14
THỨSÁU
15-4-2016
Phóng sự - Chuyên đề
TRUNGNHÂN
12
năm sau khi được sáng lập, Facebook giờ đây đã
là một “đế chế” lớn mạnh với dân số hơn 1,6 tỉ
“công dân mạng”, trong đó hơn một tỉ người sử
dụng Facebook hơn 20 phút mỗi ngày. Theo tạp chí
The
Economist,
tại cácnướcphươngTây, Facebookchiếm tỉ lệ
lớn nhất trong các ứng dụngmạng xã hội cài đặt trên điện
thoại thôngminh. Các ứng dụng của Facebook chiếm đến
30% lượng sử dụng Internet của ngườiMỹ. Facebook giờ
đây cũng đã trở thành công ty cổ phần “đắt giá” thứ sáu
thế giới với tổng giá trị ước đoán vào khoảng 325 tỉ USD.
Nhữngđế chế xâydựngbằngdữ liệu
Nhà sáng lập kiêm tổng giám đốc 31 tuổi của Facebook,
MarkZuckerberg, vẫn còn ấp ủ những tham vọng lớn hơn
nữacho“đứacon”củamình.Anhđã lênkếhoạchphủ sóng
Internet đến những quốc gia nghèo khó bằng cácmáy bay
khôngngười lái chạybằngnăng lượngmặt trời.Zuckerberg
cũngmở hướng đầu tư vào phát triển trí thôngminh nhân
tạo (AI) và các dạng thức thực tế ảo (VR). Những dự tính
mở rộng sứcmạnh côngnghệ này củaFacebook chắc chắn
sẽ thách thứcnhững“đếchế”côngnghệkháchiệnđãkhẳng
định chỗđứng trên thế giới,mà nổi bật trongđó làGoogle.
Cả Facebook và Google đều đang làm giàu bằng cách
xâydựngnhữngdịchvụ thuhút nhiềungười dùng, sauđó
bánnhữngphân tíchvề thông tinngười dùng cho các hoạt
độngquảngcáo.Tuynhiên,mỗi gãkhổng lồcôngnghệ lại
cómột cách tiếp cận riêng đối với người dùng củamình.
NếunhưGoogle tậphợp lượngdữ liệukhổng lồvề thếgiới
với vai trò nhưmột “siêu từ điển” thì Facebook lại là nơi
kết nối người dùng với bạn
bè của họ. Nếu nhưGoogle
là công cụ để làm việc thì
Facebook chủ yếu là công
cụ để “giết thời gian”.
Tuy nhiên, những chiến
thuật và vị thế áp đảo của
FacebookvàGoogle lại đang
có sựgiốngnhau rất lớn. Cả
hai đều khẳng định vị thế và làm giàu trên thế giới mạng
nhờ vào lượng dữ kiện khổng lồ không ai sánh nổi. Điều
này cho phép cả hai gã khổng lồ trên thế giới mạng đưa
ra những quyết định đầu tư táo bạo và sẵn sàng chi những
khoản tiền khổng lồ để mua lại những đối thủ tiềm năng
của mình. Nếu như Google từng mua lại YouTube với
giá kỷ lục 1,65 tỉ USD vào năm 2006 thì Facebook trong
năm 2014 cũng làm chấn động thị trường công nghệ bằng
thươngvụmua lại ứngdụng tinnhắnWhatsAppvới giá19
tỉ USD. Cả hai đều nhắm đếnmục đích tối thượng là tăng
sốngười dùngvà tăng số lượngdữ liệu.Đây cũng là động
lực đểGoogle vàFacebook trở thành “hai người” năngnổ
nhất trongcôngnghệphủ sóng Internet toàncầu. Facebook
đang phát triển các máy bay không người lái chạy bằng
năng lượngmặt trời đểkết nối Internet tại cácnướcnghèo.
Trong khi đó Google lại đang gấp rút hiện thực hóa dự
án dùng khinh khí cầu phủ sóngWi-Fi trên toàn thế giới.
Chạy đua phát triển trí tuệ nhân tạo
Facebookhiệnnayđangxemviệcphát triểnAI nhưmột
phần lời giải cho bài toán tăng khả năng thu thập dữ liệu,
tạo ra thêm các dịch vụmới và các cách thứcmới để tăng
lợi nhuận. Theo đó, việc các phầnmềm tự học cách hoạt
động dựa trên dữ liệu sẽ tạo ra sự chủ động nhiều hơn là
chờ được lập trình. Facebook đã sử dụngAI để nhận diện
người trong hình ảnh, lựa chọn hiển thị những dòng trạng
thái và thông tinquảngcáonàochomỗi người dùng.Công
tymạng xã hội này cũng đang phát triển các ứng dụng tin
nhắn hội thoại và hỗ trợ nhắn tin thôngminh có khả năng
tương tácvới người dùng.Năm2014, công tynàycũngchi
hơn 2 tỉ USD đểmua lại Oculus - công ty phát triển công
nghệVR. Côngnghệnàyđượcdựđoán sẽ là tương lai của
phương thức liên lạc sau thời đại củađiện thoại thôngminh.
Tuy nhiên, Facebook sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh
của Google trong những lĩnh vực này. Google cũng đang
sử dụng công nghệAI để cải thiện các dịch vụmạng của
mình, phát triển công nghệ xe tự điều khiển. Cũng sở hữu
nguồn lực dồi dàovà khodữ liệukhổng lồ,Google cókhả
năng thuhút nhữngnhànghiên cứuvềAI sánggiánhất và
những công ty khởi nghiệp tiềm năng nhất về phíamình.
