14
THỨSÁU
1-4-2016
Phóng sự - Chuyên đề
Sinhviên: Chìakhóacủa
“kinh tếchiasẻ”
Theobảnbáocáo“Nguồn lực laođộng1099”,côngbốnăm
2015bởiĐHStandford,39%nhữngngười thamgia làmviệc
trongnền“kinh tếchiasẻ”tạiMỹcóđộ tuổi18-24.Nếucộng
luôncảnhữngngười làmviệctrongđộtuổi25-34, tỉ lệnhững
người trẻ thamgiahoạtđộng trong“kinh tếchiasẻ”lênđến
68%. Con sốnày tươngđương1/3 tổng sốngười trongđộ
tuổi laođộng tạiMỹ, theo
HuffingtonPost.
Quản lý viên chương trình tại Microsoft, KrishRamineri,
nhậnđịnh:“Khôngkểđếnnhữnghứahẹnvàcảđộnóngcủa
nền“kinh tế chia sẻ”, chínhnhững sinhviên là chất keo kết
dính tương lai củamôi trườngkinhdoanhmới này”.
Viktor Fenyves, đồng sáng lập củadịch vụ traođổi hàng
hóaSwoppler, chobiết: “Sinhviênnắm trong taynhiều loại
hànghóa,cáihọthiếu làtiềnmặt.Nền“kinhtếchiasẻ”chohọ
quyềnđượcđặtgiátrịchonhữngtàisảnmàhọcóhoặcmuốn
có, từsáchgiáokhoa,âmnhạcđếnvậnchuyểnhaydạykèm”.
TRUNGNHÂN
N
hữngứng dụngmang tính chia sẻ tiện ích có thu phí
nổi tiếngnhưUber trong lĩnhvựcvận tải hànhkhách
hayAirbnb trong lĩnh vực chỗ ở và du lịch đều nằm
trongnhómmôhìnhkinhdoanhmới nổimang tên: “Kinh
doanhchia sẻ”.Môhìnhnàymang lạimức lợi nhuận“điên
rồ”, được đánh giá là hiện tượng kinh doanh năm 2015 và
làmô hình kinh doanh nóng nhất đầu năm 2016 đến nay,
theo tạp chí kinh doanh
Jacobin
(Mỹ).
Lợi nhuận “điên rồ”
“Kinh tếchiasẻ”nhằmnóivềmộthiện tượngdịchvụmới,
trongđónhữngcánhâncó thểchiasẻcùngsửdụng tàisảncủa
nhau thôngquamộtbên thứba làmộtứngdụngmạng làmcầu
nối.Mỗi ngày, có hàng chục triệu người tương tác với nhau
thôngqua các điện thoại thôngminhvàmáy tínhbảngxách
tay, traođổi vô sốhànghóa và dịchvụdựa trên sựđánhgiá
và tin tưởng của nhữngngười dùng trước đó. Trongkhoảng
nămnămqua,nhữngứngdụngchiasẻnhưUber,Airbnb(Mỹ)
hayDidiKuaidi (TrungQuốc)đã tạonên tên tuổi nhưnhững
nhà tiênphongđầy thànhcông trong lĩnhvựckinhdoanhnày.
UbervàAirbnbđã trở thànhhai“congàđẻ trứngvàng”của
làngứngdụng côngnghệMỹ, theo tạp chí kinh tế
Jacobin.
Trongnăm2015, lượng lợinhuận thuvềcủahai công tynày
đã đạt đếnmức “điên rồ”. Ứng dụng chia sẻ chỗ ởAirbnb
giờđây trị giá đến25 tỉUSD, là đối thủ trực tiếp của nhiều
chuỗi khách sạn củaMỹ. Trong khi đó, ứng dụng chia sẻ
vận tải hành kháchUber đã được định giá đến 65 tỉ USD,
tương đương các hãng xe ô tô lớn củaMỹ. Chỉ tính riêng
năm 2015, Airbnb đã tăng thêm 1,6 tỉ USD để đầu tư vào
hoạt độngnghiêncứuvàkinhdoanh, nâng tổngmứcđầu tư
lênmốc 2 tỉ USD. Con số này đối với Uber là 6,5 tỉ USD.
