8
thứ sáu
31-10-2014
Phảnhồi
P
hap luat
THANHTÙNG
M
ột thanhniên từ chối đi xe
ômgiá cao, bị người chạy
xe ôm đuổi đánh, anh giật
đượccâyđánh lại, dẫnđếnxeômbị
chết, bị phạt bảy năm tù về tội giết
người. Một thanh niên khác bị một
ngườixôngvàođánh,anhxô tay làm
ngườiđánhngãxuốngđườngdẫnđến
tửvong, cuối cùngbịxử tội cốýgây
thương tích trong trường hợp vượt
quá phòngvệ chínhđáng... Rõ ràng
cũng làhànhviphòngvệnhưngmỗi
nơi,mỗivụ lạiđịnhmột tộidanhkhác
nhau. Vậy khi nàomới là phòng vệ
chínhđángvàgiới hạnđếnđâumới
khôngbị tội?
Nơi xửgiếtngười, nơi cốý
gây thương tích…
Ngày14-8,TANDTP.HCMxử sơ
thẩm, tuyên phạtVũTrọngLưu bảy
năm tùvề
tội giếtngười
.
Vụánđược tóm tắtnhưsau:Tháng
10-2013, saukhixuốngxebuýt,Lưu
kêuôngLêNgọcNhơn (chạyxeôm)
chởđến
ÔngNhơnnói
giá 25.000 đồng, Lưu không đồng ý
mà tìm xe khác vàmột người khác
đã đồng ý chở Lưu với giá 15.000
đồng. Lúc này ôngNhơn đến ngăn
cản và đánh nhau với Lưu. Khi thấy
một người cùngchạyxeômcầmcây
gỗchạyđến, ôngNhơnchụp lấycây
gỗ rồi rượtđánhLưu.MặcdùLưuđã
bỏchạynhưngôngNhơnvẫncốđuổi
theonênLưuđãchụpcây từ tayông
Nhơnđánh trả,cúđánh trúngvàođầu
ôngNhơndẫnđếnnạnnhân tửvong.
Trướcđókhông lâu,TANDhuyện
PhúHòa(PhúYên)đãtuyênphạtTrần
MinhTrưngmột năm tù nhưng cho
hưởngán treovề
tộicốýgâythương
tíchdovượtquágiớihạnphòngvệ
chínhđáng
(khoản1Điều106BLHS).
Đánhngười
đểphòngvệ:
Dễbịkếttội
Tựvệkhibịvôcớtấncônglàđiềucầnthiếtđểbảovệmình.Nhưng
vớiphápluật,coichừnghànhviphòngvệcủabạnlạiphạmvàotội
giếtngười.
VũTrọngLưu,ngườibị
người chạyxeômdùng
câyđuổiđánhnênđãgiật
câyđánh lạigâychết
người,bịxửphạtbảy
năm tùvề tộigiếtngười.
Ảnh:HOÀNGYẾN
Cáctòavẫnphảicótiếngnóichung
Thựctếchothấycùnghànhviphòngvệ làmchếtngườinhưngởnhiều
nơi,nhiềutòavẫncòncónhiềucáchhiểuvàxácđịnhtộidanhkhácnhau.
Nóigì thìnói, việcápdụng thiếu thốngnhấtnàycũnggâykhókhăncho
hoạt động thực thi pháp luật vànguyên tắcpháp chế xãhội chủnghĩa.
“Cáncâncông lý”cầnphảiđượctínhtoán, thậmchí ràsoát,kiểmtra lạiđể
đảmbảo sựcôngbằng trongpháp luật trênphạmvi toànquốc.
Luật sư
VŨXUÂNHẢI
, nguyênChánh tòaHình sựTAND tỉnhPhúYên
Ranhgiớigiữaphòngvệchính
đángvàkhôngchínhđángkhá
mongmanh,cảvề lýthuyết lẫn
khianhđangđứngtrướctình
cảnhbịngườikháctấncông.
Báo
Pháp Luật TP.HCM
ngày 21-10 phản ánh việc bà
NguyễnThị ThuHuệ khiếu nại chấp hành viênChi cục Thi
hành án (THA) quận 1 (TP.HCM) “đốt cháy giai đoạn” khi
yêucầungânhàngkhấu trừ tiền trong tài khoảncủabà (đang
bị kê biên) khi chưa hết thời gian tựnguyệnTHA (15ngày).
