14
THỨSÁU
4-9-2015
Phong su-Chuyen de
ĐẠITHẮNG
T
rongvấnđềngoại giao, việc tặngquà trở thànhmột
nét vănhóađẹpvàđượchầunhư cácquốcgia chọn
lựa để quảng bá quốc gia, thể hiện tấm lòng, thắt
chặtmối quanhệgiữacácnước.Trongđời sốnghằngngày,
quàcũng là thứphổbiến trongcácmối quanhệgiữangười
với người nhằm tăngcường lòng tinvà sựgắnbóvới nhau.
Tuy nhiên, các “biến thể” của quà - nhất là trong quan hệ
giữa người dân và công chức nhà nước, giữa cấp dưới đối
với cấp trênđãkhiếnkhông ít nhà làmchính sáchphải đau
đầu. Hối lộ, thamnhũng, rửa tiền,mua chuộc,… là những
hệ lụymà rất nhiềuquốcgiađangphải giải quyết phía sau
những gói quà, vốn được những người trong cuộc ví von
một cách hài hước là “của ít lòng nhiều”.
Như thếnàođượcxem làquà tặng
Chính vì tính phức tạp của việc tặng quà và sự tinh vi
của những kẻ lợi dụng tặng quà để thực hiện các giao dịch
không lànhmạnhvàkhônghợpphápnênkhôngngạcnhiên
khi ngay cả những quốc gia vốn có hệ thống quản lý chặt
chẽ, hiệnđại, sửdụng chínhphủđiện tửđể kiểm soát hành
vi người laođộng, thì vấnđề tặngquà - vốndễ nhậpnhằng
giữa tìnhvà lý - cũngđượcquyđịnhmột cáchchặt chẽ theo
luật, tránh “bỏ sót kẻ hối lộ”.
Tại HoaKỳ, Hội đồngĐạo đức chính là cơ quan ra quy
định, giám sát và thực thi các điều luật về việc tặng quà.
Trongđó, cơquannàyquyđịnh rất cụ thểvà chi tiết vềquà
tặng làgì, quyđịnhđối với người tặngquà, người nhậnquà
và giá trị của quà tặng. Theo đó, Hoa Kỳ quy định công
chức, viên chức hay người lao động không được nhận các
món quà từ cá nhân, tập thể khác dù theo quan hệ cá nhân
hay theo quan hệ công việc nếumón quà đó có giá trị và
khôngđúng cácnguyên tắc luật định. Cụ thể, luật gồmmột
nguyên tắcchungvà23nguyên tắcbổ sungvềcácmónquà
đặc biệtmà công chức, viên chức có thể nhận.
Quà theokhái niệm củaHoaKỳ là các khoản tiền, cácưu
đãi haykhuyếnmãi, giảmgiá, cáchình thứcvui chơi giải trí,
các khóa học, nơi ở, phuơng tiện đi lại, các khoản cho vay
haycác thực thểkháccógiá trị tiền.Tựu trung lại,một công
chức, viênchức trướckhinhậnmột thực thểvật chất, dịchvụ
haybất kỳmónquà nàokhác đềuphải xemxétmónquà đó
có giá trị quy đổi ra tiền được hay không. Nếu có giá trị có
thể tínhbằng tiền thì người nhậnbuộcphải đối chiếuvà thực
hiện theohướngdẫnmà luậtcủaHộiđồngĐạođứcquyđịnh.
Khôngphải quànào cũngđượcnhận
Tại HoaKỳ nguyên tắc chung về luật quà tặng quy định
công chức, viên chức hay người lao động không được nhận
quà từ các cá nhân vận động hành lang, tổ chức phụ thuộc,
cácchính thểnướcngoàihaychính thể tưnhânđang làmviệc,
phụcvụchocánhâncôngchứchaycơquancôngchứcđang
làmviệc. Ngoài các chính thể trên, công chức, viên chức có
thể nhận quà từ các nguồn còn lại với giá trị không quá 50
USD.Ví dụ,một côngchứchoặcviênchứcđượcmột doanh
nhânhaydoanhnghiệpmờiđiănởnhàhàng.Vịnàychỉđược
phépđểdoanhnghiệp“khao”nếuhóađơn thứcăn, đồuống,
dịch vụ…mà anh ta yêu cầu dưới 50USD. Nếu số tiền lớn
hơn50USD, anh taphải tự trảhếthóađơnđó.Tương tự, nếu
một công chức hayviên chứcmuamột vé thamgia trò chơi
giải trí giá 60USD, dù được doanh nghiệp “ngỏ ý” tặng 49
USD thì cũngphải trảđủ60USD chứkhôngđơngiản là trả
11USDđểnhậnphần tiền49USDnhư luật đãghi.Nghĩa là
không có chuyệnvừabánvừa chođể lách luật.
Trongmột năm, một người tối đa chỉ được nhận quà hai
lần, tức tổng trị giákhôngquá100USD từmột cánhân, tập
thể nhất định. Với cácmón quà nhỏ hơn 10USD thì công
chức, viênchứccóquyềnnhậnmàkhôngcần tuân theoquy
định “ít hơn 100USD/năm”. Tuy nhiên, nếu nhậnmột “tổ
hợp”gồmnhiềumónquàdưới 10USDcùng lúcvà tổnggiá
trị lớn hơn 50USD cũng không hợp pháp. Hoặc việc liên
tụcnhậnnhữngmónquà trị giá10USDcũngbị xem làcốý
vi phạm tinh thần của bộ luật quyđịnhhoạt động tặngquà.
