CHỦNHẬT 7-6-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Bắccựcđang thuhút sựquan tâmcủanhiềucườngquốc trên thếgiới,
thậmchíngaycảTrungQuốccũng lăm levới vùngđấtnày.Dù tuyênbố
không thựchiệnbấtkỳhoạtđộngnào tạiBắccựcnhưng thực tếnước
nàycũngđã“địnhvị”yếu tốchiến lượcBắccực từkhá lâu.
M.KIM
C
uộcchiếngiànhnguồn
tài nguyên và quyền
kiểm soát biểnkhông
chỉxảyraởbiểnĐông.
Trênchuyênsan
Foreign
Policy
(11-5-2015),câybútchuyên
đề tài tình báo nổi tiếng James
Bamford đã cho thấy nhiều chi
tiết ít ngờ…
“Chỉ khi băng tan, bạn
mới biếtai thù, ai bạn”
Tháng8-2014, hai nhàkhoahọc
NaUykhởihànhvới21 tấn thiếtbị-
thựcphẩm, đếnmột địađiểm cách
Bắccựckhoảng321km.Mụcđích
của họ thuần túy nghiên cứu khoa
học.Sauvài tuần, tảngbăng trôiđưa
họsâuvàoBắccực,nơiquanhnăm
buốt giá và hoàn toàn vắng bóng
người. Thế rồi, tháng 10-2014, họ
kinhngạcpháthiện“khách lạ”,cách
căncứhọkhoảng3,2km.Cầmđèn
pin tiếnđến,họnhận thấymộtchiếc
tàu ngầm. Tuy nhiên, trước khi họ
đếnsát,chiếc tàungầmđãvộivàng
lặnmất. Dựa vào ảnh của hai nhà
khoahọc,giớichức tráchNaUycho
biết đó làchiếcOrenburgcủaNga,
mang theomột tàungầmminichạy
hạtnhânchuyênkhảosátbiểnsâu...
Tính đến tháng 10-2014, theo
NATO, tỉ lệmáybaydo thámNga
lảng vảngBắc cực đã tăng gấp ba
sovới năm trước.Mỹ cũngđưavệ
tinhdo thámkhuvựcmỗi 30phút,
với trungbìnhhơn17.000 lượtbay
ngangmỗinăm.Ngoài raMỹchuẩn
bịđưahệthốngdothámkhôngngười
để theodõi“từngcentimet”, từmặt
băngđến lòngbiển.Nóinhư tácgiả
JamesBamford,Bắccựcgiờđây là
nơi tập trungcủagiánđiệpĐông lẫn
Tây.Vànhưmột thànhngữcủa thổ
dânInuit:“Chỉkhibăngtan,bạnmới
biết đâu làbạn, đâu là thù”.
Ngày6-9-2007,KhôngquânHoàng
giaNaUybắtđầupháthiện“những
vật thể lạ”.Loạt chiếnđấucơF-16
được lệnhphóng lênchobiếtnhững
“vật thể lạ”kiabay trênkhôngphận
quốc tế hướng về nướcAnh. Hệ
thốngphòngkhôngcủaKhôngquân
HoànggiaAnhđượcbáođộngvới
bốn chiếc Tornado cùngmột máy
bay tiếpnhiên liệuVC-10. Ảnh từ
nhómTornadochụpđượccho thấy
“vật thể lạ” là tám“congấu” -mật
danhNATO chỉ loạimáybay tiềm
kíchTu-95MS của Nga. Bất ngờ
nhưkhi xuất hiện, “bầygấu”bỗng
quayngượcđầuvàhướngvề“nhà”.