Ngày30-10,Chi cục trưởngChi cụcTHAquận1ĐỗMạnh
Thủychobiết thứHai tuần tới (tứcngày3-11)Chi cục sẽmời
bàHuệđếnđểgiải quyết khiếunại theohướngchấpnhậnmột
phầnyêu cầu của bà và rút quyết địnhkhấu trừ tiền trong tài
khoản nêu trên. Theo ông Thủy, sau buổi làm việc tại Chi
cục THA quận 1 chiều 29-10 (gồm đại diện Cục THATP,
VKSND quận 1 và các bên đương sự), lãnh đạoChi cục đã
đi đến thống nhất như trên.
Cũng theoôngThủy, sởdĩ chấphànhviênbanhànhquyết
định khấu trừ là do các quy định hiện hành còn chồng chéo,
gâycáchhiểukhácnhau.CụcTHAdânsựTPvàChi cụcTHA
dân sựquận thấy rằngviệcchấphànhviên raquyết địnhkhấu
trừ tiềnkhi chưahết thờihạnđểbênphảiTHAtựnguyệnTHA
là 15 ngày là chưa chuẩn xác.
Trước đó, ngày23-10, viện trưởngVKSNDquận1đã ban
hành kiến nghị yêu cầu THA quận tạm dừng việc THA để
giải quyết xong cáckhiếunại củabàHuệ trướckhi thựchiện
các thủ tụcTHA.
Nhưđã thông tin, theohai bảnán sơ, phúc thẩmcủaTAND
quận1vàTANDTP.HCM thìbàHuệphải trảchobàVõThùy
Liên gần 17 tỉ đồng. Sau khi nguyên đơn yêu cầu thì ngày
30-9,Chi cụcTHAdân sựquận1đã raquyết địnhTHAvà10
ngày sau (ngày10-10), chấphànhviênđã raquyết địnhkhấu
trừ tiền trong tài khoản ngân hàng của bà Huệ để THA. Bà
Huệkhiếunạivì cho rằng làmvậy làsaiLuậtTHAdânsự.
SN
VỤKHIẾUNẠIVÌCHẤPHÀNHVIÊN“ĐỐTCHÁYGIAIĐOẠN”
ChicụcTHAquậnsẽrútquyếtđịnhkhấutrừtiền
Số là chiều10-1, Trưngđếndựđám
cưới củamột người trong thôn, ngồi
chungbànvớiTrươngThànhTín.Sau
đóTrưng vàmột số người tập trung
tạingãbađường liên thônbànchuyện
đi chơi thìTínxôngvàođánhTrưng.
Trưng hỏi: “Tại sao đánh tôi?”, Tín
nói: “Trước đâymày đánh em tao,
giờ taođánhmàyđượckhông?”.Sau
đóTín tiếp tụcxôngvàođánhTrưng
thì đượcmọi người canngăn, kéo ra.
Tín vẫn nhào vào để đánhTrưng thì
TrưngdùngtayxôralàmTínngãngửa
xuốngđườngbê tông,haingàysau thì
Tín qua đời. Theo
tòa, bị cáo đã xâm
hại đến tínhmạng
ngườikhácnênphải
xửphạtnghiêm.Tuy
nhiên,bịcáođãthành
khẩnkhaibáo,ănnăn
hốicải,đãbồithường
chogiađìnhbị hại…nênkhông cần
phải cách lybị cáokhỏi xãhội.
Chống trảquámức
cần thiết:Bị tội
Theo khoản 1Điều 15BLHS thì
phòng vệ chính đáng là hành vi của
người vì bảo vệ lợi ích chính đáng
củamình hoặc của người khác...mà
chống trả lạimộtcáchcần thiếtngười
đangcóhànhvixâmphạmcác lợi ích
trên.Phòngvệchínhđángkhôngbịcoi
là tội phạm vì nó khuyến khíchmọi
côngdânđấu tranhchống lại hànhvi
tội phạm cũngnhưngăn chặn, hạn
chếnhữngthiệthạidohànhviđógây
ra, trước tiên làchobản thânmình.
Viện trưởng VKSND quận 5
(TP.HCM) NguyễnKimTiếng cho
biết lý luận chung lànhưvậynhưng
thực tế việc định tội danh liên quan
đến hành vi phạm tội có tính phòng
vệ thì rất khó.
Chẳnghạn, trongvụôngNhơn tài
xế xe ôm nêu trên phải chia thành
hai giai đoạn. Lúcđầubị cáobị rượt
đuổivànằm trong tình thếkhẩn thiết
phảibảovệ tínhmạngcủamình (nếu
không chạy sẽ bị
đánh có thể thiệt
mạng). Nhưng sau
khibịcáogiậtđược
cây của ôngNhơn
thìgiaiđoạnphòng
vệchínhđángđóđã
kết thúc,nếubịcáo
vứtcâyđihoặccầmcâychạy luôn thì
vẫn bảo vệ đượcmình. Đằng này bị
cáo lạidùngchínhcáicâyấyđánh trả
và trúngvàovùng trọngyếucủaông
Nhơnkhiếnôngchếtthìđókhôngcòn
làphòngvệnữamàchuyểnsanggiai
đoạnphạm tội.
