8
Pháp luật & Cuộc sống
BLHS2015 (có hiệu lực từ 1-7-2016) đã bổ sungmột
chươngmới (chươngXI) với 16 điều luật (từĐiều 74 đến
Điều89) quy định về điều kiện, phạmvi chịu trách nhiệm
hình sự, các hình phạt, biện pháp tưpháp…đối với pháp
nhân thươngmại (PNTM) phạm tội.
TheoĐiều 2BLHS 2015, chỉ PNTM nào phạmmột tội
đã được quyđịnh tạiĐiều 76 bộ luật này thìmới phải chịu
trách nhiệm hình sự. TheoĐiều 76BLHS 2015, có31 tội
danhđược ápdụng đối với PNTM, trongđó có 22 tội thuộc
nhóm tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, chín tội thuộc
nhóm tội xâm phạm vềmôi trường.
Để tránhbỏ lọt tội phạm, khoản2Điều75BLHS2015quy
định:ViệcPNTM chịu tráchnhiệmhình sựkhông loại trừ
tráchnhiệmhình sự của cánhân.Nhưvậy, trong trườnghợp
chứngminhđượcviệcphạm tội củaphápnhân có sự tham
gia của các cánhân cụ thể thì các cánhânnày cũngphải chịu
tráchnhiệmhình sựvề tội phạmmàhọđã thựchiện.
Cạnh đó, BLTTHS 2015 còn quy định trường hợp người
đại diện theopháp luật của pháp nhânbị truy cứu trách
nhiệm hình sự hoặc không thể thamgia tố tụngđược thì
pháp nhân phải cử người khác làmngười đại diện theopháp
luật củamình tham gia tố tụng. Tại thời điểmkhởi tố, điều
tra, truy tố, xét xửmà pháp nhânkhông cóngười đại diện
theo pháp luật hoặc có nhiềungười cùng là đại diện theo
pháp luật thì cơquan có thẩm quyền tiến hành tố tụng chỉ
địnhmột người đại diện chophápnhân thamgia tố tụng.
HỒNGHÀ
đã nộp, đồng thời tuyên buộcHứa
Quan Timmy nộp tiếp 3,8 tỉ đồng
tiền thu lợi bất chính.
Sauphiênxử, cóbốnbị cáokháng
cáoxinhưởngán treo.Tháng7-2009,
Tòa Phúc thẩmTANDTối cao xử
phúc thẩm đã y án sơ thẩm với ba
bị cáo, giảm án cho bị cáo còn lại.
Về phần mình, Hứa Quan Timmy
khôngkhángcáonhưngviện trưởng
ViệnPhúc thẩm3VKSNDTối cao
kháng nghị, đề nghị tòa phúc thẩm
xemxét lạiphầnquyếtđịnhcủabản
án sơ thẩm đối với bị cáo này. Tòa
phúc thẩmkhôngchấpnhậnvềhình
thứckhángnghị nênkhôngxemxét
nội dung khángnghị.
Tòa sơ thẩm vậndụng
khôngđúng
Tháng8-2009,việntrưởngVKSND
Tốicaođãkhángnghịgiámđốc thẩm
theohướnghủyphầnquyếtđịnhcủa
bản án sơ thẩm đối với Hứa Quan
Timmy. Tháng 5-2010, Hội đồng
Thẩm phán TANDTối cao đã hủy
phần bản án nói trên để xét xử lại.
TheoHộiđồngThẩmphánTAND
Tối cao, việcHứaQuanTimmynộp
300 triệuđồng tronggiai đoạnđiều
travà trướckhixétxửsơ thẩmkhông
phải làkhắcphụchậuquảmà lànộp
khoản tiền thu lợibấtchínhcùng tiền
bảo đảm để được tại ngoại. Do đó,
bị cáo không được hưởng tình tiết
giảm nhẹ là tự nguyện khắc phục
hậu quả quy định tại điểm b khoản
1Điều 46BLHS. Còn các tình tiết
giảmnhẹkhácnhưbịcáo làViệtkiều
nênnhận thứcvềpháp luậtViệtNam
cònhạnchế,đangnuôiconnhỏ...chỉ
làcác tình tiếtgiảmnhẹquyđịnh tại
khoản2Điều46BLHS.TheoĐiều
47BLHS thì bị cáo không đủ điều
kiện để tòa sơ thẩm xử dưới khung
(phải có ít nhất hai tình tiết giảm
nhẹ quy định tại khoản 1 Điều 46
BLHS -NV).
