003-2016

CHỦNHẬT 3-1-2016

6

THỜI ĐẠI

Cầnhiểu“côngdânASEAN”khôngphảihàmývề

địa lý

màchính là“tiêuchuẩnmới”vềnăng lực, trình

độ, tưduy,... trongmộtcộngđồng thốngnhất.

Đượcvàmấtcủa

“côngdânASEAN”

Cộng đồngASEAN hứa hẹn sẽ chạm đến lợi ích của từng “công dân

ASEAN”.

ĐẠI THẮNG

H

ôm 31-12-2015,

CộngđồngASEAN

chính thức thành

lập khi bản tuyên

bố thành lập Cộng

đồngASEANđược kýkết bởi 10

lãnhđạo của các nước thànhviên

HiệphộiCácquốcgiaĐôngNam

Á (ASEAN) cóhiệu lực.Traođổi

với

PhápLuậtTP.HCM

,bàAngela

Poh, nghiêncứu sinh tạiĐHCông

nghệ Nanyang, Singapore, nhận

định việc thành lập Cộng đồng

ASEAN lúc này rất có ý nghĩa.

Luật chơi chung trên

cácphươngdiện

Trong bài viết mới nhất về

Cộng đồngASEAN, TS Raman

Letchumanan,Trườngnghiêncứu

quốc tế Rajaratnam, Singapore,

cũngnhậnđịnhchođến thời điểm

hiện tại rất nhiều người vẫn còn

mơ hồ về khái niệm và nội hàm

củaCộngđồngASEANvànhững

tácđộngđếnngườidân.Việc thiếu

thông tin từ phía chính phủ các

nước còn khiến nhiều người dân

cho rằng Cộng đồngASEAN sẽ

giống Liên minh châu Âu (EU),

thậm chí cóngười cho rằngCộng

đồngASEANvàCộngđồngKinh

tếASEAN (AEC) là hai tên gọi

củacùngmột tổchức.Ngay trước

khiCộngđồngASEAN rađời hồi

31-12-2015, truyền thôngdẫn lạicác

khảosátvềnhận thứccủangườidân

về chủ thể này cho thấy số lượng

cánhân,doanhnghiệp (DN),người

laođộng (NLĐ)hiểuđúngvàhiểu

đủvềCộngđồngASEAN là tương

đối thấp.Điềunàykhôngchỉ diễn

ra ở Việt Nammà còn ở một số

quốc gia khác trongASEAN như

Lào,Campuchia,Myanmar...Thế

nên vẫn còn nhiều người không

mặn mà với khái niệm “Cộng

đồngASEAN” vốn làmột “chọn

lựa đặc biệt”.

Trong một bài viết gần đây

trước thềm thành lậpCộng đồng

ASEAN, TS Trương Minh Huy

Vũ,GiámđốcTrung tâmNghiên

cứu Quốc tế (SCIS), Trường

ĐHKHXH&NVTP.HCM, nhận

định rằng chúng ta đã quá quen

với khái niệm “liên minh”, một

liênkết chính thứchaybán chính

thứcvề lĩnhvựcchính trị-quân sự

nhằmđối đầuvớimối đedọabên

ngoài. Chúng ta cũngnghenhiều

về khái niệm “thể chế” hoặc “tổ

chức quốc tế”, hàm ý nói đến sự

thắt chặt quan hệ bằng các cam

kết mang tính ràng buộc pháp lý

cùngcácbiệnphápchế tài.Trong

khi đó “cộng đồng” thì có sự cởi

mở hơn. Cộng đồngASEAN sẽ

dựa trên các lợi ích chia sẻ tạo

đồng thuậnđể từđóhướng tới sự

thống nhất một luật chơi chung

trên cả ba phương diện: an ninh-

chính trị, kinh tế và cuối cùng là

văn hóa-xã hội.

BàAngela Poh nói: Trong khi

nhiềunhàphân tíchkhẳngđịnhcách

làm việc mang hơi hướng truyền

thốngcủaASEAN, trongđó trọng

tâm là nguyên tắc đồng thuận, sẽ

cản trở việc xây dựng cộng đồng.

Tuynhiên, theobàviệchình thành

CộngđồngASEANhiệnnaymang

tính cam kết tầm nguyên thủ của

các quốc gia trong việc gia tăng

hợp táckinh tếvàanninh,nângcao

trao đổi nguồn lực và quan trọng

hơn làcó thểnângcaovị thếvàuy

tín củaASEAN vềmặt địa-chính

trị. Cụ thể, gia tăngnăng lực cạnh

tranhvà ảnhhưởng trongquanhệ

vớiMỹvàTrungQuốcởnhiềuvấn

đề khác nhau.

Nhiềucơhội chodoanh

nghiệp lẫnngười dân

TrongCộngđồngASEAN,chính

phủcácnướccùngDN,các tổchức

xãhộivàngườidânđangsinhsống,

hoạt độngvà làmviệc tạiASEAN

đều hành động. Chính phủ các

nước sẽ đóng vai trò quan trọng

trong việc xây dựng các chương

trìnhhànhđộng cụ thể để tạomôi

trường, công cụ giải quyết những

vấn đề cụ thể thuộc ba trụ cột của

cộngđồng.DN, tổ chức xã hội và

ngườidânsẽ tương tác lẫnnhauđể

chia sẻ lợi ích, đồng thời phảnhồi,

thammưu, hỗ trợ nhà nước hoàn

thiện chính sách.