Tính đến năm 2001, Nga có 65
chiếcTu-95MSmàmỗichiếccó thể
mangsáutênlửahànhtrìnhhoặcđầu
đạn hạt nhân 250 kiloton. Trên lý
thuyết, tám“congấu”có thểcó48
đầuđạnhạtnhânvàcó thể tấncông
cùng lúc48mục tiêukhácnhau tại
châuÂu. Năm1999, bốnoanh tạc
cơNga xuất hiện gần không phận
Iceland; và tháng4-2002, hai “con
gấu” đi “lạc” sâu vào không phận
Alaska60kmvàbịchặnđườngbởi
chiếnđấucơF-15củaMỹ. Sauvài
nămvắngbóng,năm2006,máybay
chiếnđấuCF-18củaCanadavàF-15
củaMỹ lại thấyhai “congấu” lang
thang tại Alaska. Đầu năm 2007,
hai “con gấu” lại tiếp cậnmột căn
cứ không quânMỹ tại đảoGuam.
Và không lâu sau khi Nga cắm cờ
trong lòngBắc cực (2-8-2007), 30
chiến đấu cơNga lại bay vàoBắc
cựcvàbắn tên lửa thịuy.Đầu tháng
9-2007,12máybaychiếnđấuNga
lại thực hiện cuộc tập trận tên lửa
nữa tại khuvực…
Bắccựccógì hấpdẫn?
Cuối tháng8-2007,mộtngọn lửa
bất ngờ bùng lên trong ánh hoàng
hôn tại biểnBarents, nhuộm vàng
đámmây thấp trên bầu trời cảng
Hammerfest (NaUy). Đó là ngọn
lửa đầu tiên từmỏ khí thiên nhiên
Bắccực là liênkếtvới thềm lụcđịa
Mỹ tạiAlaska!Trongkhiđó,NaUy
cũnggõcửaLiênHiệpQuốc (ngày
27-11-2006) với phát biểu không
khác. Phầnmình, ĐanMạch cho
rằngrặngLomonosovmới thậtsự là
phầnmởrộngtừtỉnhtựtrịGreenland
củamình (nơi có bờ biển gầnBắc
cựcnhất)!Đến tháng12-2014,Đan
Mạch,NgavàCanadađãchính thức
tuyênchiếngiànhrặngLomonosov.
Tháng12-2013,Thủ tướngCanada
StephenHarperthậmchítuyênbố…
“ÔnggiàNoel” làcôngdânCanada,
nhưmột cáchkhẳngđịnhquyềnsở
hữuBắc cực!
Vàđây: TrungQuốc!
ViệcBắc cực tanbăngnhanhđã
mở ramột cánh cửamới cho giao
thônghànghải.Xét riênghànghải,
Tuyếnhải trìnhĐôngBắc (còngọi
làTuyếnBiểnBắc -NSR)gầnkhu
vựcBắccựcsẽgiúpcắtngắn lộ trình
từThượngHải đếnHamburg còn
5.185km,ngắnhơn15%sovớiviệc
vòngquaeoMalaccavà22%sovới
ngảkênhđàoSuez.Năm2010, chỉ
cóbốncon tàu sửdụng tuyếnNSR
và năm 2012, con số này tăng lên
46chiếcvới1,2 triệu tấnhànghóa.
Tháng8-2012,TuyếtLong-con tàu
phábăngkhôngsửdụngnăng lượng
hạt nhân lớnnhất thếgiới (dohãng
KhersoncủaUkraineđóng) - cũng
đã trở thành chiếc tàuTrungQuốc
đầu tiênbăngquaNSR…
Khôngnhưphát biểu củađại sứ
TrungQuốc tạiNaUyTriệuVân,
tại Hội thảo ranh giới Bắc cực tổ
chức ởTromsø (NaUy) ngày 22-
1-2013: “Hiện thời, Trung Quốc
không thực hiện bất kỳ hoạt động
thámhiểmnào tạiBắccực”.Trong
thực tếTrungQuốcđã“địnhvị”yếu
tố chiến lượcBắc cực từ khá lâu.
BắcKinh cũng phái nhiều đoàn
khoahọcdự cáchội thảo liênquan
Bắccực.Tuynhiên, trongcác“định
chế” Bắc cực, nơi duy nhất, quan
trọngnhấtmàTrungQuốcchưađược
phépvào làHộiđồngBắccực(AC).