Cả hai doanh nghiệp này đã bỏ xa những ứng dụng khởi
nghiệp khác tạiMỹ cũng dựa vàomạng.
Môhìnhkinhdoanhchiasẻnàycũngđangnở rộ tạiTrung
Quốc. Theo trang tinECNS (TrungQuốc), quymô của thị
trường “kinh tế chia sẻ” tại nước này trong năm 2015 đã
vượt ngưỡng1.000 tỉ nhândân tệ (hơn152,8 tỉUSD). Còn
tạiMỹ, tổng giá trị các công ty tham gia loại hình “kinh tế
chia sẻ”đãđạt trên463,9 tỉUSD, chiếmhơn3%GDPnước
Mỹ.Tờ
HuffingtonPost
đánhgiá loại hình“kinh tếchia sẻ”
nàykhông còn làmột thị trườngngáchhaymột hiện tượng
nhất thờimà là tương laicủamôi trườngkinhdoanh toàncầu.
Môhìnhnàyđã tự thànhhìnhvàphát triểnmạnhmẽngay
từ khi nền kinh tế nướcMỹ và thế giới vẫn còn đang chật
vật phục hồi sau khủng hoảng kinh tế. Và bất chấp tốc độ
tăng trưởng kinh tế thế giới hiện đang có dấu hiệu chững
lại, các chuyên gia đánh giá “kinh tế chia sẻ” vẫn sẽ phát
triểnmạnhmẽ. Ngân hàngThụy Sĩ Credit Suisse dự đoán
tổng giá trị giao dịch của những khách hàng tham gia chia
sẻ trong năm 2025 sẽ đạtmức 335 tỉ USD.
Quámới đểquản lý
Khái niệm “kinh tế chia sẻ” đang được các doanh nhân
vànhữngngười đammêkhởi nghiệp tại nhiềunướcxem là
“gà đẻ trứng vàng”mới cho các nền kinh tế.MaHuateng,
Chủ tịchvàCEOcủaquỹđầu tưTencentHoldings, đã trình
bàyvấnđềphát triểnmôi trường chohoạt độngkinhdoanh
chia sẻ tại kỳ họpQuốc hội củaTrungQuốc.
Theo tờ
TânHoa xã,
Bắc Kinh cũng có ý định biếnmô
hìnhkinhdoanhnày trở thànhđònbẩymới chonềnkinh tế
quốc gia, đặc biệt khi thị trườngbất động sảnvà các ngành
công nghiệp nặng của nước này bắt đầu có dấu hiệu chững
lại. “Kinh tế chia sẻ vẫn còn không gian rộng lớn để phát
triển tại Trung Quốc” - ôngMa Huateng đánh giá. “Thế
nhưng cách giám sát ngành kinh doanh này vẫn y hệt cách
quản lý cácngànhnghề truyền thống, điềunày làmhạn chế
phát triểnvà sáng tạo”.
Nhưng tráivớigiớidoanhnhân, “kinh tếchiasẻ”đang làm
những nhà quản lý chính sách đau đầu. Những thách thức
mới đặt ra về khung pháp lý, sự “bất công” đối với cácmô
hình dịch vụ truyền thống khiến các cơ quan quản lý kinh
doanhcácnướcbối rối.Cácnghiệpđoàn taxi tại nhiềunước
từÂuđếnÁđềuđãnhiều lần tổchứcbiểu tìnhđòi cấmUber
đượchợppháphóa tại nướcmình.Nhiềuchuỗi nhàhàngvà
hãngdu lịch tạiMỹđãyêu cầu cơquan chứcnăngkiểm tra
lại cách thứcAirbnb đánh giá người chia sẻ nơi ở xem có
hiện tượng gian lận số liệuđể hút khách hànghay không.
Việckiểm soátminhbạch thông tincủacácdoanhnghiệp
này cũng làmột vấnđề đang làmkhónhà quản lý, theo tạp
chí
Jacobin
.UbervàAirbnbđãkhônkhéochọn lọc trongkho
dữkiệnkhổng lồ thu thập từkháchhàngnhững thông tincó
lợi để làm công cụ “tôhồng” hình ảnhnhững công tynày.
