7
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứHai28-10-2024
ĐỨCMINH
C
uối tuần qua, Quốc hội thảo luận
ở hội trường về một số nội dung
còn ý kiến khác nhau của dự thảo
Luật Công chứng (sửa đổi). Một nội
dung đáng chú ý, dự thảo luật đã bỏ
thủ tục công chứng văn bản khai nhận
di sản thừa kế.
Đề nghị giữ nguyên thủ tục
công chứng khai nhận di sản
Nêu ý kiến, Giám đốc Sở Tư pháp
tỉnh Long An Phan Thị Mỹ Dung nói
đây sẽ là một “bất cập lớn”. Theo bà
Dung, Luật Đất đai có sự phân biệt
giữa nhận thừa kế và phân chia thừa
kế, do đó cần có hai thủ tục để thực
hiện nội dung này.
“Quyền sử dụng đất và tài sản gắn
liền với đất là một sản phẩm hàng
hóa đặc biệt, người sử dụng đất chỉ
được thực hiện giao dịch khi đáp ứng
một số điều kiện theo luật định” - bà
Dung nói và lưu ý trong quá trình
này, người sử dụng đất có thể chết
khi chưa được cấp giấy chứng nhận.
Cũng có thể quyền sử dụng đất
bị ghi nợ nghĩa vụ tài chính hoặc
cần xác định quyền và nghĩa vụ của
người thừa kế di sản khi di sản đang
bị tranh chấp, đang sử dụng để đảm
bảo nghĩa vụ, đang bị kê biên, đang
bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm
thời hoặc hết thời hạn sử dụng.
Lúc này, theo bà Dung, cần phải
thực hiện thủ tục công chứng khai
nhận di sản trước khi người thừa kế
thực hiện quyền đối với di sản thừa kế.
“Việc công chứng văn bản khai nhận
di sản còn xác định
việc nhận thừa kế
để xác lập quyền
hưởng di sản của
người thừa kế trước
khi người thừa kế
thực hiện các giao
dịch khác có liên
quan đến di sản
thừa kế” - bà Dung
cho biết.
Bà Dung cho hay thực tiễn có rất
nhiều trường hợp sau khi thực hiện
thủ tục công chứng khai nhận di sản,
những người thừa kế tự phân chia di
sản. Nếu bỏ thủ tục này, nhiều trường
hợp những di sản trong quy định Luật
Đất đai sẽ không có cơ sở và cơ quan
nào để thực hiện.
“Lúc này, người dân sẽ tự khai,
tự chịu trách nhiệm về những tuyên
bố, lời khai về người thừa kế cho các
trường hợp nhận thừa kế. Trong khi
hiện nay, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc
gia có liên quan chưa đầy đủ, đồng
bộ và ý thức tự giác của người dân
chưa được kiểm soát có thể dẫn đến
tình trạng bỏ sót thừa kế” - bà Dung
nói thêm và đề nghị giữ nguyên thủ
tục công chứng khai nhận di sản để
góp phần đảm bảo ổn định trật tự
xã hội và hạn chế phát sinh về tranh
chấp thừa kế.
Nhiều ý kiến về giới hạn
công chứng giao dịch
về bất động sản
Một nội dung khác được đại biểu
quan tâm liên quan đến quy định thẩm
quyền công chứng giao dịch về bất
động sản (BĐS). Theo dự thảo, công
chứng viên của tổ chức hành nghề
công chứng (TCHNCC) chỉ được
công chứng giao dịch về BĐS trong
phạm vi tỉnh, TP trực thuộc Trung
ương nơi TCHNCC đặt trụ sở.
Tại báo cáo giải
trình tiếp thu, chỉnh
lý dự thảo, Ủy ban
Thường vụ Quốc
hội cho rằng đối
tượng giao dịch là
BĐS, ngoài việc
kiểm tra giấy tờ
chứng minh quyền
sở hữu, quyền sử
dụng BĐS, trong
trường hợp cần thiết, công chứng
viên còn phải kiểm tra, xác minh
thực tế BĐS.
