CHỦNHẬT 27-9-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
THIÊNBÌNH
Đ
ầu tuầnqua, truyền
thôngquốc tếdẫn lời
ỦybanBảomật Bỉ
(BPC)chorằngmạng
xã hội Facebook
đang hoạt động như Cơ quan an
ninh Quốc giaMỹ (NSA). Theo
đó,Facebookbị cáobuộc theodõi
hoạt động và thông tin cá nhân
của người dùng mạng xã hội ở
châuÂukhi chưađượcchophép.
Trước đó, BPC đã đâm đơn kiện
Facebookvì hànhvi giánđiệpvới
người dùngchâuÂu. Sựkiệnnày
tiếp thêm căng thẳngxungquanh
cách hoạt động của các tập đoàn
mạng xã hội toàn cầu.
Từđộcquyền
kiểumới...
Cho đến thời điểm hiện tại,
Facebook nói riêng và mạng xã
hội nói chungbị không ít các nhà
kinh tế học lên án, cáobuộc “độc
quyền kiểu mới”, kiếm tiền dựa
trênsự thamgiacủangườisửdụng.
TheEconomist
dẫn lại ýkiến cho
rằng “Facebook đã tạo ra những
mảnh đất màu mỡ và bảo chúng
ta đến cày cấy trênmảnh đất ấy.
Facebook
bịcáo
buộc làm
giánđiệp
Phải chăng người dùng Facebook đang bị
theo dõi như kiểu “điệp viênNSA”?
ÔngchủFacebookMark
Zuckerberg
đang“hái ra tiền tỉ”
nhờhàng tỉngườidùngFacebook.
Ảnh:GETTY IMAGES
Facebookbịcáobuộctheodõihoạtđộngvàthôngtincánhâncủangườidùng
mạngxãhộiởchâuÂukhichưađượcchophép.Ảnh:GETTY IMAGES
Mỗingườidùng làmrachoFacebook
baonhiêutiền?
TrungbìnhcứmỗingườidùngFacebookhiệnnay trên thếgiới
mangvềdoanh thucho“người khổng lồmạngxãhội”số tiền
12,76USDmỗinămsovới consố10,03USDhồinămngoái.Con
sốnàyđượckỳvọngsẽ tiếp tục tăng lên liên tục trong thờigian
tới,dựbáosẽđạtmức17,50USDnăm2017.Tuynhiên, số tiền
màngườidùngmang lại choFacebookkhôngđồngđều.Mỗi
ngườidùngFacebookởngoài lãnh thổHoaKỳ tạo ra7,71USD
mỗinăm, cònmỗingườidânHoaKỳgiúpFacebookkiếmđược
48,76USD. Sovớimạngxãhội Facebook,“người khổng lồTwitter”
vẫncòn thuakháxa.HiệnmỗingườidùngTwittermangđếncho
công tynày7,75USDmỗinăm, trongkhi consốnàychỉđạt5,48
USDvàonăm2014.Đếnnăm2017, số tiềnmỗingườidùngdự
kiến“đónggóp”hằngnămchoTwitterđạtmức12,56USD.
Và rồi chúng ta đã ngoan ngoãn
vâng lời mà chẳng ai biết chúng
ta đang “cặm cụi” kiếm tiền cho
doanhnghiệpmạngxãhội khổng
lồnày”.Năm2014,GSJeanTirole
(sinh năm 1953) - chủ nhân giải
thưởng Nobel Kinh tế đã chứng
minh rằng lập luận trênkhôngphải
là suy đoán vô căn cứ.
Theo
TheGuardian
, các số liệu
thống kê của trang web nghiên
cứu thị trườngeMarketer cho thấy
doanh thuquảngcáocủaFacebook
đã tăng20% sovới năm2014nhờ
vàongười sửdụng.Doanh thucủa
Facebook (cũng như Twitter) ở
đâu ra?Câu trả lời nằmgọn trong
thuật ngữ “quảng cáo”.Thứnhất,
các doanh nghiệp, tổ chức, đoàn
thể buộc phải trả nhiều tiền hơn
choFacebookđểcó thểquảngcáo
được sảnphẩmcủamình.Việcchi
trảnhiều tiềnhơnsẽgiúp thông tin
quảngcáoxuất hiện trựcdiệnhơn
đến người dùng Facebook thông
quavị trí, cách thức, tần suất xuất
hiện quảng cáo. Thứ hai, những
nhàquản lýmạngxãhội tìmnhiều
cáchkhác nhauđể điều chỉnh tần
suất xuất hiện quảng cáo khiến
người dùng dễ nhìn thấy và tiếp
cận quảng cáo cho dù họ muốn
hay không.
