CHỦNHẬT 26-7-2015
7
NGUYỄNTOÀN
T
ôi lên An Trung, xã
vùng cao của huyện
An Lão (Bình Định)
mộtngàymùahạ.Trời
xanh ngăn ngắt, nắng
trải vàngdọccungđườngđồi uốn
lượn. “Đang mùa khô nên nước
sôngĐinhchưa lớn.Quamùamưa
nước dữ lắm, phải đi xuồng chứ
không lội được đâu” - anh Phú,
Chủ tịch xãAn Trung, vừa chạy
xe vừa nói.
GiađìnhH’rebênbờ
sôngĐinh
Sau thoáng đắn đo, tôi cởi quần
dàicùnganhPhúbướcxuốngdòng
sôngdạt dàonướcchảyngangđến
thắt lưng. Bên kia là thôn 5, thôn
duy nhất củaAn Trung chưa có
đường giao thông nối liền trung
tâm xã. Nơi chúng tôi đến thăm
một gia đìnhH’re có số phận hết
sứckhác thường.
Đón tôi tại sân nhà là ôngĐinh
VănMiên, ngườiđànôngnhỏcon,
da sạm nắng. Tuổi tầm 60mà tóc
vẫnđen, ánhmắt tinhnhanhđượm
buồn trêngươngmặtưu tư.Vợchăn
trâu, cácconđi làm,mỗimìnhông
tiếpchuyện tôi tronggiannhàngói
cũkỹ, thi thoảngvọng tiếnggà trưa.
Quá khứ dần hiện trong câu
chuyện ngập ngừng. Ông, người
trong cuộc, không muốn nhắc
chuyện cũ,mối oankhiênhaynỗi
đau thân phận như người đời vẫn
gọi. Tôi từng nghe chuyện ông
đã lâu, giờmới có dịp gặp nhưng
lại không đành khơi gợi. Đến khi
tình chủ kháchmặnmà, gần gũi,
ôngmới bồi hồi rủ rỉ kể từngkhúc
một.Chuyện tanhợpkỳ lạcủakiếp
người trong tấn tuồngsắpđặtkhôn
lường của tạohóa.
Duyênphận “vợchồng -
chị em”
AnLãonhữngnămđầucủacuộc
chiến tranh, với địa thế ánngữ các
đầumốigiaothôngquantrọng,vùng
thung lũng trải dài 22 km thường
xuyên là địa bàn giao tranh ác liệt
giànhquyềnkiểmsoátgiữahaiphe.
Tháng12-1964,nơiđâybiến thành
điểm “oanhkích tựdo” luônhứng
chịubom của chiến tranh.
Mẹ chết oan ức bởi pháo bầy,
cha bị thương khi hoạt động cách
mạng tại Đức Phổ và sau đó hy
sinh, tưởng bất hạnh đã tận cùng
cho tuổi thơcôicúthaichịemMiêu,
Miên.Nhưngmóngvuốtchiến tranh
chưadừng lại.Trongmột cơnđạn
bom loạn lạc, ngôi làngnhỏbị san
phẳng.Haichịem lạcmấtnhaukhi
kýức chưa kịpđịnhdạng, lưugiữ
hình ảnh, tên tuổi về nhau. Miên
được một gia đình chạy loạn dắt
díuhàng trăm cây sốđưa vềVĩnh
Thạnh.CònMiêu sau thời gianbơ
vơ được huyện đoànAn Lão cưu
mang nuôi nấng tại khu căn cứ
AnVinh rồi đưa raBắc.Mất nhau
trong cảnh bom rơi đạn lạc và bặt
tin từ đó, họ ngỡmình không còn
ai thân thích trên đời.
Tháng4-1975,đấtnướcthốngnhất.
Từngđoànngười tan tác trong lốc
xoáychiến tranh lũ lượt hồi hương
trong hân hoan hòa bình. TừVĩnh
Thạnh, chàng trai ĐinhVănMiên
tìm xuốngTrườngVăn hóa - Dạy
nghềTâySơn theohọc.Hiền lành,
sáng dạ lại có năng khiếu đàn hát,
anhđượcnhiềubạnbèquýmếnvà
cả tìnhcảmyêu thươngcủabaobạn
gái cùng trang lứa.