Mặt khác, tính chất, mức độ của
hành vi phạm tội do Hứa Quan
Timmy thựchiệnnghiêm trọnghơn,
số tiền thu lợi bất chínhđặcbiệt lớn
vànhiềuhơn rấtnhiềusovớimột số
bị cáokhác trongvụ ánnhưngmức
ánmà tòasơ thẩm tuyênđốivớiHứa
Quan Timmy lại nhẹ hơn là không
tương xứng với hành vi và hậu quả
của việc phạm tội dobị cáo gây ra.
Ngoài ra, việc tòa sơ thẩm tuyên
tịch thu số tiền Hứa Quan Timmy
nộp ở giai đoạn điều tra và trước
khi xét xử sơ thẩm, sau đó buộc bị
cáophảinộpsố tiền thu lợibấtchính
còn lại (saukhi trừsố tiềnđã tịch thu
trong tổng số tiền thu lợi bất chính
buộc các bị cáo phải nộp) để sung
quỹ nhà nước là không chính xác.
Nếuđã tuyên tịch thu thì số tiềnđó
không thểdùngđểkhấu trừchonghĩa
vụ phải nộp tiền thu lợi bất chính.
PHƯƠNGLOAN
T
ừtháng4-2006,HứaQuanTimmy
bắt đầu làmmôi giới dẫnkhách
làngườiViệtNamvàViệt kiều
vào CLBOV đánh bạc. Từ tháng
12-2006, Hứa Quan Timmy nhận
môi giới dẫn khách thêm cho cả
CLBDe Palace. Tại hai CLB này
(cùngởTP.HCM), tổng số tiền thu
lợi bất chínhcủaHứaQuanTimmy
khoảng 4,1 tỉ đồng.
Được xửnhẹ
Sau đó Hứa Quan Timmy và 23
người khác bị khởi tố, truy tố về
các tội tổ chức đánh bạc, đánh bạc.
RiêngHứaQuanTimmy trong giai
đoạn điều tra đã nộp lại 100 triệu
đồng tiền thu lợibất chính,150 triệu
đồng tiềnbảođảmđểđược tạingoại.
Trướckhixétxửsơ thẩm,HứaQuan
Timmynộp thêm50 triệuđồng tiền
thu lợi bất chính, tổng cộng là 300
triệuđồng.
Tháng1-2009,TANDTP.HCMđã
xử sơ thẩm, phạt 23bị cáo lần lượt
từ một năm tù treo đến năm năm
tù. Riêng với Hứa Quan Timmy,
tòa nhận định bị cáo có nhiều tình
tiết giảm nhẹ như tự nguyện khắc
phụchậuquả, thànhkhẩnkhai báo,
ăn năn hối cải, là Việt kiều nên
nhận thức về pháp luật Việt Nam
còn hạn chế, đang bị viêm gan
siêuvi, đangnuôi connhỏ... Từđó
tòa đã ápdụngĐiều47để xửdưới
khung, chỉ phạt HứaQuanTimmy
sáu tháng22ngày tùvề tội tổ chức
đánh bạc theo khoản 2 Điều 249
BLHS, phạt bổ sung 20 triệu đồng
để sungquỹnhànước theokhoản3
Điều 249BLHS. Tòa còn áp dụng
Điều 76 BLTTHS để tịch thu 300
triệu đồng mà Hứa Quan Timmy
Cácbịcáotạiphiênxửsơthẩm
(ảnh1)
vàtạiphiênphúcthẩm
(ảnh2).
Ảnh: INTERNET
TheoĐiều47BLHS,bịcáo
khôngđủđiềukiệnđểtòasơthẩm
xửdướikhung.
Trong trường hợp này, tòa sơ thẩm
chỉ cần tuyên buộc bị cáo phải nộp
toàn bộ số tiền thu lợi bất chính để
sungquỹnhànước, sauđó trừđi số
tiềnđãnộp trướcđó, còn lại số tiền
phải nộp.
Khôngphải là khắc phục
hậuquả
Các nhậnđịnh trên củaHội đồng
Thẩm phánTANDTối cao cũng là
nội dungmàTANDTối caodựkiến
đề xuất côngnhận là án lệ.
Ông PhạmCông Hùng (nguyên
Thẩm phán TAND Tối cao) phân
tích:ĐúngnhưHộiđồngThẩmphán
TANDTốicaonhậnđịnh, tình tiếtbị
cáoHứaQuanTimmynộp tiền trong
giaiđoạnđiều travà trướckhixétxử
sơ thẩmkhôngphải làkhắcphụchậu
quả.Về việc tuyên tịch thu tiền thu
lợi bất chính, ông Hùng đồng tình
với nhận định của Hội đồng Thẩm
phánTANDTối cao.