Mặt khác, hệ thống cơ sở dữ liệu
về công chứng hiện nay chưa hoàn
thiện nên chỉ cho phép công chứng
hợp đồng giao dịch BĐS trong phạm
vi địa hạt tỉnh nơi đặt trụ sở để hạn
chế tối đa rủi ro về công chứng.
“Tôi cho rằng lý do này chưa thuyết
phục” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp
luật Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk
Nông) nhận xét.
Theo ông Giang, việc xác minh thực
tế BĐS trong trường hợp cần thiết
không liên quan đến địa hạt cấp tỉnh
mà theo năng lực của TCHNCC, công
chứng viên. Và nếu xác minh được
thì tiến hành công chứng, trường hợp
nếu không đủ thông tin, công chứng
viên hoàn toàn có quyền từ chối.
“Trên thực tế, khi Ủy ban Pháp
luật tiến hành phiên giải trình, chúng
tôi đi khảo sát, có những vụ việc ở
TCHNCC này từ chối nhưng sang
TCHNCC khác, khi có đầy đủ thông
tin, người ta hoàn toàn có quyền công
chứng đối với hợp đồng giao dịch
đó” - phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp
luật cho rằng quy định trên của dự
thảo luật cũng tạo ra sự mâu thuẫn
ngay trong nội tại của Điều 41.
Theo đó, đối với công chứng di
chúc, văn bản từ chối nhận di sản
văn bản liên quan đến việc thực
hiện các quyền đối với BĐS thì vẫn
không theo địa hạt cấp tỉnh. “Vậy đối
với các trường hợp này có cần xác
minh khi tiến hành công chứng đối
với các loại giấy tờ này hay không,
có cần tra cứu dữ liệu công chứng
hay không, cần phải làm rõ” - theo
ông Giang.
Từ phân tích trên, phó chủ nhiệm
Ủy ban Pháp luật đề nghị không quy
định công chứng giao dịch về BĐS
theo địa hạt cấp tỉnh. “Việc quy định
công chứng hợp đồng giao dịch BĐS
theo địa hạt chỉ dẫn đến hạn chế quyền
tiếp cận của người dân đối với dịch
vụ công chứng” - theo ông Giang.
Giải trình thêm cuối phiên họp,
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng
Thanh Tùng cho hay đây là quy định
kế thừa luật hiện hành và quá trình
thảo luận có ý kiến khác nhau. Ủy
ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị
Bộ Tư pháp, với vai trò cơ quan quản
lý nhà nước, đánh giá vấn đề này.
“Cơ quan soạn thảo đề nghị vẫn
phải tiếp tục giữ quy định này” - theo
ông Tùng.•
Bà Phan Thị Mỹ Dung đề nghị giữ nguyên thủ tục công chứng khai nhận di sản.
Ảnh: PHẠMTHẮNG
Theo ông Nguyễn Trường
Giang, việc quy định công
chứng hợp đồng giao dịch
bất động sản theo địa hạt
chỉ dẫn đến hạn chế quyền
tiếp cận của người dân đối
với dịch vụ công chứng…
Có nên bỏ thủ tục
công chứng khai nhận
di sản thừa kế?
Một số ý kiến cho rằng việc bỏ thủ tục công chứng văn bản khai nhận
di sản là không hợp lý và đề nghị giữ nguyên…
Luật và đời
Xãhội hóa công chứng:
Tại sao?Khi nào?
Đầu tiên là việc xóa địa hạt công chứng. Một
thời gian dài anh ấy đã phải hì hục đến nhiều
phòng công chứng (PCC) được chỉ định để chứng
nhận các hợp đồng thế chấp của khách hàng thuộc
nhiều quận, huyện khác nhau. Chẳng hạn, nhà đất
ở quận 1, quận 3… thì bắt buộc đến PCC số 1. Nhà
đất ở quận 6, quận 8… thì phải đến PCC số 2. Nhà
đất ở quận 10, Tân Bình… thì phải đến PCC số 4.
Cho đến cuối tháng 7-2007 thì mới có sự xả cảng.
Được cho phép chứng nhận ở bất kỳ PCC nào, anh
ấy tỉnh queo đến PCC gần nhất hoặc cũng có thể
gom chung hồ sơ để mang đến một PCC ưng ý.