“Nhưngmình chỉ thươngMiêu
bởi hợp tính tìnhvà cùng cảnhmồ
côi. Miêu cũng rất thương mình
nênmớiquyếtđịnh thànhvợ thành
chồng. Lúcđóđâuhay là chị em”.
ÔngMiênchùnggiọngnói.Mắtxa
vời dõi tìm quá khứ êm đềm hạnh
phúcvới baohệ lụy trầm luân.
SaugiảiphóngMiêu từmiềnBắc
về và cũng ngẫu nhiên xuống học
tạiTrườngVănhóa -DạynghềTây
Sơn.Ănởcùngnhaumàkhôngbiết
chịem,ngỡngườidưngkháchọnên
mới đểbụngyêu thương.Rồi cưới
nhau năm 1980, sau đómới quay
về làng cũ ởAnTrung sinh sống.
Ngườiđàn
ôngH’re
sauvụán
loạn luân
Địnhmệnh tàn nhẫn chia cắt chị em
trong chiến tranh, khi hòa bình lại tái hợp
hai người thành vợ chồng như trò đùa
nghiệp chướng.
SôngĐinh,đoạnchảyqua thôn5,
xãAnTrung.
TRUYỆNKÝ - NHÂNVẬT
Năm1982,congáiđầulòngcấttiếng
khócchàođời.Nămsau,Miêu tiếp
tụcmang thai đứa thứ hai cũng là
lúcnghịchcảnhphơi bày lộ rõgốc
tích.BácgáicủaMiên,Miêu,người
thân thíchduynhất còn tồn tại trên
đời saubaonămphiêudạt phương
xa quay về sinh sống tại ngôi làng
kế bên, một buổi tình cờ đã ghé
thămgiađình.Bàhoảngkinhphát
hiệnhọ làchị em ruột bởi “hai đứa
giống chamẹnónhưđúckhuôn”.
Như sấmnổgiữa trời, thoạt đầu
Miên,Miêu rụng rời không tinđó
là sự thật. Mãi về sau qua nhiều
nguồn thông tinchắpnối, tìmhiểu
nhân chứnggầnxa nhất là những
người sống sót qua cơn bom đạn
kinhhoàngnămxưa, họmới nhận
biếtmìnhđã lâmvàonghịchcảnh
oan trái.
Địnhkiến thếgian và
“búa rìu”pháp luật
“Khibiếtchắc tụimình làchịem,
dân làng bắt đầu làm dữ. Lúc đầu
làphạt heogà, saubắt hai đứaphải
sống riêngkhôngđượcởchung.Là
vợ chồng, giờ biết chị em thì cũng
cóhaiđứaconrồi.Miêu lạimớisinh
thằngMang,thươnglắm,làmsaobỏ.
ÔngMiênchầmchậmkểvềquãng
đờikhổ lụy.Tôihỏi:“Lúcấyđương
nhiên ông buồn. Nhưng đồng thời
có cảm thấy vui khi biếtmình vẫn
cònmột người chị sống trênđời?”.
Trầmngâmgiâylát,ônggậtgật:“Có
chớ.Mìnhbuồnnhưng trongbụng
cũng cómừngvui.Vì chị vẫn còn,
lại được sống chung nóc nhà. Giả
sử tụi mình không ưng nhau, làm
saobiết còn chị, còn em”.
Năm1987,TANDhuyệnAnLão
mởphiên tòa lưuđộngxétxửMiên
về tội loạn luân. Hội đồng xét xử
không quy kết việc hai người lấy
nhau trước đây là hành vi phạm
tộimà chỉ yêu cầuhọphải tách ra
sống riêng, không được ở chung
một nhà. “Mình không đồng ý vì
Miêu là chị nhưng cũng đã là vợ
mình.Nếubỏnhau,mìnhcó thểưng
ngườikhácnhưngMiêuchắcchắn
phải ởvậynuôi con. Chị khổ, con
khổ, mình làm sao chịu được. Có
chếtmìnhcũngkhông thểbỏMiêu.
Và biết chị em rồi thì sẽ khôngđẻ
nữa”. Trước tòa, ĐinhVănMiên
đã thẳng thắn tỏ bày với sự đồng
lòngcủaMiêu.Cuốicùng tòađành
tuyênxửMiênmức ánhai năm tù
giam.Một bảnánbất đắcdĩ nhằm
giáodụcpháp luật, làmgươngcộng
đồng hơn là cảnh tỉnh nhận thức
đối với người thụ án.
