CHỦNHẬT 23-8-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Ônhiễm:Một trongnhững
nghịch lýcủaphát triểnTQ.
hiểmhẹpđãkhiếnviệc cứuhộ trở
nên khókhăn”.
Khôngchếtvì tainạn laođộng thì
dânHoa lụccũngchếtbởiônhiễm.
NewYorkTimes
chobiếtkhôngkhí
ônhiễmđãgây rakhoảng1,6 triệu
ngườichếtmỗinăm,tứcchừng4.400
người/ngày.Nghiêncứumới công
bốcủa tổchứcBerkeleyEarthcho
biếtkhoảng3/8dânsốTQđang thở
bằngkhôngkhímà theochuẩnMỹ
là“khôngcó lợichosứckhỏe”.Tạp
chất trong không khí có cả những
phân tửđườngkínhkhôngđến2,5
micron, cónghĩacó thểdễdàngđi
vàophổi,hấp thụvàomáu,gâyhen
suyễn, trụy timvàung thư.Tháng
4-2015,tổchứcHòabìnhxanhĐông
Á (GreenpeaceEastAsia)nói rằng
trong360TPTQ, hơn90%không
đápứng tiêuchuẩnmôi trườngquốc
giacủachínhnướcnày.Trongkhi
đó, TQ vẫn giấu giếm và che đậy
thông tin. Tháng 3-2015, khi một
phim tài liệu dài về ảnh hưởng
sức khỏe của không khí ô nhiễm
đượcphát trênmạng, cơquankiểm
duyệt trung ương lập tức yêu cầu
cácwebsite rút xuống.
Ngày10-6-2013,TổchứcLương
nôngLHQbày tỏ longại trước tình
trạng nguồn thực phẩm bị nhiễm
độc ngày càng trầm trọng khắp
TQ,đặcbiệt sauvụgạonhiễmchất
gây ung thư cadmium tại nhiều
địa phương, trong đó cóHồNam
và Quảng Đông. Đầu năm 2012,
không khí khắp nhiều vùng TQ
đã như đặc quánh lại bởi khói bụi
bao phủ trên diện tích hơn 1 triệu
km
2
.Tháng2-2013,BộMôi trường
TQđãphải đề cậpđếnhiện tượng
“những ngôi làng ung thư” trong
bản kế hoạch nămnăm.
Mô hình phát triển bất
chấphậuquả
Muốngiảiquyếtmôi trường,vấn
đề không chỉ nằm ở những hoạch
địnhkếsáchphát triểnkinh tế, trong
đóyếu tốbảovệmôi trườngkhông
được loạibỏkhỏinhững thamvọng
chỉ tiêumàcònphải ràsoátvàchấn
chỉnh lại nạn tham nhũng, trong
đó có tình trạngdoanhnghiệphối
lộ giới chức địa phương để dự án
được thôngqua và tình trạngviên
chức bảo vệmôi trường ngửa tay
nhận đút lót.
Cuối năm 2009, Cơ quan kiểm
toán quốc gia TQ tiết lộ từ năm
2001 đến 2007, khoảng 59 triệu
USD được chi cho các chương
trình bảo vệ nguồn nước và làm
sạch ba con sông lớn cùng ba hồ
lớn đã bị biển thủ bởi giới chức
phụ trách bảo vệ môi trường tại
cácđịaphương.Đó làchưakể661
triệu USD bị đánh cắp, bị “dùng
sai mục đích” hoặc chưa bao giờ
đượcdùng.Cụ thể,16,4 triệuUSD
đãbị các sởbảovệmôi trườngđịa
phương“ăn sạch” saukhi họ“làm
hồ sơdựán”xincấpngân sáchđể
“thực hiện các chương trình bảo
vệ nguồn nước sinh hoạt”. Ngoài
ra, khoảng 219,5 triệu USD tiền
thuế môi trường nộp từ doanh
nghiệp cũng bị giới chức bảo vệ
môi trường biển thủ.