Nóicáchkhác,bịcáođã thoátkhỏi
tình trạngbuộcphải chống trảmà lại
chống trảquámứccần thiếtdùý thức
của bị cáo khôngmongmuốn ông
Nhơn chết. Do đó trong vụ này, xác
định tội danh là giết người là không
saivìphải tùyvàomứcđộhànhvivà
hậuquả thực tếxảy ra.
Đồng tình,ThẩmphánHoàngVăn
Hải (nguyên Phó Chánh ánTAND
tỉnhTâyNinh) phân tích tính tương
quan trong lực lượngvàhungkhí là
hai yếu tốchínhđểxácđịnhhànhvi
đó có là phòng vệ chính đáng hay
không.Bởi vì quyđịnhvềphòngvệ
chính đáng chỉ mang tính định tính
chứkhôngđịnh lượngcụ thể.Người
bị tấncôngphải tựphánđoán,quyết
định phòng vệ thế nào và đếnmức
nàochophùhợp.Tứcnếubị tấncông
bằngdao thìcáchphòngvệphảikhác
vớiviệcbị tấncôngbằng taykhông.
Chẳnghạn, trongvụbịcáoTrưngđẩy
téngườiở trên,cảhaiđánhnhaubằng
tay không là tương quan lực lượng,
banđầucó thểcoi làphòngvệchính
đáng. Nhưng nó không tương quan
vềhànhvi vì hànhvi đẩycủaTrưng
có lực khámạnh khiến bị hại bị té,
nên việc tòa xác định tội danh như
đã phạt là tươngxứngvì hậuquả là
chết người.
Vượtquáphòngvệ:
Định tội tùyyếu tốkhác
Theo khoản 2Điều 15BLHS thì
vượt quá giới hạn phòng vệ chính
đáng làhànhvichống trả rõ ràngquá
mứccần thiết,khôngphùhợpvới tính
chấtvàmứcđộnguyhiểmchoxãhội
của hành vi xâm hại. Có thể hiểu là
ngườiphòngvệđãdùngnhữnghung
khí và cách thứcgây ra thiệt hại quá
đángchongười đangxâmhạimình.
Theo luật sưNguyễnToànThiện,
ChủnhiệmĐoànLuậtsưtỉnh
BìnhThuận, ranhgiới
giữa phòng vệ chính
đángvà không chính
đángkhámongmanh,
cảvềlýthuyếtlẫnthực
tiễnmột người đang
đứng trước tình cảnh
bị tấncông.Vìvậy, thực tếkhông thể
tránhđượcsự tùy tiện trongviệcđịnh
tội vì nhận thức củamỗi cơ quan tố
tụngcó sựkhácnhau.
Tuy nhiên, theo luật sưThiện, để
phân biệt thì phải căn cứ vào tương
quan lực lượng về hung khí gây án,
hậuquảhànhvivàvị trí tácđộngđến
bịhại.Chẳnghạn trongvụ thứhainêu
trên,haibêncùngtươngquanlựclượng
là đánh nhau bằng tay không nhưng
nếubịhạiTínchỉbị thươngdưới31%
thì khácviệcbị thươngnặnghoặc tử
vong. Như vậy dù từ đầu có lỗi của
người bị hại nhưng bị cáo phòng vệ
quámức cần thiết dẫn đến hậu quả
nặng thì được hiểu là vượt quá giới
hạn chophép. Lúc nàyhànhvi vượt
quá đó phải bị xử lý hình sự nhưng
tùy vào các yếu tố khác sẽ định tội
danhkhácnhau.
KiểmsátviênNguyễnKimTiếngthì
cho rằngkhi đãxácđịnh làvượt quá
giới hạnphòngvệ chínhđáng rồi thì
chuyệnphânbiệt đểđịnh tội danh là
kháphức tạp.Nóđòi hỏi phải đặt sự
việc tronghoàn cảnh cụ thể, phải so
sánh tươngquan lực lượng, xemxét
tínhchất,phươngpháp,phương tiện,
côngcụcủangười tấncôngcũngnhư
điềukiện,khảnăngphòngvệcủangười
phòng vệ. Ví dụ ở vụ thứ nhất, việc
giật cây của bị cáoLưu để tấn công
lạibịhại tạoramột tìnhhuốngkhông
tương quan về hung khí. Lúc này bị
hại chỉ có taykhông trongkhi bị cáo
cầmcây làhungkhínguyhiểmđánh
trảởmột tư thếcó thểchạy thoát.
▲
