5
ASEAN được trông
đợi sẽ phát huy hơn
nữa vai trò chủ
động của mình đối
với vấn đề Biển
Đông, bao gồm cả
việc xây dựng các
chuẩn mực ứng xử ở
khu vực.
Thời sự -
ThứSáu19-1-2024
NGỌCDIỆP
N
hânsựkiện50nămHoàng
Sa bị cưỡng chiếm trái
phép (19-1-1974 – 19-
1-2024), Đại sứ PhạmQuang
Vinh nhận định: Việc Trung
Quốc sử dụng vũ lực chiếm
giữ Hoàng Sa là phi pháp và
không thể chấp nhận được.
Những hành vi như vậy càng
không thể được phép lặp lại
trong bối cảnh hiện nay.
Nói về các giải pháp thiết
lập hòa bình ổn định và bền
vững tại Biển Đông trong bối
cảnh hiện nay, Đại sứ Phạm
Quang Vinh nhắc lại tuyên
bố hồi cuối năm 2023 của
các bộ trưởng Ngoại giao
ASEANvề duy trì và thúc đẩy
ổn định “không gian biển ở
Đông Nam Á”. “Đó là bước
phát triển nhận thức của các
nướcASEANvềxâydựngmôi
trường hòa bình, ổn định và
hợp tác phát triển trong khu
vực” - ông Vinh nhận xét.
Biển Đông vẫn rất
phức tạp
.
Phóng viên
:
Đại sứ nhận
định như thế nào về tình hình
Biển Đông năm 2023?
+ Đại sứ
Phạm Quang
Vinh
: Năm 2023, tình hình
Biển Đông vẫn tiếp tục diễn
biến phức tạp và là mối quan
ngại chung. Ở đây vẫn chứng
kiến những hành vi trái luật
pháp quốc tế, xâm phạm trái
phép vùng biển hợp pháp của
các nước khác.
Các sự cố và cọ xát giữa
Philippines và Trung Quốc
chỉ phản ánh một phần phức
tạp của tình hình trong năm
qua. Biển Đông vẫn ẩn chứa
những cơn sóng ngầmvà nguy
cơ rủi ro đối với môi trường
hòa bình và hợp tác chung ở
khu vực, trong đó có về an
ninh, an toàn và tựdo hàng hải.
Tuy nhiên, tôi đánh giá cao
các nỗ lực củaASEANvà khu
vực trong việc thúc đẩy hòa
bình, quản trị tranh chấpvà xây
dựng lòng tin đối với vấn đề
Biển Đông, trong đó có tham
vấnASEAN - Trung Quốc về
thực hiện đầy đủ Tuyên bố về
ứngxửcủacácbênởBiểnĐông
(DOC) và hướng tới Bộ quy
tắc ứng xử Biển Đông (COC)
thực chất và hiệu quả.
Trong năm, ASEAN cũng
ra nhiều tuyên bố bày tỏ quan
ngại về tình hìnhBiểnĐông và
nhấn mạnh lại các nguyên tắc
chung, trong đó có việc tuân
thủ luật pháp quốc tế, Công
riêng của các ngoại trưởng về
Biển Đông nhưng đều sau khi
xuất hiện các sự cố bùng phát,
như năm1995 vềVànhKhăn,
năm2012vềScarborough, hay
gần đây nhất, năm2014 về vụ
hạ đặt trái phép giàn khoan
HD981 trên vùng biển Việt
Nam. Còn lần này, mức độ cọ
xát chưa bùng phát đến vậy.
Vậy nên, với tuyên bố lần
này, ASEAN được trông đợi
sẽ phát huy hơn nữa vai trò
chủ động của mình đối với
vấn đề Biển Đông, bao gồm
cả việc xây dựng các chuẩn
mực ứng xử ở khu vực, gắn
với xây dựng “không gian biển
ở Đông NamÁ” hòa bình, ổn
định và dựa trên các văn kiện
đã có của ASEAN như Hiệp
ước Hợp tác thân thiện Đông
Nam Á (TAC) hay Tầm nhìn
ASEAN về Ấn Độ Dương -
Thái Bình Dương (AOIP) mà
các nước đối tác đều ủng hộ.