Nhiềuýkiếncho rằng thị trường
quảng cáo của Facebook đã phát
triểnđếnmứcbãohòa, tuynhiênvới
chiến lượcphát triểnkhôngngừng
các sảnphẩmmới, Facebook luôn
có đất để “thu tiền” từ quảng cáo
nhờ lượng người dùng “khủng”.
Doanh thu tăng chóngmặt trong
nhữngnămquachính làminhchứng
cho thấy tiền chưabaogiờngừng
chảy vào túi của tỉ phú trẻMark
Zuckerberg - ông chủ Facebook.
Điều gây tranh cãi nhất chính là
khi người dùng đua nhau “kiếm
tiền” cho Facebook thì đổi lại họ
được lợi ích gì? Facebook có trả
tiền chonhữnggìmà người dùng
lao động tạo ra?Thậm chí, thông
tin cá nhân của người dùng, nếu
như đúng với cáo buộc củaBPC,
bị chuyểnđếnbên thứba (cơquan
anninh, doanhnghiệpđiều tra thị
trường, các tổchức…)vìmộtmục
đích nào đó (như quảng cáo) thì
người dùng có được bồi thường?
Theo nhạc sĩ kiêm nhà nghiên
cứu về Internet Jaron Lanier, tất
cả dữ liệu, thông tin cá nhân của
ngườidùngbịFacebookvàGoogle
-nhữngcông tykhổng lồmàJaron
Lanier ví von là các “điệp viên”
sử dụng cần được bồi thường
xứng đáng. “Việc quy đổi thành
tiền thông tin người dùng mạng
xã hội là cách duy nhất để tạo ra
sự cân bằng. Mọi người thường
nhấn mạnh về quyền cá nhân và
luật pháp, tuy nhiên cả hai thứ
nay đều không thể theo kịp các
nhà lập trình máy tính. Các lập
trình viên (củamạng xã hội) tiến
nhanh hơn sự phát triển của luật
pháp.Tuynhiên, việc“tiền tệhóa
thông tin” (thôngquabồi thường,
trả phí cho người sử dụng…) sẽ
khắc phục được sựmất cân bằng
hiện tại” - JaronLaniernhậnđịnh.
Đến... giánđiệp
kiểuNSA
Theo
TheMirror
,việcFacebook
cậpnhật phiênbảnmới củachếđộ
bảomật thông tinsẽkhiếnkhảnăng
người dùng bị theo dõi càng tăng
cao. Trước đây, Facebook tuyên
bốkhông theodõingườidùng, tuy
nhiênhiệnnay“gãkhổng lồ”này
đãcôngkhai rằngcáccậpnhậtmới
vềchếđộbảomậtcó thể“theodấu”
cáchoạtđộng trực tuyếncủangười
dùng.Facebookđồng thời tuyênbố
sẽ hoàn thiện các chức năng đảm
bảo người dùng không nhìn thấy
cácquảngcáomàhọkhôngmong
muốn.Tuynhiên, theo
TheMirror
,
dùFacebookcóhứahẹn ra sao thì
người dùng vẫn phải “dính” đến
“bên thứ ba” khôngmongmuốn.
Thậm chí, Facebook có thể “theo
dấu” người dùng ngay cả khi họ
đăng xuất tài khoản, thậm chí là
không còn dùng Facebook nữa.
Đây cùng chính là “mối lo ngại”
về“giánđiệpFacebook”với hàng
tỉ người dùng.
Các luật sưđạidiệncơquanbảo
mậtdữ liệuBỉkhẳngđịnhFacebook
đangvậnhành theokiểuNSA, thu
thập thông tinnhưmột “điệpviên”
mà không có bất kỳ sự cho phép
nàocủangườidùngmạngxãhộiở
châuÂu.Trongcác lập luậnđược
đưa ranhằm“tấncông”Facebook,
Frederic Debussere, một luật sư
đạidiệnchoBPC, cảnhbáo“đừng
để Facebook đe dọa” (đến quyền
riêng tư của người dùng).
