương 3 khóa X về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng
trong công tácPCTN, lãngphí.
“Lúc đấy, không hiểu sao
nhưng không ai nghĩ ra là phải
đưa giải pháp giáo dục vào
Luật PCTN. Muốn PCTN tốt
thì một giải pháp quan trọng
phải là giáo dục hai nhóm
đối tượng: thế hệ trẻ và đội
ngũ cán bộ, công chức” - TS
Thanh thông tin.
Để khắc phục việc chậm
đưa giáo dục PCTN thành
một giải pháp, quá trình
soạn thảo Nghị quyết Trung
ương 3 khóa X một năm sau
đó đã đặt vấn đề và được
thông qua thành một chỉ
đạo: “Đưa nội dung Luật
PCTN và Luật Thực hành
tiết kiệm, chống lãng phí vào
chương trình giáo dục. Mở
chuyên mục tuyên truyền,
giáo dục về vấn đề này trên
các báo, đài”.
Từ chỉ đạo chính trị ấy
của trung ương, Thủ tướng
ra Quyết định 137 phê duyệt
Đề án “đưa nội dung PCTN
vào chương trình giáo dục,
đào tạo, bồi dưỡng” - gọi
tắt là Đề án 137. Sau mấy
năm thí điểm thì đề án được
triển khai trên cả nước từ
năm 2013. “Đến khi Luật
PCTN được sửa đổi toàn
diện vào năm 2018 thì ngay
ở chương đầu tiên có riêng
Điều 6 về tuyên truyền, phổ
ngừa”. Nhưng thời điểm đó,
đạo luật chưa thực sự coi xây
dựng văn hóa liêm chính là
trọng tâm, dù lần đầu tiên đã
luật hóa vấn đề quà tặng - vốn
rất liên quan đến văn hóa công
vụ, liêm chính.
Quá trình vận động chính
sách sau đó, kể cả lần sửa
luật khá lớn vào năm 2013,
vấn đề này vẫn chưa được
nhận thức đầy đủ. Và phải
tới Luật PCTN năm 2018
mới hình thành rõ hơn trục
liêm chính, trong đó bước
đầu luật hóa yêu cầu kiểm
soát xung đột lợi ích.
Thảo luận ở tọa đàm cho
thấy “liêm chính, văn hóa
liêm chính” vẫn là những
khái niệm còn khá mới mẻ
ở Việt Nam. PGS Vũ Công
Giao, người tham gia triển
khai Đề án 137 tại Trường
ĐH Luật - ĐH Quốc gia Hà
Nội, cơ sở đào tạo duy nhất
trên cả nước có chương trình
thạc sĩ về quản trị nhà nước
và PCTN, cho biết đang có
nhiều định nghĩa.
Giáo dục liêm chính: Một trụ cột
trong phòng, chống tham nhũng
biến, giáo dục về PCTN!” -
TS Thanh nói.
Tìm và hiểu về PCTN
là một nhu cầu
Tại buổi tọa đàm, TS Trần
Văn Long, Phó Vụ trưởng
Vụ Pháp chế, Thanh tra
Chính phủ, chia sẻ: “Kết
quả tổng kết 10 năm triển
khai trên toàn quốc Đề
án 137 cho thấy nội dung
PCTN đã được lồng ghép,
đưa vào chương trình giáo
dục THPT, chương trình đào
tạo các trường cao đẳng,
đại học - tức hướng tới đối
tượng học sinh, sinh viên và
nhất là trong chương trình
bồi dưỡng của các trường
chính trị trên cả nước…”.
Nhưng bên cạnh những
kết quả tích cực, tổng kết
cũng cho thấy những mặt
hạn chế, bất cập. Ông Long
thẳng thắn nêu: “Khi thí điểm
triển khai Đề án 137, chúng
tôi đã xây dựng tài liệu gốc
để các ngành chuyển thành
tài liệu phù hợp với đối tượng
giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng
của mình. Đến nay, những
giáo án ấy vẫn chưa được
cập nhật!”.
Cạnh đó, triển khai thì
vẫn chủ yếu dưới hình thức
dạy - học chính khóa thông
thường, trong khi hiệu quả
hơn phải là các hoạt động
ngoại khóa, chẳng hạn đóng
vai xử lý tình huống.
Theo TS Long, PCTN, tiêu
cực dựa trên ba trụ cột: giáo
dục, phát hiện và xử lý. Với
nhịp độ công cuộc PCTN,
tiêu cực đang được đẩy lên
rất cao, rất thực chất như hiện
nay thì nhu cầu tìm hiểu, trao
đổi, thảo luận của học sinh,
sinh viên, cán bộ, công chức,
viên chức là rất lớn! “Nhưng
thời lượng chỉ hai tiết/năm
như trong chương trình giáo
dục THPT thì rất khó đáp
ứng” - TS Long nói và đặt ra
vấn đề trong giai đoạn mới,
cần nhận thức rõ hơn về yêu
cầu xây dựng văn hóa liêm
chính. Theo đó, giáo dục,
đào tạo, bồi dưỡng có vai
trò quan trọng trong việc xây
dựng, hình thành nên văn hóa
liêm chính.
Nâng tầm“liêmchính”
thành văn hóa
Về từ khóa “liêm chính”,
TS Nguyễn Văn Thanh cho
biết khi “làm” Luật PCTN
năm 2005, từ cấp chuyên
viên đến lãnh đạo cấp cao
đều nhận thức rất rõ trụ cột
cơ bản của đạo luật là “phòng
Trong Từ điển tiếng Việt,
“liêm chính” gồm “liêm”
là “không tham lam, trong
sạch” và “chính” là “ngay
thẳng, đúng đắn”. Còn Từ
điển tiếng Anh thì liêm
chính (integrity) là tập hợp
các phẩm chất đạo đức như
sự trung thực, ngay thẳng,
trong sạch.