Năm 2014, Uber đã tuyên bố rằng các tài xế của họ tại
TPNewYork có thể kiếm được khoản tiền lên đến 90.000
USD trongmột năm. Câu chuyện này đã gây sức hút trên
toànnướcMỹ, tăng số lượngngười đăngký làm tài xế cho
Ubervàmở rộngmạng lưới hoạt độngchocông tynày.Tuy
nhiên, theo tạp chí
Jacobin
, khi nhà báoAlison Griswold
bắt đầu điều tra, đa số tài xếUber không thể đạt đến được
con số thunhậpkhủngnhưUber tuyênbố.
ĐiềumàUberđã làmkhôngphải lànóidốimà lànói chọn
lọc chỉ những điều tốt để nói vềmình. Nhiều thông tin có
tính chất tương tựđãđược các công tynhưUber vàAirbnb
côngbố.Họ làmđượcđiềunày làdocáccông tynắm riêng
trong tay cơ sởdữ liệu của kháchhàngmà không cóbất cứ
cơ quan nàokhác có thể đụngđếnđược.
Không chỉ thế, những công ty tham gia “kinh tế chia sẻ”
hiệnvẫnduy trì danhnghĩa làcông ty tưnhân.Điềunàycho
phép các công tynhưUber vàAirbnb linhđộngđiều chỉnh,
khôngphải báocáo số liệuvới cổđông, khôngbị kiểm toán
độc lậpvà không ai có thể giám sát tài khoản của họ.
Uber cũng đã từng thành lập công ty con tại Hà Lan -
Uber International C.V.
Họ đã chuyển quyền sở hữu các
chi nhánh tại cácnướcvề công tynàykhiếnmọi nguồn thu
bênngoài nướcMỹ chủyếu chảyvềHàLanvà tránhđược
hệ thống thuế củaMỹ. Những gì Uber đã làm thật ra cũng
khôngphải phươngcáchmới.Nhữnggãkhổng lồ làngcông
nghệnhưGooglevàFacebookđềuđang thựchiện, theo tạp
chí
Fortune.
Tuy nhiên, với sự linh động củamột công ty
tưnhân, các chuyêngiavề chính sách thuếnhậnđịnh chiến
thuật né thuếmàUber là gần nhưhoànhảo.
Mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu lớn (big data) quá
mới đểcócáchquản lý thíchhợp, thaychonhữngbiệnpháp
kiểm toán truyền thống.Giámđốc các công tynàyvẫn tiếp
tục đưa ra những tuyên bốmà người khác sẽmất rất nhiều
thời gian để kiểm chứng dựa trên điều tra độc lập. Và đến
khi sự thật được đưa ra thìmọi chuyện đã xongxuôi.■
Kinhdoanhchiasẻ:
Hiện tượng làmgiàu
cựcnóng trên thếgiới
Ảnh1:
Sựbùngnổcủađiện
thoại thôngminhmởđường
chonềnkinhtếchiasẻ.
(Ảnhminhhọa)
Ảnh2:
Giới trẻ làchấtkết
dínhđểnềnkinhtếchiasẻ
hoạtđộng. (Ảnhminhhọa)
Ảnh3:
Mộtngườibiểutình
phảnđốiứngdụngUber là
“Khôngcôngbằng”vớicác
hãngtaxi.Ảnh:Reuters
Môhìnhkinhdoanhchiasẻđangtạoralợinhuậnkhủngtạinhiềunước
nhưngcũnglàmcácnhàquảnlýđauđầu.
LTS
:TP.HCMđangphốihợpthíđiểm
ứngdụngvậntảihànhkháchtheohợp
đồng“Grab”.Đâycũnglàmộtứngdụng
hoạtđộngtheomôhình“kinhtếchiasẻ”
-hiệntượngđang“làmmưalàmgió”
môitrườngkinhdoanhthếgiớihiệnnay.
1
2
3