BàNguyễnThịThuThủy (nguyên
Phó Chánh Tòa Hình sự TAND
TP.HCM) và luật sư Đặng Thành
Trí (Đoàn Luật sư TP.HCM) cũng
đồng tình với nhận định không thể
xem việc bị cáo nộp tiền trong giai
đoạnđiều travà trướckhi xét xử sơ
thẩm là tự nguyện khắc phục hậu
quảđược.Theohai chuyêngianày,
đây là tiền thu lợibất chínhvàbị cáo
phải có tráchnhiệm nộp lại.
Còn luật sưNguyễn Đức Chánh
(Đoàn Luật sư TP.HCM) thì đồng
tình với nhận định của Hội đồng
Thẩm phánTANDTối cao về việc
tòa sơ thẩmphạtHứaQuanTimmy
nhẹhơnmột sốbị cáokháccùngvụ
là không tương xứng bởi tính chất,
mức độ của hành vi phạm tội do bị
cáo thựchiệnnghiêm trọnghơn, số
tiền thu lợi bất chính nhiềuhơn...■
Xửhìnhsựphápnhân,cánhânliênquancóthểbịtội
Áp tình tiết
giảmnhẹ
sai, xửdưới
khungsai
Tháng10-2015,HộiđồngThẩm
phánTANDTối caođãbanhành
Nghịquyết03/2015vềquy trình
lựachọn, côngbốvàápdụngán
lệ.Đếnnay,TANDTối caođã lựa
chọnđược28quyếtđịnhgiám
đốc thẩm,mộtbảnánphúc thẩm,
dựkiếnphát triển thànhán lệvà
đưarađểcáccơquan, tổchức, cá
nhân trong,ngoàinước thamgia
gópý.
PhápLuậtTP.HCM
xingiới
thiệu tớibạnđọcmột sốbảnán,
quyếtđịnh trongcác lĩnhvực
hìnhsự,dânsự,hônnhângia
đình, laođộng, thươngmại...
cũngnhưýkiếnnhậnxét,gópý
củachuyêngia.
Giới thiệu
“án lệ”
-Bài 1
Dù khôngbán sợi nhưng từ tháng6-2001đến tháng
1-2002,ĐặngThịMaiTrinhvẫnxuấtbánbảyhóađơnGTGT
ghinộidungbánsợi,hưởng lợihơn18triệuđồng.Tương
tự,dùkhônggiacônghàngmaymặcnhưngtrongtháng
7-2001,NguyễnVănTâmvẫnxuấtbánhaihóađơngiátrị
gia tăngghinộidunggiacônghàngmaymặc,hưởng lợi
hơn5 triệuđồng. Saukhibị khởi tố,TrinhvàTâmđãnộp
lại số tiền thu lợi bất chính.Tháng2-2010,TANDTP.HCM
đãphạtTrinhhainăm tù treo,Tâmbốn tháng13ngày tù
về tội lưuhànhgiấy tờcógiágiả.
Tháng3-2010, viện trưởngVKSNDTP.HCMkhángnghị
phúc thẩm theohướngkhôngchoTrinhhưởngán treo,
tănghìnhphạtđốivớiTâm.Tháng6-2010,TòaPhúcthẩm
TANDTối cao tạiTP.HCMđãchấpnhậnkhángnghị, phạt
Trinhhai năm tù,Tâmmộtnăm tù treo.
Tháng6-2013, Hội đồngThẩmphánTANDTối caođã
hủycảhaibảnánsơ,phúcthẩmđểxácđịnh lạichínhxác
tội danh vàmứcđộ tráchnhiệmhình sự củahai bị cáo.
TheoHộiđồngThẩmphánTANDTốicao, tại thờiđiểmxét
xử, BLHS1999đãđược sửađổi, bổ sungnăm2009vàcó
hiệu lực từngày 1-1-2010. TheoBLHS sửađổi, bổ sung
năm2009, hànhviphạm tội củahaibị cáocấu thành tội
muabán tráiphéphóađơn, chứng từ thunộpngânsách
nhànước (Điều164a) là tội nhẹhơn so với tội lưuhành
giấy tờ cógiágiả. Vì thế, việchai cấp tòa sơ, phúc thẩm
kếtánTrinhvàTâmvềtội lưuhànhgiấytờcógiágiả làsai
lầmnghiêm trọng trongviệcápdụngBLHS.
Vềnội dungđề xuất làm án lệnói trên củaHội đồng
ThẩmphánTANDTốicao, luậtsưNguyễnVănHồng(Đoàn
LuậtsưTP.HCM)nhậnxét:NhậnđịnhcủaHộiđồngThẩm
phánTANDTốicao làđúng.Tuynhiên,TANDTốicaokhông
nên chọn vụ án này để phát triển thành án lệ bởi vấn
đềđãđược luậtquyđịnh rõ, chỉ docáccấp tòa sơ, phúc
thẩmápdụng sai.
“Đãcó luật thì khôngcần lệ”
1
2