Quá trình xác định “liêm
chính” là gì không phải là
“Liêm chính khi
nâng lên thành văn
hóa thì trở thành
những quy tắc,
chuẩn mực chung,
giúp ngăn ngừa
tham nhũng.”
Văn hóa, đạo đức, liêm chính phải là gốc của chính sách phòng, chống thamnhũng, tiêu cực.
việc chiết tự, chẻ chữ của
hai hoặc nhiều chữ và hội
ý nó để cho ra nghĩa mới.
Theo nhiều học giả, phải
xác định được nội hàm của
liêm chính. “Liêm chính
khi nâng lên thành văn hóa
thì trở thành những quy tắc,
chuẩn mực chung, giúp ngăn
ngừa tham nhũng. Với tính
chất là một giá trị đạo đức,
văn hóa liêm chính là yếu
tố cốt lõi để hiện thức hóa
một trong bốn không, đó là
không muốn tham nhũng” -
TS Giao nói.
Nuôi dưỡng liêmchính
bằnglương, khôngphải
từ thu nhập
Nói tiếp về Luật PCTN, TS
Nguyễn Văn Thanh cho biết
một trong những giải pháp
thúc đẩy văn hóa liêm chính
là tất cả ngành, nghề, cơ quan,
đơn vị, đặc biệt là khu vực
công, phải xây dựng bộ quy
tắc ứng xử để trực tiếp điều
chỉnh hành vi ở các thành
viên của mình.
“Nhưng theo quan sát của
tôi, gần 20 năm qua, cả nước
làm cái này không tốt. Các bộ
quy tắc không tốt và tổ chức
thực hiện cũng chưa tốt”.
Còn PGS Trần Văn Độ,
nguyênChánh ánTòa ánQuân
sự Trung ương, Phó Chánh
án TAND Tối cao, cho biết
từ yêu cầu của Luật PCTN,
ngành tòa án đã xây dựng bộ
quy tắc đạo đức thẩm phán,
trong đó xác định liêm chính
gồm thanh liêm và chính
trực, không lợi dụng địa vị
để thu lợi.
Nhưng nhìn rộng hơn,
liêm chính không chỉ là
mục tiêu, là giá trị đạo đức
mà mỗi người phải vươn
tới, mà còn là trách nhiệm
của Đảng, Nhà nước. “Cần
nuôi dưỡng văn hóa liêm
chính. Lương quá thấp,
không đủ sống thì làm sao
liêm chính? Nhà nước cần
suy nghĩ để làm sao cán
bộ, viên chức có thể sống
được bằng lương ngân sách
chứ không phải bằng thu
nhập” - ông Độ nói.•
Tiêu điểm
Văn hóa liêm chính là
nền tảng
Theo PhóTổng Biên tập báo
PhápLuậtTP.HCM
ĐinhĐứcThọ
và Trưởng khoa Lý luận lịch sử
nhà nước và pháp luật - PGS
Nguyễn Hoàng Anh, xây dựng
văn hóa liêmchính là nền tảng
củacôngcuộcPCTN,tiêucựcmà
Đảng ta đã và đang tiến hành.
Cạnh đó,“xây dựng văn hóa
liêmchính tronggiai đoạnmới”
làhướngđếnbảnchấtcủaĐảng
ta làmột Đảng vănminh, trong
đó, từ cả hệ thống chính trị đến
từng đảng viên là những chủ
thể, con người mang văn hóa,
đạo đức liêm chính.
Người trọng nhân nghĩa thì khó tham nhũng
Giáo dục văn hóa liêm chính cần đặt
trong cội nguồn gốc rễ sâu sắc cấu
thành giá trị văn hóa của con người.
Nghề dạy luật chúng tôi thấm thía câu
nói của một nhà triết học nổi tiếng: “Nếu
chúng ta điều chỉnh tất cả mọi thứ bằng
quy phạm pháp luật thì sẽ tạo ra một xã
hội hỗn loạn”.
Có nghĩa là muốn thay đổi thì phải bắt
đầu từ giáo dục tư tưởng, tư cách nhân
phẩm con người. Muốn vậy, giáo dục
phải được cầm cương bởi những nhóm
tinh hoa trách nhiệm, có thể tạo ra
những giá trị nền tảng. Nếu không làm
được như thế thì giáo dục nói chung,
giáo dục về PCTN chỉ là khẩu hiệu.
Trong quan hệ nhân quả, những nỗ lực,
vất vả chống tham nhũng hiện nay chỉ là
“quả”. Bởi nếu con người tử tế, tôn trọng
giá trị nhân nghĩa, sống vì mọi người…
thì sẽ không có tham nhũng.
Chúng ta gần đây nói nhiều về sức
mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) nhưng
đồng thời lúc này các quốc gia cũng
đang xây dựng những bộ quy tắc đạo đức
để kiểm soát AI. Nói thế để thấy văn hóa,
đạo đức, liêm chính phải là gốc của chính
sách PCTN, tiêu cực.
PGS
NGUYỄN THỊ QUẾ ANH
, Hiệu trưởng
Trường ĐH Luật - ĐH Quốc gia Hà Nội
Quang cảnh tọa đàm“giáo dục về phòng, chống thamnhũng với yêu cầu xây dựng văn hóa
liêmchính trong giai đoạnmới”. Ảnh: PHI HÙNG
ÔngĐinhĐức Thọ, Phó Tổng Biên tập báo
Pháp Luật TP.HCM
phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: PHI HÙNG
