CHỦNHẬT 4-10-2015
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Alaskasẵnsàngcấpphép
đối vớiđối
tượngnàoyêucầuđểcó thểmang
súngđếnbangkhácmàkhôngbị
thộpcổ tội sửdụngvũkhí tráiphép.
MẠNHKIM
T
u chính luật thứ hai
trong Hiến pháp Hoa
Kỳchophépcôngdân
Mỹ quyền tự vệ chính
đángvàdođócóquyền
sở hữu vũ khí hợp pháp.
Một rừng luật!
Điềuluậtcấpquốcgiađầutiênliên
quanquyềnsởhữuvũkhí tạiMỹ là
Tuchính luật thứhai đượcchuẩny
năm1791.Năm1934,
Đạo luật vũ
khí quốc gia
ra đời với những quy
địnhvềmua bánvũkhí, thuế kinh
doanhvũkhívàviệcbắtbuộcđăng
kýsửdụngmột số loạivũkhíhạng
nặng, chẳnghạn súngmáy. Sauvụ
ám sát thượng nghị sĩ Robert F.
Kennedyvàmục sưMartinLuther
King Jr., năm1968,
Đạo luật kiểm
soátvũkhí
rađời liênquanviệckinh
doanhvũkhí,cấmbánsúngquađơn
đặt hàngbưuđiệnvà chỉ chophép
vận chuyểnvũkhí đối với các nhà
buôn cógiấyphép.
Tiếpđónăm1986,
Đạo luậtbảo
vệ người sở hữu súng
(còn được
gọi làĐạo luậtMcClure-Volkmer)
được thôngqua, điềuchỉnhmột số
quyđịnh trongĐạo luật 1968, cho
phépngười bán súngcógiấyphép
kinhdoanhhaycáccánhânkhông
giấy phép đều được bán súng tại
các cuộc triển lãm vũ khí.
Năm 1993, Quốc hộiMỹ thông
qua
Dự thảo luậtBrady
(gọi theo tên
JamesBrady,ngườibịJohnHinckley
bắnsuýt chết trongvụámsátTổng
thốngRonaldReagannăm1981).
Nội dung
Đạo luật ngănngừabạo
độngbằngsúngngắnBrady
(từdự
luật trên) yêu cầungườimua phải
chờnămngàyđểđượckiểm trahồ
sơ tronghệ thống lưu trữquốcgia.
Trênđây làmột số luật cấpquốc
gia về sở hữu vũ khí tại Mỹ (cấp
bang lại có luật riêngmà thậm chí
hiếmngườiMỹnào có thể rành rẽ
tất cả luật súngcủa từngbang).Đã
có luật cho sắm súng thì cũngphải
có luật cho phépmang súng. Vấn
đề luật sởhữuđãphức tạp, luật về
quyền được mang súng cũng rối
rắmkhông kém.
Quyềnđượcmang súngbắt đầu
được mở rộng khi tỉ lệ tội phạm
liênquansúng tăngnhanhvào thập
niên1990nhưmộtcáchphảnhồi từ
nhữngsựkiệnbạođộngkinhhoàng,
chẳnghạnvụGeorgeHennardxộc
vàoquánLuby’sCafeteria(Killeen,
Texas)xảsúnggiết23người, làmbị
thương20nạnnhânvàsauđóhung
thủ tự tử. Sau vụ này, cơ quan lập
phápTexas thông qua LuậtMang
súnggiấukínápdụngcho tất cảcư
dânTexas, bất chấp sự phủ quyết
củaThốngđốcAnnRichards. Sau
khiTexas tungra luậtnày, loạtbang
khác cũngnoi theo.
Cảnướccó20.000
luậtquản lýsúng
Nội dung quy định từ Tối cao
phápviệnkhôngchặtchẽcuốicùng
đãkhiếnnướcMỹngàynaycóđến
20.000 luật quản lý súng (!) - theo
NRA (nghiên cứu của
American
Journal of Preventive Medicine
chobiếtchỉcókhoảng300 luậtcấp
quốcgiavà cấpbangđịaphương).