Theo dõi vấn đề môi trường
TQ, có thể rút ra vài nguyênnhân
chính: Ý thức thấp kém của cộng
đồng; sựhammuốn làmgiàubằng
mọi giá của nhiều tầng lớp người
dân; sự thiếu quy hoạch căn bản
trong kế hoạch phát triển kinh tế
dài hạn; tình trạng tham nhũng
của giới chức bảo vệmôi trường;
tư duy duy ý chí xem trọng thành
tích phát triển ngắn hạn hơn là an
sinh xã hội dài hạn - hay nói cách
khác là cái sựbám rễ của thói xấu
hámdanhhám lợi từng inđậmvà
càynhững luống rất sâu trong lịch
sử văn hóaTQ.
Vớimột nướcquenvới lối sống
thành tíchvàchỉ tiêu,việcđichệch
khỏi tinh thầnnày làbất khả thi và
nó cho thấy việc chấn chỉnhmôi
trườngTQ luôn làmột điềukhông
thể,cóchăngchỉ lànhữngxử lýnhất
thời. Tinh thần thành tích chiếm
ngự tư duy và não trạng đếnmức
họkhông thể từbỏbất cứphương
tiệngìđểđạtmụcđích“phát triển”.
Họ tạo ramột mô hình phát triển
chụpgiật bất chấphậuquả.Họ tạo
ramộtmô hình bị lỗi ngay từ căn
bản. Họ “phát triển” cái sai thành
hệ thống của những cái sai. Tình
hình tệ hại đếnmức hiệnTQ gần
nhưkhông thểchấnchỉnhđược sự
hỗn loạn của khổnạnmôi trường.
Nghịch lýcủa
sựphát triển
Một quốc gia không thể gọi là
giàunếu tuyệt đại đa sốdânchúng
ngàyngàyoằn lưngkiếmcơm trong
nhữngnhàxưởngnghiệtngã.Khắp
TQ, cáckhu côngnghiệpkỹ thuật
cao lànơi tập trungcủacôngnhân.
Điều kiện làm việc tồi tệ và tình
trạng ăn xén lương công nhân là
điềuxảy rahằngngày.Gầnđây, tờ
WallStreetJournal
nêu trườnghợp
củaMeitai Plastics&Electronics
(ĐàiLoan) tạiĐôngHoản (Quảng
Đông).Tại đây, cóđến2.000công
nhân,hầuhết lànữ,đangngàyđêm
cắmđầucắmcổ rápbànphímcũng
như nhiều thiết bị điện tử cho các
hãngHewlett-Packard,Dell,Lenovo,
MicrosoftvàIBM.Côngnhânkhông
đượcnóichuyện,khôngđượcnghe
nhạc, khôngđượcngẩngđầukhỏi
bàn làmviệc, khôngđược cho tay
vào túi quần… Đến muộn một
phút là bị phạt. Không cắt móng
tay bị phạt. Giẫm lên cỏ bị phạt.
12 giờmỗi ngày, công nhân ngồi
miệtmài trêncáibàngỗđể lắp500
bàn phímmỗi giờ. Tất cả họ đều
là những robot vôhồn: Chínhxác
mỗi 1,1 giâymỗi người phải gắn
xongmột phím.
Thao tác tưởng chừngđơngiản
trênđược thựchiện3.250 lần/giờ,
35.750 lần/ngày. Bởi dây chuyền
lắp rápchạy liên tụcnêncôngnhân
không thể bỏ bàn làm việc để đi
bất kỳnơi nàokhác, kểcảvệ sinh
cá nhân. Họ phải đợi cho đến giờ
giải lao, đượcquyđịnh là30phút
giữa giờ để công nhân thực hiện
những việc cá nhân như ăn cơm,
vệsinh…Nhàmáyvậnhành24/24
vớihaica,suốtbảyngày trong tuần.