Tiếp nữa là sự ra đời của nhiều văn phòng công
chứng (VPCC) được thành lập theo dạng công ty
hợp danh (vẫn được nhiều người gọi là công chứng
tư để phân biệt với các PCC Nhà nước). Từ tháng
8-2008 đến nay, sự tồn tại tích cực của các VPCC
giúp anh ấy có thêm sự lựa chọn. Được các tổ chức
hành nghề công chứng cạnh tranh phục vụ tốt nhất
có thể mà từ chỗ bám dính các PCC nay điểm đến
thường xuyên của anh ấy là nhiều VPCC.
Câu chuyện của bạn tôi cho thấy vì sao quy định
xã hội hóa hoạt động công chứng là một trong
những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội khóa
XV tiếp tục quan tâm khi góp ý dự thảo Luật Công
chứng sửa đổi.
Luật hiện hành có phần trừu tượng khi quy định
“trong trường hợp không cần thiết duy trì PCC”
thì Sở Tư pháp lập đề án chuyển đổi thành VPCC
trình UBND tỉnh xem xét, quyết định (hoặc giải thể
nếu không có khả năng chuyển đổi).
Với dự thảo luật sửa đổi lần này, việc chuyển đổi
PCC thành VPCC được thực hiện trong trường hợp
địa phương đã phát triển được VPCC đáp ứng yêu
cầu công chứng của cá nhân, tổ chức. Theo đó, đã
có đại biểu đề nghị xem xét việc bỏ PCC do VPCC
đã nhiều, đã mạnh nhằm tinh giản bộ máy nhân sự
(hiện cả nước có ba PCC do Nhà nước bảo đảm chi
hoàn toàn…).
Tuy nhiên, Bộ Tư pháp từng không đồng ý với
ý kiến này. Trong báo cáo tháng 2-2024, bộ này
cho rằng khảo sát của Ủy ban Pháp luật và quá
trình tổng kết dự án luật cho thấy “thời gian qua
PCC phát huy vai trò chủ đạo, then chốt trong thị
trường dịch vụ công chứng phục vụ nhiệm vụ chính
trị và công tác quản lý nhà nước”. Vẫn theo Bộ Tư
pháp, dự thảo luật sửa đổi chỉ cho phép thành lập
mới PCC tại địa bàn chưa có điều kiện phát triển
VPCC.
Tại phiên họp gần đây, chủ nhiệm Ủy ban Pháp
luật Hoàng Thanh Tùng cũng cho là việc đẩy mạnh
xã hội hóa không có nghĩa là giải thể ngay các PCC.
Thay vào đó, Chính phủ sẽ quy định lộ trình xã hội
hóa hoạt động công chứng để phù hợp với năng lực
cung ứng dịch vụ công chứng của từng vùng miền,
địa phương.
Cần nói thêm dự thảo Luật Công chứng sửa đổi
còn đề ra nhiều quy định mới để người dân ít mất
thời gian, công sức khi tham gia giao dịch. Đơn
cử là có việc công chứng điện tử, là bỏ phiếu yêu
cầu công chứng trong hồ sơ yêu cầu công chứng vì
không cần thiết. Việc xuất trình bản chính giấy tờ
có thể được thực hiện ngay ở giai đoạn nộp hồ sơ
yêu cầu công chứng (chứ không quy định cứng là
chỉ được xuất trình trước khi công chứng viên ghi
lời chứng như luật hiện hành). Bên cạnh đó, lời
chứng của công chứng viên được quy định chi tiết
hơn nhằm làm rõ hơn trách nhiệm của công chứng
viên đối với việc công chứng…
Xem ra việc đẩy mạnh xã hội hóa trong nhiều
lĩnh vực, trong đó có hoạt động công chứng theo
hướng cái gì tư nhân làm được thì để họ làm, nói
chữ nghĩa chút thì là Chính phủ kiến tạo đường lối,
chính sách còn nhân dân là người thực hiện luôn là
một quyết định đúng, phù hợp xu thế thời đại. Vậy
nên đừng để quá trễ.
Luật sư
NGUYỄN THỊ THU TÂM
(Đoàn Luật sư TP.HCM)
(Tiếp theo trang 1)