Thành lậpnăm1996, trênbềmặtchỉ
cóchứcnănggiámsáthợp tác,điều
phốivàliênkếtnghiêncứu-khaithác
giữa các nước vùng cực,AC hiện
gồm tám thành viên (Canada, Đan
Mạch,PhầnLan,NaUy,ThụyĐiển,
Iceland, Nga vàMỹ), với sáuquan
sát viên trongđócóPhápvàĐức.
NhưtrườnghợpbiểnĐông,Trung
Quốccũngxâydựngmột“lýthuyết”
đểgiải thích“tínhhợp lý”chocách
tiếp cận Bắc cực. Trong buổi hội
thảo tạiTromsø, đại sứTrungQuốc
tạiNaUyTriệuVânchỉ ra rằngkhu
vựcĐôngBắcTrungQuốckéodài
gần đến 50
o
vĩ độBắc và như thế
TrungQuốcđánggọi làmột “quốc
giacậnBắccực”!Năm2008, “ngũ
cườngBắccực”-Canada,Nga,Mỹ,
ĐanMạchvàNaUy -kýbản tuyên
bố Ilulissat với nội dung các thành
viênACphảigiảiquyếtêmthấmmọi
tranhchấpchủquyềncũngnhưchia
sẻkhai thácBắccực.Cho rằngbản
tuyênbố Ilulissat làbìnhphongcho
“âmmưu”hấtcẳngTrungQuốc,Bắc
Kinh đã phản ứng gay gắt. Tháng
3-2010,ThượngtướnghảiquânDuẫn
Trácnói rằng:“Bắccực thuộcvề tất
cả dân tộc thế giới và chẳng nước
nàocó thểcóchủquyềnvớinócả”.
Trongmột bài viết, nhà nghiên
cứuLýChấnPhúc thuộcĐHHàng
hảiĐạiLiên,nói rằng:“Bắccựccó
giá trịquânsựđặcbiệt,một thực tế
hiển nhiên được nhiều nước thừa
nhận”, rằng “bất cứ ai kiểm soát
được tuyến hàng hải Bắc cực sẽ
kiểmsoátđược tuyếnhànghảimới
của kinh tế thế giới và chiến lược
quốc tế”. Năm 2008, Đại tá Hàn
HúcĐông huỵch toẹt: “Khả năng
sử dụng vũ lực là điều không thể
loại trừkhỏiBắccực,bởi tínhphức
tạpcủacác tranhchấpchủquyền”!
Sự tiếpcậnTrungQuốc tại vùng
cực đã trở thành tínhiệubáođộng
đối với Mỹ. Thượng tuần tháng
4-2013, BộNội vụHoa Kỳ (U.S.
InteriorDepartment, nơi phụ trách
quản lývàbảo tồnnguồn tàinguyên
vàquỹđấtcủaMỹ)côngbốbáocáo
56 trang liênquan tìnhhìnhBắccực.
Tỏ ra vẫn giám sát kỹ cái sân sau,
tháng12-2012,BộTưlệnhNORAD
(cơquanphòngvệkhônggian-quốc
phòngphốihợpcủaMỹvàCanada)
đãcôngbốkếhoạch tăngcường lắp
đặtcác thiếtbịcảnhbáosớm, trong
khi USNORTHCOM (BộTư lệnh
BắcHoaKỳ) cũng ký hai văn bản
liên quan hợp tác quốc phòng tại
Bắc cực với BộTư lệnh các chiến
dịch phối hợp Canada. Trong khi
đó, Nga tiếp tục tăng cường hình
ảnh quân sự tại khu vực. Tháng
3-2015, một cuộc tập trận quymô
gầnBắccựcđãđượcquânđộiNga
tiến hành. Tháng 10-2014, tướng
NgaMikhail Mizintsev cho biết
Nga dự kiến xây 13 sân bay và 10
trạm radar tại khuvực.VớiNaUy,
họ tập trung vào biển hơn là trên
trời. Tháng 12-2014, Thủ tướng
Erna Solberg đã dự lễ hạ thủy tàu
Marjata trị giá 250 triệuUSD. Dự
kiếnhoạt độngnăm2016,Marjata
làmột trongnhữngcon tàudo thám
hiệnđại nhất thếgiới.