Vị nàynhắc lại các tiết lộ“động
trời” trướcđâycủa“người tuýtcòi”
EdwardSnowdenvềcáchoạtđộng
của NSA. Theo Snowden, thông
qua NSA chính phủMỹ đã theo
dõi người dân của họ qua dữ liệu
củacáccông ty Internet vàcáchồ
sơ điện thoại. Dù NSA và chính
quyền Obama khẳng định mục
đích của các chương trình này là
để lần theodấuvết khủngbốnước
ngoài vàphát hiệncácmối đedọa
khủngbố, tuynhiênkhông ítngười
dânMỹphẫnnộvì quyềncánhân
bị xâm hại. “Khi cả thế giới đều
biết rằng các gián điệp NSA đã
tiếnhành theodõi người dân trên
phạmvi toàn cầu, tất cảđềuphẫn
nộ. Facebook cũngđang làmmột
điều tương tựNSAđã làm,mặcdù
bằng cách thức khác” - Frederic
Debusserekhẳngđịnh trên tờ
The
Guardian
.
Hồi tháng5-2015,Chủ tịchBPC
Bỉ WillemDebeuckelaere nhận
định sự“can thiệp”củaFacebook
đối với đời sống cá nhân của
người dùngmạng xã hội là thiếu
tôn trọng. BPC đã tiến hành kiện
Facebook vì “xem thường” luật
phápvềđời tưcủaBỉ vàchâuÂu.
Báo cáo chi tiết của BPC về “tội
trạng” của Facebook nêu rõ công
tymạng xã hội này đã “theo dõi”
cả những người không còn dùng
Facebook lẫn những người dùng
đãđăngxuất tài khoản sửdụngvì
mục đích quảng cáo. Trên cơ sở
đó, nếu thua kiện, Facebook có
thể phải trảmức án phạt 250.000
euromỗi ngày vì không đảm bảo
các yêu cầu về mặt pháp lý của
BPC đặt ra.
Facebook lên tiếng
Facebook cũng nhiều lần bác
bỏ các cáo buộc từ phía BPC.
Công ty này cho rằng dữ liệu và
các kết luận mà BPC nhắm vào
Facebook làvôcăncứ.Một người
phát ngôncủaFacebookchobiết:
“Chúng tôi sẽchứngminhvới tòa
áncách thứcmàFacebookbảovệ
người dùngkhỏi sựquấy rầy, các
phần mềm độc hại hay các cuộc
tấn công khác - tất cả sẽ cho thấy
cáchvậnhànhcủaFacebookhoàn
toànphùhợpvớipháp luật củaEU
cũng như hầu hết trang web phổ
biến tại củaBỉ”.
Gã khổng lồmạng xã hội cũng
nhắc lại hoạt động và chính sách
củaFacebook tạichâuÂuđềuđược
giám sát vàkiểm toánchặt chẽbởi
cơquanbảovệdữ liệu Ireland.Trụ
sở của Facebookở châuÂu cũng
được đặt tại TPDublin của nước
này. Paul Lefebvre, đại diện của
Facebook cho rằng việc áp dụng
luật pháp củaBỉ với Facebook là
khônghợp lý.Vịnàyphátbiểu“làm
thếnàoFacebook lạiphảichịuđiều
chỉnh bởi luật pháp của Bỉ trong
khi việc quản lý thu thập dữ liệu
lại được thực hiện bởi Facebook
tại Ireland và 900 nhân viên của
quốc gia này?”.
Công ty Facebook cũng cho
biết thêm: “Chúng tôi đã nhiều
lần đề nghị hỗ trợ giải quyết các
mối lo ngại từ phía cơ quan bảo
vệdữ liệuBỉ. Tuynhiên, cácyêu
cầu đó bị từ chối, thay vào đó là
việc Bỉ kiện Facebook ra tòa và
cáo buộc chúng tôi những điều
mà chúng tôi không hề làm. Cơ
quan bảo vệ dữ liệu Bỉ đang cố
gắng ngăn chặn Facebook sử
dụng công nghệ bảomật dữ liệu
bởi vì họ không hiểu gì về nó”.
“Chúng tôi vẫn tiếp tục chàođón
các cuộc thảo luậnvề vấnđề bảo
mật thông tin trực tiếpvới cơquan
bảo vệ dữ liệu Bỉ. Điều này vẫn
tốt hơnnhiều sovới việcnắm tay
nhauđi hầu tòa” - phát ngônviên
Facebook cho biết.
◄
