8
THỨHAI
11-5-2015
Tiêuđiểm
P
hap luat
Trongvụánnày, tòaánđã tuyênbuộcôngB. phải trảchoanhThức
14 triệu đồng nhưng ông B. không thi hành án. Biết ông B. thường
đến lấy tiền nhà ởmột địa điểm nên anh Thức đã phục sẵn chờ ông
B. xuất hiện là xông ra đòi nợ. Khi chặn được ôngB. và yêu cầu trả
nợ thì ôngB. khôngnhững không chịu trảmà còn thách: “Tao không
trảmày làmgì tao. Lên cônganmà lấy!”.Quábực tứcnênanhThức
đánh và vật ôngB. xuống sàn nhà là sai. Nếu hành vi này lại gây ra
thương tíchchoôngB. với tỉ lệ thương tật từ31% trở lên thì anhThức
phải chịu tráchnhiệmhình sự về tội cố ýgây thương tích trong trạng
thái tinh thần bị kíchđộngmạnh.
Tuy nhiên, ông B. chỉ bị đau chứ không có tỉ lệ thương tật. Do bị
đánhnênôngB. phảimóc túi lấy tiềnđưa choanhThứchoặcnhư lời
khai củaôngB. làanhThức thò tay vào túi lấy tiền củaông.Hành vi
này nếu chỉ căn cứ vào khách quan thì ai cũng cho rằng hành vi của
anhThức làhànhvi cướp tài sản.Tuynhiên, tội cướp tài sảncũngnhư
các tội phạm thuộc nhóm tội xâm phạm sở hữu còn có dấu hiệu bắt
buộc là người phạm tội phải có ý định chiếm đoạt tài sản của người
khác thìmới cấu thành tội này.Khôngphải cứdùngvũ lực lấy tài sản
là cấu thành tội cướp, chodù tội cướp là tội cấu thànhhình thức hay
cấu thành vật chất thì yếu tố cần vàđủđối với tội phạmnày làngười
phạm tội phải có ý định chiếm đoạt và để thực hiện ý định đó nên đã
dùng vũ lực đối với người bị hại để chiếm đoạt tài sản.
Ởđây, anhThứchoàn toànkhôngcóýđịnhchiếmđoạt tiềncủaông
B.màchỉ cóýđịnhđòi nợ.Dođókhônghội tụđủyếu tốcấu thành tội
cướp tài sản. Từ trước đến nay, nhiều người cứ ngộ nhận rằng dùng
vũ lựcmà lấy tài sản củangười khác là cấu thành tội cướp, trong khi
đó hành vi dùng vũ lực hoàn toàn không phải là tiền đề của hành vi
chiếm đoạt mà có khi chỉ là vì một động cơ khác. Trong trường hợp
cụ thểnày, nếu số tiềnanhThức lấycủaôngB. lại lớnhơn số tiềnmà
ôngB. nợcủaanhThức thì số tiền“dư” rađó sẽbị coi làchiếmđoạt.
Việc cơ quan điều tra căn cứ vào công văn liên ngành của tòa án,
VKS và Công an TP.HCM để cho rằng anh Thức phạm tội cướp tài
sảncũngcầnphải xem lại, vì nội dungcôngvănnàycũngnhấnmạnh
phải đồng thời làm rõý thứcchủquan.
Vì về lý luận, tội phạm làmột
thể thốngnhất giữa ý thức chủ quan với hành vi kháchquan.
Mặtkhác, côngvăn liênngành thànhphố thìchưaphảivănbảnpháp
luật có tính bắt buộc đối với cấp dưới, mà chỉ có tính tham khảo khi
ápdụng vào trườnghợpphạm tội cụ thể.Đối với ý kiến của cuộchọp
liên ngành cũng vậy, nếu liên ngành lại áp đặt, bắt thẩm phán hoặc
HĐXXphải xử tội nàyhay tội khác thì lại vi phạmnguyên tắcđộc lập
và chỉ tuân theo pháp luật. Lãnh đạo TAND quận Tân Phú có lý khi
cho rằng“công văn chỉ là để tham khảo không có giá trị hướng dẫn
luật màphải căn cứ vàoBLHS”.
ĐINHVĂNQUẾ
,
nguyênChánhTòaHình sự
TANDTối cao
Dựavào
côngvăn
liênngành
để…khởitố
Cơquanđiềutrachorằngcăncứvàocôngvănliênngành
giữaCôngan,VKSNDvàTANDTP.HCMthìhànhvicủamột
côngdânđủcơsởđểkhởitốtộicướptàisản.