Vượt lên quá khứ tìm
bến đỗ bình yên
RồiMiênđược tha trước thờihạn
chín tháng. Nỗi đau nguôi ngoai,
định kiến xã hội không còn đè
nặng, ông nhanh chóng hòa nhập
cuộc sốngđời thường.Gắnbóvới
cộng đồng, nhạy bén trong công
việc, vừa ra tù ba thángMiên đã
được dân làng tín nhiệm bầu làm
thôn trưởngvàđảmnhậncôngviệc
này suốt 26năm qua.
Thời gian trôi nhanh như nước
chảy. Manh, Mang hai người con
của ông bà giờ đã trưởng thành,
lậpgiađình riêngnhưngvẫn sống
quâyquầncạnhchamẹ.Niềmvui
tỏa rạng gươngmặt khi ôngMiên
khoevới tôi: “Mìnhđãcóhai cháu
trai,nội,ngoạiđủhết”.Tôicũngbắt
gặpniềmhạnhphúcấy trênnụcười
tươi tắn củaMang khi anh vừa đi
về.Chàng trai cógươngmặtgiống
chanhưđúchiện làbí thưchiđoàn
nên khá bận rộn.
Nguồn thu nhập của ông bà giờ
chủ yếu dựa vào sáu sào ruộng
nước, 2 ha rừng trồng với vài con
trâu sinh sản. Chưa đủ trang trải
cuộc sống nên tranh thủ lúc nông
nhànMiênvẫnđi làm thêm, cókhi
lên tận TâyNguyên. Mỗi chuyến
đi giúpônghiểu thêmvềcuộcđời
rộng lớn,cảmnhậnnhiềuđiềuchưa
biếtvềkiếpnhânsinh.Choôngcái
nhìnđiềm tĩnh,annhiênđốivớiquá
khứ.Điquakiếpnạn lạ thườngmà
tạo hóa vô tình bắt ông phải nếm
trải trướckhi tìmđượcbếnđỗbình
yên cho cả gia đình.
Khẽ khàng nhấc cây đàn Preng
trênnóc tủ, ông sodây rồi đặt vào
lònggẩymột lànđiệudâncaH’re.
Những thanhâmdìudặt vangnhư
lời tự tình thiết tha đôi lứa. Trên
cánhđồng thoángđãng trước sân,
nắng vẫn chan hòa khắp các thửa
ruộng bùn nước sóng sánh chuẩn
bị vàomùa.
Miêukhôngphảichịucảnh
“hònvọngphu”
ThếgiớiĐôngTây, kimcổ từngghinhậnnhiều trườnghợp loạn
luânvô tìnhkhôngý thức.Nổi tiếngnhấtphải kểđến truyền
thuyếtOedipus trong thần thoạiHyLạpvới lời sấm tiên tringười
anhhùngsẽgiếtcha, lấymẹ. Lưu lạc từnhỏ, lớn lêngặp lại vua
Laius,Oedipusđãvô tìnhgiếtchếtchamìnhvàsaukhi lênngôi
lại cướimẹ làhoànghậu Jocasta. Khibiết sự thật,Oedipus rấtđau
khổnên tựchọcmù, cònhoànghậu Jocasta thì thắtcổ tựvẫn.
Tương tự là truyền thuyếtHònVọngPhuởViệtNam.Người anh
khipháthiệnvợmìnhchính làngười emgái thất lạc trongcơn
biến loạnnămxưađã lặng lẽbỏđi trongđaukhổ.Đểngười vợ trẻ
ngàyngàybếcon lênnúingóngchờcuối cùnghóađáVọngPhu.
Truyền thuyếtđẹpnhưngkết lại rấtbuồnvìphải tuân thủnhững
quy tắcđạođức truyền thốngđểđượcxãhội chấpnhận.May
mắn làMiêuđãkhôngchịucảnhhònvọngphuvàvẫnđượcMiên
chechở.
“Nhàmìnhbịcả làng
hắthủi,xa lánh.Rồi
mọingườikéonhau
xuốngdướikia lập
làngmớivìsợtaihọa,
đểnhàmìnhsốngtrơ
trụiởđây.”
ÔngĐinhVănMiênvànhữnggiaiđiệuđànPrengnhư lờitựtìnhthiếtthađôi lứa.
Ảnh:NG.T