Không chỉ riêngGoogle, vẫn còn nhiều gã khổng lồ về
công nghệ khác đang thách thức các tham vọng củaMark
Zuckerberg. FacebookhiệnvẫnbịAmazon,Apple,Google
và Microsoft bỏ xa về công nghệ nhận mệnh lệnh bằng
giọngnói. Cácứngdụng tinnhắnhội thoại thôngminhvà
côngnghệVR cũngđangđược nghiên cứu tiênphongbởi
Microsoft. Tập đoàn do tỉ phú Bill Gate sáng lập đã cho
trình làng trong năm 2016 kính thực tế ảoHoloLens, sản
phẩmđược
TheEconomist
đánhgiá làấn tượngnhất trong
nhữngnămgầnđây củaMicrosoft.Google cũngkhônghề
kém cạnh khi quyết định đầu tư vào công ty khởi nghiệp
Magic Leap. Công ty ít tên tuổi này đang phát triển công
nghệ tương tác thực tế (AR) - công nghệ được đánh giá là
bước phát triển tiếp theo củaVR.
Tờ
The Economist
đánh giá cuộc chạy đua sát nút giữa
nhữnggãkhổng lồnàycho thấycáccôngnghệmàhọ theo
đuổi phát triển sẽ “lột xác” cách thứcmà con người giao
tiếp với nhau, truy cập dữ liệu và nhìn nhận thế giới trong
tương lai. Công nghệAI sẽ cho phép các dịch vụ và thiết
bị đoán trướcđượcnhucầucủangười dùng, nhưứngdụng
củaGoogle hiện nay đã có khả năng gợi ý cách thức phản
hồi thư điện tử. Các giao diện đối thoại cũng sẽ cho phép
người dùng tìmkiếm thông tinvàhoàn thànhcôngviệcchỉ
bằng cáchgõ chữhayđọc khẩu lệnh. Trí thôngminhnhân
tạo còn có thể tích hợp vào vô số sản phẩm khác như xe
hơi, thiết bị điện hay cả các vật dụng đeo trên người như
giày thôngminh, đồnghồ thôngminh…Thông tinsẽkhông
chỉ gói gọn trongmột trang sách haymột màn hình trước
mắt,mà sẽ được “vẽ” lênkhôngkhí thôngqua các thiết bị
kính thực tế ảo. Tất cả điều này sẽ tạo ra những dạng thức
giao tiếp, hợp tác và sáng tạo hoàn toànmới.
NhữngcôngnghệmàFacebookvàđối thủcủamìnhđang
chạy đua phát triển có thể sẽ định hình cuộc sống tương
lai của con người. Kẻ chiến thắng trong cuộc đua này sẽ
không những củng cố vị thế đế chế củamìnhmà còn xây
dựngmột “hệ sinh thái” toàn cầumàmình là bá chủ.■
Facebookđang
thách thứccác
“đếchế”côngnghệ
Facebookđangpháttriểnnhữngcôngnghệmới,cạnhtranhvớinhững
“đếchế”côngnghệnhưGooglehayMicrosoft.
Ảnh1:
MarkZuckerberg
đangxâydựngFacebook
thànhmộtđếchếkhổng lồ.
Ảnh:THEECONOMIST
Ảnh2:
MarkZuckerberg
trongbuổiramắtkính
thựctếảoOculus.
Ảnh:REUTERS
Ảnh3:
Microsofttrình làng
kínhHoloLensvớicông
nghệtươngtácthựctếAR.
Ảnh:TECHNOSTREAM
1
2
3
Kiềmchếsứcmạnhđộcquyền
Tầm nhìn đầy tham vọng của những gã khổng lồ như
Facebook,GooglehayMicrosoftcó thể tạo ranhững longại
lớnvề sự riêng tưvàcả sựan toàncủangười dùng.Việc thu
thậpmột lượngthôngtincánhânkhổng lồvàphântíchhành
vingườidùngkhôngquákhácvớihànhđộnggiámsát“nhất
cửnhất động”củanhữngngười sửdụng. Tờ
TheEconomist
bình luậnsự“bànhtrướng”củacácđếchếnàysẽbịphảntác
dụngnếunhưngười dùng không cảm thấyđược“đềnbù”
xứngđángchoviệc tiết lộ thông tincánhânhaysựan toàn
củahọkhôngđượcđảmbảo.
Viễncảnhđộcquyềncũngkhiếnnhiềungười longại.Với
sựbá chủvề côngnghệ củamột công ty, người dùng sẽbị
nhốt trongmột“hệsinh thái”mạngđóngvàkhôngsửdụng
đượccácdịchvụkhác. Cơquanquản lý thông tinvà truyền
thông củaẤnĐộmới đây đã khôngđồng ý với kế hoạch
phủ sóng Internetmiễnphí của Facebook. Nước nàynhận
thấyviệcchophépmộtcôngtyduynhất là“ngườigáccổng”
chomạng Internet củacảnước là“quá rủi ro”.Cơquankiểm
soát cạnh tranh củaĐức cũngđangmởđiều tra cách thức
Facebook sửdụngdữ liệucánhâncủangười dùng.
Trong tương lai, khi“đếchế”củaFacebookcàngmở rộng
quymô,nhữngnỗ lựccủacáccơquanchínhquyềntìmcách
kiểm soátquyền lựccủacông tynày sẽcàng lớn. Facebook
sẽphải nỗ lực tìmcáchcânbằnggiữa thamvọng trở thành
mộtphầnkhôngthểthiếutrongcuộcsốngcủahàngtỉngười
dùng,kiếmra lợinhuậnkhổng lồvàtránhđượcnhữngphản
ứngngượcmàhọkhôngmongmuốn.
Nhữngcôngnghệmà
Facebookvàđốithủcủa
mìnhđangchạyđuaphát
triểncóthểsẽđịnhhình
cuộcsốngtương laicủa
conngười.