Bài học từ một thế giới
đang bất ổn
. Chúng ta đang chứng kiến
cuộc xung đột kéo dài giữa
Nga - Ukraine ở châu Âu, rồi
Hamas - Israel ở TrungĐông,
các bất ổn ở châu Phi, rồi tình
hình eo biển Đài Loan, bán
đảo Triều Tiên. Khi thế giới
trở nên đầy bất ổn, việc xây
dựng“khônggianbiểnởĐông
Nam Á” cần chú ý những bài
học kinh nghiệm gì?
+Có thể thấy cácmâu thuẫn
phức tạp nếu không được quản
lý tốt, thiếu kiềm chế có thể
bùng phát thành xung đột.
Khi đó, tất cả các bên đều bị
phương hại. Do đó câu chuyện
Từ vụ cưỡng chiếm Hoàng Sa:
Lên án bạo lực ở Biển Đông
ước Liên hợp quốc về Luật
Biển (UNCLOS); yêu cầu
các bên kiềm chế, xây dựng
lòng tin và không làm phức
tạp thêm tình hình.
Tuy vậy, trước các thách
thức và phức tạp đang đặt ra,
rõ ràng ASEAN và các nước
còn phải nỗ lực và làm nhiều
hơn nữa.
Xây dựng “không gian
biển ở Đông Nam Á”
. Ngày cuối năm 2023, các
ngoại trưởng ASEAN đã ra
tuyên bố với tên gọi “về duy
trì và thúc đẩy ổn định “không
gian biển ở Đông Nam Á””.
Văn kiện này có gì đáng chú ý?
+
Điểm đáng chú ý lần này
là các ngoại trưởng ASEAN
có cách tiếp cận bao quát và
rộng hơn, lần đầu tiên đặt Biển
Đông trong “không gian biển
ởĐôngNamÁ” nói chung, từ
đó gắn với vai trò trung tâm
của ASEAN và với các quá
trình tham vấn của ASEAN
với các nước, nhằm xây dựng
một khu vực Đông Nam Á
hòa bình, ổn định và hợp tác
phát triển. Đó là điểmmới, có
ý nghĩa quan trọng.
Ngoài ra, trước đâyASEAN
từng có bốn lần ra tuyên bố
luật pháp quốc tế, quản trị và
xây dựng lòng tin là rất cần
thiết. Đó cũng là những bài
học và những điều cần được
suy ngẫm đối với khu vực
Đông Nam Á.
Với Biển Đông có ba bài
học mà các nước cần phải
chú ý. Thứ nhất, nếu đảm bảo
môi trường hòa bình, an ninh,
an toàn, tự do hàng hải thì tất
cả các nước đều có lợi ích và
để làm được điều ấy thì tất
cả các bên liên quan phải có
trách nhiệmvun đắp. Thứ hai,
giữa các bên có sự tranh chấp,
chồng lấn về đòi hỏi chủ quyền
thì phải giải quyết bằng hòa
bình. Cuối cùng, các nước cần
có trách nhiệmquản trị không
để xảy ra xung đột, thúc đẩy
xây dựng lòng tin, không làm
phức tạp tìnhhình. Đây là quan
điểmchung củaASEAN, được
thế giới ủng hộ.
Tình hình Biển Đông thời
gian qua vẫn tiếp tục diễn biến
phức tạp. Lý do là vẫn có nước
tuy nói mongmuốn giải quyết
tranh chấp bằng biện pháp
hòa bình nhưng trên thực tế
lại lạm dụng sức mạnh để áp
đặt những đòi hỏi phi lý, trái
ngược với tinh thần và quy
định của luật pháp quốc tế.
Chung tay phản đối
bạo lực
. Để thúc đẩy hòa bình,
ổn định ở “không gian biển
ở Đông Nam Á”, năm 2024
này ASEAN cần làm gì?
+Trongnăm2023,Indonesia
với cương vị chủ tịchASEAN,
đã có những nỗ lực rất lớn về
việc này. Trước hết là việc duy
Năm giải pháp ASEAN cần tiếp tục
đóng góp
Thứ nhất, tất cả các nước cần tuân thủ luật pháp quốc
tế, đặc biệt là UNCLOS.