PHƯƠNGNAM
M
ới đây, TAND quận Tân
Phú (TP.HCM) đã tạm
hoãn phiên tòa xét xử
đối với bị cáo PhạmMinh Thức
(37 tuổi, ngụphường8, quận8), bị
VKSND quận Tân Phú truy tố về
tội cướp tài sản. Đây là vụ án gây
nhiều tranh cãi về quan điểm định
tội của các cơ quan tố tụng. Bị cáo
Thức (bị tạm giam gần tám tháng
qua) đã liên tục kêu oan.
Kiệnxongvẫnkhông lấy
được tiền
Theohồsơ, tháng5-2009vợchồng
ôngB.,chủmộtcănnhàmặt tiền trên
đườngLũyBánBích, phườngHòa
Thạnh, quậnTânPhú, kýhợpđồng
cho anh Thức thuê phần nhà phía
trước để mở cửa hàng kinh doanh
điện thoạidiđộng.Đêm24-11-2009,
cửa hàng của anh Thức bị mất 69
cáiđiện thoại trịgiákhoảng27 triệu
đồng. Do chủ nhà và người thuê ở
chungquábấttiệnnên
sauđó anhThức gửi
thôngbáochobiết sẽ
trảlạimặtbằngvàyêu
cầu lấy lại số tiềnđã
đặt cọc cho chủnhà.
Mặc dù sau đó mặt
bằng đã được vợ chồng ôngB. lấy
lại cho người khác thuê nhưng họ
dâydưa không chịu trả lại tiền cọc.
Saunhiều lầnđi lạiđòi tiềnnhưng
bất thành, anh Thức nộp đơn khởi
kiệnvợ chồngôngB. ra tòa. Tháng
9-2010, TAND quận Tân Phú mở
phiên tòa xét xử và tuyên buộc vợ
chồngôngB.phải trả lạimột lầnvới
số tiềnhơn14 triệuđồngmàanhThức
đãđặt cọc.Bản án cóhiệu lựcpháp
luật,ChicụcThihànhándânsựquận
TânPhú liên tụccógiấybáoyêucầu
vợ chồng ôngB. thi hành án, thậm
chí chobiết sẽ cưỡng chếnhưnghọ
vẫn cố tìnhkhông trả.
Tội nàykhôngổn, tội kia
chứng cứyếu
Gầnbốnnămđilại,khởikiệnnhưng
anh Thức vẫn không lấy được tiền
nênanh rất bứcxúc.Vì vậy, khi biết
cứđầu thángôngB. thườngđến lấy
tiềnnhànênngày2-2-2013,anhThức
đếnđứngđối diện trướcnhàchờvợ
“Côngvănchỉ làđểtham
khảo,khôngcógiátrị
hướngdẫn luậtmàphải
căncứvàoBLHS.”
Đánh,xiếtnợvà
cướptàisản
“Từnayvề sau khi xử lý các vụviệc
màđối tượng cóhànhvi dùngvũ lực
hoặcđedọadùngvũ lựcngaytứckhắc
để lấytàisảndướidạngxiếtnợ,cácđơn
vịcần làmrõyếutốkháchquan làdấu
hiệubắtbuộccủatộiphạm.Tuynhiên,
phảiđồngthời làmrõýthứcchủquan
của tội nàymới khởi tốđược.Nếucác
đối tượng thấy trướcbị hại có tài sản
rồitổchứcđánh,dùngsứcmạnh lấytài
sản rồimới nói làxiếtnợ thì phải kiên
quyếtxử lývề tội cướp tài sản.Trường
hợpbứcxúcdobịchiếmdụngvốn,đối
tượngcóhànhvi đánhconnợ sauđó
mới nhìn thấycó tài sảnvànảy sinhý
định lấy tài sảnđể xiết nợ thì không
đượckhởi tốvề tội cướp tài sảnmàcó
thểxử lýbằngbiệnphápkhác”.
(TríchCôngvăn liênngànhngày7-2-2007
củaCôngan,VKSNDvàTANDTP.HCM)
AnhPhạmMinhThứccùnghai conkhi chưabịbắt. (Ảnhdogiađìnhcungcấp)
Khôngphảicứdùngvũlực
lấytàisảnlàcướp
chồngôngB. cómặt sẽđòi nợ.Khi
thấy ông B. xuất hiện, Thức chạy
sang đường và yêu cầu trả nợ. Lập
tức ông B. nói mình không có tiền
và còn thách: “Tao không trả, mày
làm gì tao! Lên công anmà lấy!”.