Ởcấpđộquốcgia, theo
Đạo luậtvũ
khíquốcgia1934
, súng tựđộngvà
súng sănnòngngắnphải chịu thuế
vàphảiđăngký.Ngoài ra,
Đạo luật
kiểm soát súng 1968
bổ sung việc
cấm bán súng theo đơn đặt hàng
qua bưu điện; cấm bán và chuyển
giao cho vị thành niên; súng phải
cósốserievàhệ thống theodõi lưu
hành;cấmđối tượng tiềnánhìnhsự
sở hữu súng…Tuy nhiên, ở từng
bang luật súng rối như canh hẹ và
càng phức tạp nhưmớ bòng bong
bởi luật thậmchíkhông thốngnhất
trênbìnhdiện toànbangmàcókhi
khácnhauởmỗi cơquanpháp luật
tạibangđó (chẳnghạn luậtcủavăn
phòng thống đốc và luật của cảnh
sát địaphương!).Tổngquát có thể
phân thành ba nhóm luật (với tên
gọi đặc sệt chất vănhóaMỹ).
Đầu tiên là luậtnên-như-thế(shall
issue). Luật này quy định chính
quyền địa phương được cấp phép
sở hữu vũ khí giấu kín cho bất kỳ
ai yêu cầu, miễn anh ta đáp ứng
được tiêuchuẩnsởhữu-sửdụngvũ
khí -chẳnghạn,gửidấu tayvàohồ
sơ lưu, nộp lý lịch cá nhân, tham
dự lớp sử dụng súng an toàn, nộp
lệ phí (nếu có). Luật nên-như-thế
khác nhau ở từng bang. Thí dụ,
bangGeorgiakhôngđòigiấychứng
nhận sử dụng an toàn.
Tuynhiên,Alaska lạivừaápdụng
luật nên-như-thế lẫn luật không-
hạn-chế (unrestricted issue), có
nghĩabangnàykhôngđòihỏigiấy
phép mang súng đối với “bất kỳ
cá nhânnàobiết sốngvà làmviệc
theopháp luật” - kểcảmangcông
khaihoặcmangkín, trongphạmvi
bang. Cùng lúc, Alaska sẵn sàng
cấpphépđốivớiđối tượngnàoyêu
cầu (theo luật nên-như-thế) để có
thểmang súng đến bang khácmà
không bị thộp cổ tội sử dụng vũ
khí trái phép.
Tương tựAlaska,Vermontchẳng
đòihỏi“giấymá”gì,đốivớicưdân
bang lẫncưdânbangkhácsống tại
Vermont. Ngoài hai luật trên còn
có luậtcó-thể-như-thế (may issue),
theođóchínhquyềnđịaphươngcó
thể tùynghi xemxét việccấpgiấy
phépmangsúnggiấukínchocánhân
nàođó.CácbangnhưCaliforniavà
NewYork cho phép chính quyền
địa hạt được quyền xét cấp phép.
Riêng tạiNewYorkCity,giấyphép
mang súng giấu kín, về lý thuyết
có thểcóđượcnhưng trong thực tế
nócầnsựcan thiệpcủayếu tố tiền,
ảnhhưởngchính trị hoặc thậmchí
mức độnổi tiếng (vài người được
cấp phép trong lịch sửNewYork
City gồm nhà công nghiệp truyền
hình-phát thanhHowardStern, chủ
hãngmỹphẩmRonaldLauder,tỉphú
DonaldTrump...).Vàcuối cùng là
luậtkhông-được-như-thế(no issue),
tứcviệcmangsúng(giấuhoặccông
khai) củacáccánhânkhông thuộc
ngànhcảnhsát-anninhbịcấmhoàn
toàn.Tínhđến tháng3-2006 (theo
Wikipedia
), chỉ hai bang Illinois,
WisconsinvàkhuvựcWashington,
D.C. là ápdụng luật này.
PhầnbangVirginia, luật súng tại
đây khá lỏng lẻo. Tháng 1-2006,
Virginia từngxemxét dự luật cho
phépsinhviênvàgiảngviêncógiấy
phép theoLuậtMangsúnggiấukín
đượcmang súng vào trường. Sau
khi dự luật này “chết”, phát ngôn
viênĐHKỹ thuậtVirginia -Larry
Hincker nói: “Tôi chắc rằng cộng
đồng nhà trường rất biết ơn hành
độngcủaĐạihộiđồngbangVirginia
bởi điều đó sẽ giúp phụ huynh,
sinh viên, giảng viên và khách
cảm thấyan toànhơnởkhuônviên
chúng tôi”.Ánmạnghọcđường tại
Virginia thật ra khôngmới. Năm
2003, tạiTrường luậtAppalachian
(Grundy,Virginia),một sát thủđã
giếtchếtvịhiệu trưởngvàmộtgiáo
sư; và thảm sát học đường cũng
chẳng làchuyệnhiếm tạiMỹ, như
vụ Trường Trung học Columbine
(Colorado) năm 1999 (một tháng
sauvụColumbine,PhóTổng thống
Al Gore từng thắng sát nút trong
cuộcbỏphiếu tạiThượngviệnvới
chiếndịchyêu cầu thôngquamột
dự luật tội phạm thiếuniênnhưng
dự luậtnàybịbópchếtởHạviện!).