Côngnhânđượcnghỉhaingàymỗi
thángvànghỉ khôngđúngngày sẽ
bị trừ 2,5 ngày công. Trung bình
công nhân phải ở phân xưởng 87
giờ/tuần, làmviệc74giờ (trừ thời
gian giải lao) trong đó có 34 giờ
làmviệc ngoài giờ - tức vượt quá
giờchophépcủa luật laođộngTQ
318%! Lương cơ bản công nhân
MeitaiPlastics&Electronicsđược
trả 0,64 USD/giờ; tuy nhiên, trừ
tiền này tiền nọ (phòng thuê tập
thể, ăn uống…), họ chỉ còn 0,41
USD. Công nhân được sắp xếp ở
từng nhóm 10-12 người/phòng,
ngủ trênchiếcgiường sắt gắnvào
tường.Mùađông, họphải cuốcbộ
xuống tầng trệt để lãnh xô nước
nóng về tắm…
Trung
Quốc
vớicác
“hốđen”
trong
pháttriển
Sự kiện Thiên Tânmột lần nữa cho thấy
chính sách phát triển không bền vững chạy
theo những con số “ấn tượng” đãmang lại
những hậu quả tiêu cực kinh khủng.
MẠNHKIM
C
NN
(17-8-2015)dẫn
lại từCơquan thống
kêTrungQuốc (TQ)
chobiếtnăm2014có
68.061người chếtvì
tai nạn lao động, chiếm khoảng
20%sốngười thiệtmạngvì tainạn
lao động trên toàn thế giới. Tính
bìnhquânởTQ,mỗi ngàycó186
người thiệtmạngvì nguyênnhân
này (350.000 người).
Phát triểnbằngcách...
tựgiếtmình!
TQnói rằngsố tửvongdo tainạn
laođộngđanggiảm.Cụ thể tainạn
lao động trong công nghiệp, khai
thác khoáng sản và thương mại
gây ra 1.328 trường hợp tử vong
trên100.000côngnhân trongnăm
2014,giảm12,9%sovớinăm trước.
Tuy nhiên, tai nạn lao động và
các sự cố liên quan vẫn liên tục
xảy ra. Tháng 4-2015, một vụ nổ
đã xảy ra tại nhà máy sản xuất
paraxylene tạiChươngChâu (Phúc
Kiến) gây hoảng loạn cho người
dânvìnỗi sợônhiễmnguồnnước.
Đó là sựcố thứhai xảy ra tại cùng
địađiểm tronghai năm.Sựcómặt
nhữngnhàmáyparaxylene tại các
khudâncưđãdẫnđếnnhiềucuộc
biểu tình khắp TQ. Paraxylene,
dùng trong công nghiệp chế tạo
chai nhựa và quần áo polyester,
là chất dễ cháy và làm tổn hại hệ
thần kinh.
Trước đó, năm 2013, hơn 100
côngnhânđã tửvongkhi lửakinh
khủng lanrộng tạinông trạigiacầm
ởĐứcHuệ(CátLâm).Nhữngngười
sốngsótchobiếtcáccánhcửađãbị
khóađểngănchặncôngnhân thoát
chạy. Thời điểm đó, TânHoa Xã
nói rằng“kiến trúcbên trongphức
tạpcủacănnhà lắp rápcó lối thoát
Trongbáocáo22 trangcôngbố tháng6-2015,“
Happinessand
Health inChina:Theparadoxofprogress
”(tạmdịch:Hạnhphúc
vàsứckhỏeởTrungQuốc:Nghịch lýcủasựphát triển)doViện
Brookings thựchiệnvớiba tácgiảCarolGraham (giáosưTrường
Chínhsáchcông,ĐHMaryland), ShaojieZhou (giáosưkinh tếĐH
ThanhHoa), JunyiZhang (nghiêncứusinh tiếnsĩĐHThanhHoa),
có thể thấy rằng trongkhiGDPđầungười và tiêudùnggiađình
tănggấpbốn từnăm1990đến2005;TQđã tăng10hạng trong
chỉ sốphát triểnconngười từnăm2008đến2013 (lênhạng93
trong187quốcgia); tuổi thọ tăngđến75,3năm, sovới 67năm
trongnăm1980…Tuynhiên, trongcùng thờigian, sự thỏamãn
đời sống tạiTQ lạiđi theokhuynhhướngngược lại.
TQ làmộttrong
nhữngnướccótỉ lệtự
tửcaonhấtthếgiới;
tỉ lệbị rối loạnthần
kinhtăng liêntục, lên
13,4%từnăm2007
đến2012…
SựkiệnThiênTânthểhiệncơchế lỗitrongchínhsáchpháttriểnTQ.