◄
Giánđiệp
ở...
Bắccực
Dường như có nhiều bí ẩn đáng giá ởBắc
cực và những bí ẩn đó đang thu hút sự
quan tâm đặc biệt của nhiều cường quốc
trên thế giới.
Cũnggiốngởtrường
hợpbiểnĐông,Trung
Quốccũngxâydựng
một“lýthuyết”đểgiải
thích“tínhhợp lý”cho
cáchtiếpcậnBắccực.
Nguồndầumỏ“siêukhủng”
ViệnHảidươnghọcNganói rằngkhuvựchìnhcáiyênngựa trong
lòngBắccựcchứađến10 tỉ tấndầuhỏa, chưakểnhiều loạikhoáng
chất.Cuối tháng9-2007,Cơquan thămdòđịachấtHoaKỳ (USGS)
khẳngđịnh thêmchỉ riêng trữ lượng tạivịnhĐôngGreenlandđãcó
thể tươngđương31,4 tỉ thùngdầu,hầuhếtởdạngkhí thiênnhiên
(tươngđươngvớibốnnăm tiêu thụdầuhỏa tạiMỹ).
Snohvit(cónghĩa“BạchTuyết”trong
tiếngNaUy)cáchbờ145km.Nó là
ngọn lửađầyhứahẹn, cho thấysau
25nămnghiêncứuvà thămdò,hoạt
động khai thác khí đốt đầu tiên tại
BắccựcbênngoàiđịaphậnAlaska
đã trở thànhhiện thực.Công tydầu
nhànướcNaUy,Statoil, cuối cùng
đãcó thể tìmđượcnguồnnhiên liệu
thiênnhiênvới trữ lượngcó thểđạt
1,4 tỉUSD/năm trong25năm.
Nhưngđóchỉlàmộtphầnnhỏtrong
miếng bánh, Cơ quan thăm dò địa
chấtHoaKỳ(USGS) từng tuyênbố:
“Cókhoảng25% trữ lượngdầu thế
giới hiệnnằm trong lòngBắccực”.
Vấn đề bây giờ là ai có thể khai
thácnguồntàinguyênBắccực?Luật
Biển 1982 quy định phạm vi lãnh
hảimỗi quốcgiađược tính12dặm
(hơn19,3km)kể từbờ, cộng thêm
200hải lý thuộckhuvựcđượcphép
khaitháckinhtế.Sựlỏnglẻocủaluật
thể hiệnở chỗ phạm vi được phép
khai tháckinh tế lạicó thểđượcmở
rộng thêm,nếunóđượcchứngminh
rằngvùngđáybiển làphầnmởrộng
địa chất củaquốcgiađó.
Ngày20-12-2001,Nga trìnhbày
vớiLiênHiệpQuốcrằngdữ liệuđịa
chất đãcho thấyvùngđáyBắccực
và Siberia được liên kết bằngmột
thềm lục địa duy nhất. Nói cách
khác, rặngLomonosov trong lòng
Bắc cực làphầnmở rộng thềm lục
địa của Nga, tính từ Siberia. Tuy
nhiên,LiênHiệpQuốckhông thừa
nhận. Phầnmình, Mỹ cũng tuyên
bố tương tự, khi nói rằngvùngđáy
HệthốngradardothámGlobus-IIcủaNaUyđặttạiVardø,điểmcựcĐôngxanhấtnướcnày,đốidiệnbánđảoFishermencủaNga
(barentsobserver).Ảnh: INTERNET