Ngoài ra, 23nguyên tắcbổ sungquyđịnhquà tặngkhông
quy đổi raUSD, ví dụ như các gói tài liệu thông tin có ảnh
hưởngđếncôngviệc, thamdựcác sựkiệnmiễnphí, cácvật
phẩm lưu niệm. Luật HoaKỳ lấymột trường hợp rất điển
hìnhđưavào làmminhhọachoquyđịnhnày.Mộtcôngchức,
viên chức đượcmời đến chơi golf tại một câu lạc bộ golf.
Chủ nhàmời khách nên theo quy định của sân golf, khách
không phải trả phí. Tuy nhiên, theo luật thì đây vẫn làmột
hình thức nhận quà từ người mời, món quà có giá trị bằng
với mức phí mà một người bình thường phải trả để được
chơi golf. Ngoài ra, các khoảnnước uống, thức ăn, dịchvụ
sângolf,…đềuđượcquy thành tiềnkhi người đượcmời sử
dụng. Tóm lại, công chức, viên chức khi thamgia trậngolf
vẫnphải tuân theo các quyđịnhmàHội đồngĐạođức đưa
ra.Họchỉ được thamdự sựkiệnnàynếuđảmbảo rằngviệc
thamgia sựkiện tuân theođúngcácquyđịnhvề tặngquàđã
nêuở trên (ví dụ: phải thanh toán toànbộ chi phí).
Khôngphải ai tặngcũngđượcnhận
Bêncạnh luật củaHộiđồngĐạođứcquốcgia, thểchế liên
bang củaHoaKỳ cũng chophép các bang có quyền đưa ra
bộ luật riêng,đặc thùvới từnghoàncảnhcụ thểnhưngkhông
mâu thuẫnvới nhữngquyđịnhchungmàHội đồngĐạođức
đề ra. Nhìn chung luật của từng bang còn khắt khe hơn và
chi tiết hơn. Tinh thần chung, các bangđều cấmquan chức
nói chungnhậnquàcógiá trị (thườngkhôngquá250USD,
cóbangquyđịnhkhôngquá 25USD, thậm chí là thấphơn
10USD) dưới bất kỳhình thứcnàovà từbất kỳngười nào.
ĐiểnhìnhtạicácbangAlabama,Arizona,California,Colorado,
LosAngeles,…HộiđồngĐạođứccủacácbangnàybanhành
quy định về “Giới hạn và hạn chế về quà tặng đối với công
chức thànhphố”.Theođó, quanchứccóquyềnnhậnquà tặng
từcác thànhviên tronggiađìnhhoặcnhữngngườicó tìnhcảm
ngay thẳng, chínhđáng (baogồmvợhoặcchồng; concái, ông
bà,cháu,anhem,cô,dì,chú,bác,emhọmộtđời…)màkhông
cầnphải thôngbáovới cơquanquản lý. Tuynhiên, nếumón
quàkhôngphải củachínhngười tronggiađìnhhaycóquanhệ
tìnhcảmchínhđángkể trên thì việccho, tặngphải đượcquan
chứckhai báo rõ ràng.Tất nhiên, quà từbất kỳ ai khôngnằm
trongdanh sáchngoại lệnói trên, côngchứcbắt buộcphải kê
khai nguồngốcnếukhôngmuốnbị xử lý.
Trong khi đó, bangOhio nhấnmạnh thêm ngay cả người
nhà (vợ, chồng, con cái) của quan chức - những người làm
việc trongkhuvựccông -cũngkhôngđượcnhậncácmónquà
cógiá trị từbất kỳcánhân, doanhnghiệp, tổchứcxãhội hay
đoàn thể nào, ngoại trừquà từ chính cơquanmàmìnhđang
công tác.Ngaycảkhianh ta/chị ta làmsaichức trách,việcbồi
thường làđiềubắtbuộcchứkhôngcóbấtkỳngoại lệnào.
▲
Quanchứcnhận
quàtặngcóthểởtù
ỞHoaKỳ,
nhậnquà tặng
mộtcách tùy
tiệnsẽbịphạt
tiền, thậmchí
vào tù.Ảnh:
INTERNET
Khôngchỉ tiền,
cácchuyến
du lịchhay
cácưuđãi có
giá trị cũngbị
xem làquà tặng
màquanchức
khôngđược
phépnhận.
Ảnh:INTERNET
Viphạmnhẹ:Sáuthángtù,
nộpphạt1.000USD
QuyđịnhcủacácbangởHoaKỳđều rất rõ rằngnếuvi
phạmquyđịnh tặngquà-nhậnquà thìquanchứccó thể
bịphạthànhchínhhoặctùgiam.Theođó,cáctrườnghợp
viphạmmứcđộnhẹthìchịusáuthángtùgiam/hoặc (và)
chịuphạt 1.000USD. Tuy nhiên, mức độ vi phạmnặng
hơn, có liênquanđến các vấnđềhình sự thì quan chức
sẽ bị xem xét tăng cườnghìnhphạt bổ sung theo các
luật định khác. Tuynhiên, nếu việcnhậnquà tặng vượt
mức, vì lý do kháchquanhay chủquan, vẫnđược xem
làkhôngphạm tội nếungười nhậnquà trảngay lập tức
chongườigửi tặng trongvòng10ngàykể từngày tặng;
hoặc10ngàykể từngàyngười nhậnnhận ragiá trị quà
tặngvượtquámứcquyđịnh.
Ngaycảngườinhà(vợ,chồng,concái)củaquanchứccũngkhông
đượcnhậncácmónquàcógiátrịtừbấtkỳcánhân,doanhnghiệp,
tổchứcxãhộihayđoànthểnào.