Quá tứcgiận,Thứcdùng tayđánh
và vật ngửa ôngB. xuống sàn nhà.
Theo lời khai của anhThức thì khi
bị đánh đau, ôngB. đã tựmóc xấp
tiền8,6 triệuđồng trong túi vừa thu
tiềnnhàđưachoanh.CònôngB. thì
khai anhThức thò tayvào túi lấyhết
tiền của ông.
ÔngB. làmđơngửi cơquanđiều
tra Công an quậnTân Phú yêu cầu
xử lý hình sự anhThức về tội cố ý
gây thương tích.
Tuynhiên,kếtquảgiámđịnhthương
tật khôngđủđểkhởi tốhình sự anh
Thức. Hơn nữa, ôngB. cũng có lỗi
khi không thực hiện nghĩa vụ trả
nợ lại còn có lời lẽ thách thức nữa.
Đây lànguyênnhân trực tiếpxảy ra
vụ việc. Ngoài ra, anhThức không
sử dụng hung khí nguy hiểm…Từ
đó, cơ quan tố tụng
không thể xử lý anh
Thứcvề tội cốýgây
thương tích.
Trongkhi đó, qua
đối chất, anh Thức
vẫn khẳng định do
ôngB. tựmóc túi đưa tiềnchomình
cònôngB. thìkhaingược lại,hai lời
khai này lại khôngcóai làmchứng.
Tức là chứng cứđể xử lý anhThức
về tội cướp tài sản quá yếu và quá
mỏng.Dođó,CônganquậnTânPhú
nhiều lầncóvănbản traođổi đường
lốixử lývớiVKSNDcùngcấpnhưng
vẫnkhông thốngnhất được.
Dựavàocôngvănđể…
khởi tố tội cướp
Ngày10-6-2014,bacơquanCông
an,VKSNDvàTANDquậnTânPhú
tổchứchọp liênngành.Tạicuộchọp
này,
đạidiệnCônganquậnTânPhú
cho rằngcăncứvàocôngvăn liên
ngànhkýngày7-2-2007giữacông
an,VKSNDvàTANDTP.HCM thì
hànhvi củaThứcđủcơ sởđểkhởi
tố tội cướp tài sản
.
Khôngđồngývớiquanđiểmnày,
ôngTrầnThanhTruyền,PhóChánh
ánTANDquậnTânPhú,khẳngđịnh:
“Côngvănchỉ làđể thamkhảo,không
cógiá trịhướngdẫn luậtmàphảicăn
cứ vàoBLHS, xác định ý thức chủ
quancủaôngB. có lo sợảnhhưởng
đến tínhmạngmà giao tài sản hay
không.Nhưngqua lời khai củaông
B. là không bị ép buộc vềmặt tinh
thầnhayvũ lựcmàphảigiao tài sản.
Trongkhi đó, khôngcónhânchứng
xácđịnh tựôngB.móc tiềnđưacho
Thức hayThức tự lấy nên chưa đủ
cơ sở để xử lý về hành vi cướp tài
sản” (trích nguyên văn).
ĐồngquanđiểmvớiTANDquận
Tân Phú, kiểm sát viên nghiên cứu
vụ án cũng cho rằng: “Hành vi của
Thức chưa đủ cơ sở để xử lý về tội
cướp tài sản và không thể tách rời
việcdùngvũ lựckhikhôngđủcơsở
khởi tố về tội cố ý gây thương tích
lại tách ra để khởi tố tội cướp tài
sản.Hànhvi củaThứcphạm tội cốý
gây thương tích trong trạng thái tinh
thần bị kích độngmạnh do hành vi
trái pháp luật củabị hại kéodài liên
tục từkhi kinhdoanhchođếnkhi đi
đòi nợ. Bị hại không trảmà còn có
lời lẽ thách thứckểcảkhibảnáncủa
tòa án có hiệu lực pháp luật” (trích
nguyênvăn).
Vớinhữngýkiến tráichiềukể trên
nêncuộchọp liênngànhkhông thống
nhất đượchướngxử lý.
ThếnhưngsauđóCônganquậnTân
Phúvẫn raquyết địnhkhởi tốbị can
vàbắt tạmgiamanhThứcvề tộicướp
tài sản từ tháng10-2014đếnnay.
s