Chủnhàđượcquyền
bắnkẻxâmnhập
Vớigiớiủnghộsúng,họ tấtnhiên
có lý lẽ riêngkhôngphải thiếu tính
thuyếtphục.Năm1991,khiSuzanna
GratiaHupp(nguyêndânbiểuCộng
hòatạiHạviệncấpbangTexas-đang
là gươngmặt nổi tiếng toàn cầuvề
ủnghộsúngcho tựvệcánhân)đang
ăn tối cùng cha mẹ, tên sát nhân
GeorgeHennard bất ngờ đâm sầm
chiếcxe tải vàocửa sổ tiệmLuby’s
Cafeteria.Vừa thấy chaHupp, hắn
bắn thẳng vào ngực nạn nhân. Khi
mẹHupp bò đến nâng xác chồng,
Hennardgiết luônngười phụnữ47
tuổinày.Hupphoảnghốt sộcvàoví
tìmkhẩu .38Smith&Wessonnhưng
nhậnrarằngmìnhđãbỏnótrongcốp
xe hơi bởi không thểmang súng ở
nơi công cộng, theo luậtTexas thời
điểmđó.Thế làHuppchết lặngnhìn
cảnhchamẹbị giết.
Sauđó,bà tungracuộcchiếncho
LuậtMang súnggiấukín. Dùvậy,
trước vụ thảm sát kinh hoàng tại
ĐHKỹ thuật Virginia, Hupp (rút
lui khỏi chính trường năm 2006)
bắt đầu tỏ ramềm hơn trong quan
điểmvà lênáncácchính trịgianhư
thủ phạm gián tiếp bởi chính sách
của họ. Phầnmình, các nhóm vận
độnghành langchonhững tổchức
ủnghộ súngvẫnhoạt động sôi nổi
và thậm chí thành công trong việc
thúc đẩy áp dụng luật “học thuyết
lâu đài”, mang nội dung rằng chủ
nhàđượcquyềnbắnkẻxâmnhập.16
bangđangápdụng luật“học thuyết
lâuđài”và támbangđangxemxét.
Tại Texas, tháng 3-2007, chính
quyềnđịaphươngđã ápdụng luật
mới, không chỉ cho phép chủ bất
độngsảnbảovệnhàmìnhbằngsúng
màcảxecộvànơi làmviệc!Tổng
Giám đốc điều hànhNRAWayne
LaPierređãđưarathôngđiệp“mang
tính sứmạng” cho các thành viên
vào trung tuần tháng 4-2007 với
phát biểu: “Chúng ta sẽ thúc đẩy
việcápdụng luậthọc thuyết lâuđài
khắpđất nước. Chúng ta thúc đẩy
để bảovệ quyền lợi chúng ta, bản
thân chúng ta và sẵn sàng chống
lại nhữngngười sửdụng laođộng
cóchủ trươngchống sửdụng súng
khiếncácbạn trởnênmấtkhảnăng
tựvệ trênđườngđếncông sởcũng
như khi về nhà. Chúng ta sẽ thúc
đẩyđểbảovệvànângcaosự tựdo
củachúng tavàchúng ta sẽkhông
dừng lạichođếnkhichúng tachiến
thắng”!...
◄
Mỹ:Luật
súngrôinhư
canhhẹ!
Tổ chức Thăm dò xã hội tổng quát
cho biết hiện có36,5% người Mỹ có súng
riêng. Vấn đề sở hữu và kiểm soát vũ khí
Mỹmột lần nữa lại nóng bỏng sau
cuộc tắmmáu domột kẻ loạn trí vãi đạn
vàoĐHCộng đồngUmpqua tại Oregon
ngày 1-10-2015.
Bấtkểtranh luậnthế
nào,vấnđềkiểmsoát
vũkhí tạiMỹsẽchẳng
baogiờngãngũ, trừ
khingười tacóthể
thayđổiđượcquy
địnhtrongHiếnpháp:
Mọingườiđềucó
quyềntựbảovệmình!
Mộtcuộcbiểutìnhyêucầukiểmsoátvũkhí.