Thứ hai, xây dựng lòng tin từ cộngđồngquốc tế để thế
giới ủng hộ vai trò và các nỗ lực của ASEAN về hòa bình,
ổn định và hợp tác ở BiểnĐông và khu vực ĐôngNamÁ.
Thứ ba, ủng hộ ASEAN - Trung Quốc đối thoại, xây
dựng lòng tin, thực hiện tốt DOC và hướng tới Bộ quy
tắc COC thực chất, hiệu quả.
Thứ tư, vận động và kêu gọi các nước thamgia vào các
tiến trình của ASEAN, thúc đẩy việc xây dựng các chuẩn
mực ứng xử chung ở khu vực, dựa trên luật pháp quốc
tế, UNCLOS và các văn kiện của ASEAN.
Cuối cùng, thông tin đến cộng đồng quốc tế để thế
giới cùng chung tay với ASEAN lên tiếng phản đối các
hành vi áp đặt, làm phức tạp tình hình, phi pháp ở khu
vực Biển Đông.
Với BiểnĐông, các bên phải giải quyết bằng hòa bình, không để xảy ra xung đột, đặc biệt không được
bên nào có quyền sử dụng vũ lực để cưỡng ép các nước khác.
trì đoàn kết và nhất trí chung
của các nướcASEAN về các
nguyên tắc liên quan đến Biển
Đông, như đã được phản ánh
qua các hội nghị và văn kiện
của ASEAN trong năm.
Indonesia cũng đẩy mạnh
việc tham vấn giữa ASEAN
và các nước về các vấn đề
hòa bình, an ninh trên biển,
trong đó có thúc đẩy đối
thoại ASEAN - Trung Quốc
về DOC và COC.
Năm2023,ASEANcũng lần
đầu tiên tổ chức thành công
diễn tập quân sự chung trên
Biển Đông. Và như trên đã
nêu, nhờ nỗ lực của Indonesia,
cuối năm vừa qua, các ngoại
trưởngASEAN đã nhất trí ra
tuyên bố “về duy trì và thúc
đẩy ổn định “không gian biển
ở Đông Nam Á””.
Kết quả của năm 2023 và
những năm qua tiếp tục là
cơ sở, nền tảng quan trọng
để triển khai các công việc
cho năm tới, khi mà bối cảnh
tình hình thế giới, khu vực
và Biển Đông vẫn còn nhiều
diễn biến phức tạp.
Theo đó, sang năm 2024,
ASEAN vẫn cần phải tiếp tục
quan tâm và thúc đẩy các nỗ
lực đã có về Biển Đông, trong
đó có việc cùng Trung Quốc
thúc đẩy việc thực hiện đầy
đủ DOC và xây dựng Bộ quy
tắc COC thực chất, hiệu quả
trên cơ sở tuân thủ luật pháp
quốc tế và UNCLOS.
Một yếu tố quan trọng là cần
tạo môi trường thuận lợi cho
các cuộc tham vấn về COC,
bằng việc xây dựng lòng tin và
không làm phức tạp tình hình
trênbiển. Đồng thời, thôngqua
các cơ chế của mình,ASEAN
cầnpháthuyhơnnữavaitròchủ
động của mình vì một “không
gian biển ởĐôngNamÁ” hòa
bình, an ninh, ổn định và hợp
tác phát triển.
Chính bản thân ASEAN
cũng cần chủ động và phát huy
hơn nữa vai trò trung tâm của
mình, trong các tiến trình như
ASEAN+1, cấp cao Đông Á,
Hội nghị bộ trưởng Bộ Quốc
phòng các nước ASEAN và
các nước (ADMM+) hayDiễn
đàn khu vựcASEAN (ARF),
cũng như đối với các vấn đề
về hòa bình, an ninh, hợp
tác ở khu vực và Biển Đông.
. Xin cảm ơn ông.•
Chủ tịch huyệnHoàng Sa, TPĐàNẵng thămcác nhân chứngHoàng Sa nhân sự kiện
50 nămHoàng Sa bị TrungQuốc cưỡng chiếm. Ảnh: TẤNVIỆT
Đại sứ, nguyên Thứ trưởng BộNgoại giao PhạmQuang Vinh.