Thử lấyvídụvề trụcộtAECvới

mục tiêu tạo ra thị trường chung

về hàng hóa, dịch vụ, lao động,...

chohơn600 triệudâncủa10nước

ASEAN. Chính phủ các nước sẽ

thảo luận và tìm giải pháp thống

nhất thị trường, loại bỏ dần các

ràocản thuếquan, kích thíchhàng

hóa,dịchvụ,côngnghệmới,nguồn

laođộngdi chuyểnmạnh trongnội

khối. AEC nằm trong tiến trình

hội nhập khi xu hướng ra đời của

các khu vựcmậu dịch tự do ngày

càng trở nên phổ biến, giúp các

nước đa dạng thị trường, chia sẻ

tài nguyên. DN có thể xuất khẩu

sang nhiều quốc gia với giá cạnh

tranh, tiếp thucôngnghệ tiên tiến;

người dâncó thểmuahànghóa tốt

với giá rẻhơn;NLĐcócơhội làm

việcởnhiềunơi vớimức thunhập

đượccải thiệnđángkể;nguồnvốn

đầu tưđổvàoASEANsẽ tăngkích

thíchhoàn thiện hạ tầng.

Haynhưởcộngđồngvănhóa-xã

hội, khảnăng thuhẹpkhoảngcách

giáo dục giữa các nước sẽ trở nên

khả dĩ hơn nhờ sự hợp tác, chia

sẻ tài nguyên, đối chiếu chương

trìnhgiảngdạy, liênkết đào tạo,...

Hệ thống mạng lưới các trường

đại họcĐôngNamÁ (AUN) cho

phép các trường đại học khu vực

tăng cườnghợp tác và tham chiếu

chất lượng đào tạo để hướng đến

sựhoàn thiệnvà tiếnbộ.Nói nôm

na, sinh viên có nhiều cơ hội học

ở những trường đại học tốt, hoàn

thiện chuyên môn, kỹ năng lẫn

tiếngAnh.

NhiềucôngdânASEAN

bị tổn thương

Việc thành lập Cộng đồng

ASEANhiện tại cũnggặpkhông

ít cản trở. Thách thức đầu tiên

xuất phát ở tầm quản lý. Trong

bài viết về Cộng đồng ASEAN

củamình, TSTrươngMinhHuy

Vũví von rằngxuhướnghội nhập

ASEANđangđi với vận tốcô tô,

trongkhi việc tăngcườngbộmáy

điềuhànhASEANvẫndi chuyển

bằng tốcđộ củangười đi bộ. Ban

Thư kýASEAN hiện vẫn còn rất

khiêm tốn về nhân lực cũng như

vật lực và điều này dường như

vẫn là “hằng số” trong suốt 15

năm qua. Một cơ thể thiếu dinh

dưỡng trong khi phải gồng gánh

thêm nhiều trách nhiệm thì hiệu

quả công việc sẽ kém. Ngoài ra,

một số vấn đề liên quan đến an

ninh, tranh chấp lãnh thổ, sự đa

dạng về bản sắc, chênh lệch cao

vềkinh tế,... cũngkhiếnquá trình

hình thành, vận hành và đi đến

thống nhất trong cộng đồng trở

nên khó khăn hơn.

Chưa dừng lại ở đó, bài toán

hội nhậpCộngđồngASEAN còn

đặt ra những thách thức cụ thể

vớiDN,NLĐASEAN.Hội nhập

chỉ tốt cho những người nắm bắt

thông tin và biết cách sử dụng

nó.Người thiếu thông tindẫnđến

thiếu chuẩnbị sẽ trở thànhnhững

người dễ bị tổn thương. Ví dụ,

nhữngNLĐkhôngđạt chuẩnnhư

trình độ chuyênmôn, tiếngAnh,

khảnăng làmviệcmôi trườngđa

quốc gia,... sẽ bị loại khỏi cuộc

chơi vì sự du nhập của làn sóng

lao động ngoại. Việt Nam đang

trongnhóm có số lượngNLĐ rơi

vào nhóm dễ bị tổn thương rất

cao khiAEC bước vào vận hành

mạnhmẽ vì năng suất lao động,

kỹ năng làm việc lẫn tiếngAnh

đều kém. Tính trung bình, một

NLĐ Singapore làm việc năng

suất gấp 15 lần NLĐViệt Nam.

Malaysia, Philippines, Thái Lan,

Indonesia cũng có năng suất lao

động ít nhất là gấp hai, gấp ba,

thậm chí gấpnăm lầnngườiViệt.

Một câuchuyện thườnggặp trong

hội nhập là DN nội bị DN ngoại

cạnh tranh và loại ra khỏi thị

trường cũng sẽ lặp lại trongmôi

trườngAEC.

Nóimộtcáchdễhiểu,Cộngđồng

ASEAN rađờimangđếnnhiềucái

lợi choDN, NLĐ “đạt chuẩn” thì

cũng có thểgây sát thươngnhững

đối tượng ì ạch, yếu sức và chậm

tiếp cận. Trong môi trường mới

này, không phải ngủ dậy, mởmắt

thì trở thành “Công dânASEAN”

như thể nhận một món quà. Nội

hàmcôngdânASEANkhôngphải

chỉ “người sống trongkhuvựccác

nướcĐôngNamÁ”mànógắn liền

“tiêu chuẩn mới” đòi hỏi những

điều chỉnh từ cấp quản lýđến cấp

cá nhânngười dân.

Cơhội sẽđếnvới nhữngngười

cónhiều thông tinvà tri thức.Thế

nên về mặt quản lý, chính phủ

cần hành động để tất cả thông

003-2016 - page 6

Warning.