CHỦNHẬT 24-4-2016
9
VĂNHÓA - GIẢI TRÍ
HỒNGTHẠCH
N
gày18-4,giảithưởng
báochíPulitzerdanh
giábậcnhất thếgiới,
nơivinhdanhnhiếp
ảnhgiaNickÚt với
bức ảnh
Em bé Napalm
vào năm
1972,nay lạivinhdanhmột cái tên
Việtkhác.Lầnnày làNguyễnThanh
Việt cùng tiểu thuyết
Sympathizer
(tạm dịch:
Cảm tình viên
)
.
ĐượcngườiMỹsosánh
với đại vănhào
FranzKafka
Cảm tình viên
kể câu chuyện
củamộtngườimạnhmẽ, tin tưởng
vàomột điều, song cũng bị giằng
xébởi cácquanđiểmgiữacácbên
đối lậpnhau.Đó làbikịchcủamột
con người. Tác phẩm được đánh
giámang tínhbướcngoặt chovăn
họcvềchiến tranhViệtNam, sauấn
tượngcủa
NhậtkýĐặngThùyTrâm.
Với hơn 15 năm viết truyện
ngắn, tác giả cho biết ông không
thấykhókhăn lắm trongviệchoàn
thành tiểu thuyếtđầu tay.Tuynhiên,
trong suốt quá trìnhviết, ông luôn
cốgắng tìmkiếmmột câuvănmà
“một khi đượcviết ranó sẽ tựviết
phần còn lại của câu chuyện”.
Sau hai năm ấp ủ, vào tháng
4-2015,40nămsaukhi cuộcchiến
tranhkết thúc,
Cảm tìnhviên
quyến
rũngườiđọctrênkhắpnướcMỹtheo
dõi gần400 trang sách. 68% trong
hơn2.000độcgiảcủaGoodreads,
một trangđánhgiásáchuy tínđược
thành lậpvàonăm2007, đánhgiá
4/5sao.
WashingtonPost
xếp
Cảm
tình viên
vào hàng kinh điểnmới.
The New York Times
so sánh lối
viết của Nguyễn Thanh Việt với
đạivănhàoFranzKafka.Lần lượt,
hàng loạt cơ quan truyền thông
khácnhư
WallStreetJournal,Slate,
Guardian,LibraryJournal
,…đưa
Cảm tìnhviênv
àodanhsáchNhững
quyển sáchhaynhất năm.Tácgiả
NguyễnThanhViệt đượcmời đến
diễn thuyết và thảo luận sách tại
ĐHHarvard, Thư viện Quốc hội
Mỹ, sánh ngang cùng các tác giả
lớncủa thếgiớinhưOrhanPamuk,
KhaledHosseini,…
TrướckhiđoạtgiảiPulitzer2016
ở hạngmục tiểu thuyết,
Cảm tình
viên
đãgiànhchiến thắnggiảiTiểu
thuyết đầu tayxuất sắccủaCenter
forFiction,Tiểu thuyếtxuấtsắccủa
AndrewCarnegie.
Cuốnsách
Cảmtìnhviên
-NXBGrove/Atlanticcủa
NguyễnThanhViệtđang
gâybão tạiMỹ.
NgườiViệt
vừagiànhgiải
Pulitzer làai?
NguyễnThanhViệt đangđượcngườiMỹ sosánh vănphong với đại văn
hàoFranzKafka. Tiểu thuyết đầu tay củaôngđãgiànhgiải thưởng lớn
khiến làng vănMỹ ấn tượngngangngửa
Nhật kýĐặngThùy Trâm
.
Trong tháng 4 này, tác giả cũng
vừacho ramắt cuốn
NothingEver
Dies: Vietnamand theMemory of
War
doNXBĐHHarvardpháthành
sau 12 năm ông bỏ công nghiên
cứu.Bêncạnhđó, tácgiảcũngđang
lênkếhoạchhai phần tiếp theođể
hoàn thành bộ ba
Cảm tình viên
.
Tuy vậy, ông đùa rằng: “Với lịch
giảngdạy có thểdày lên tronghai
năm tới”khóbiếtkhinàophần tiếp
theo sẽ hoàn thành.
Khôngbiếtmình là
người ViệthayngườiMỹ
“Con người hai mặt” là cách
Nguyễn ThanhViệt hài hước khi
tự định danh bản thân. Được sinh
ra trongcuộcchiến tranhViệtNam,
sauđócùnggiađình sangMỹvào
năm1975,NguyễnThanhViệt và
những người đồng trang lứa cảm
nhận sâu sắc những vấn đề thời
đại cũng như bối rối trước hình
ảnh chiến tranh Việt Nam được
Hollywood tái hiện.
Trong cuộc phỏng vấn với
NPR, một trang tin tức có trụ sở
tạiWashington, tác giả đã mô tả
những trải nghiệm của thế hệ ông
trên đất Mỹ. Đó là khi ông định
danhbản thânnhưmột ngườiMỹ.
Và như những người Mỹ khác,
ông hâmmộ những binh sĩ như
Rambo - nhân vật chính trong bộ
phim
First Blood
do nam tài tử
Sylvester Stallone thủvai.Nhưng
rồi, sau khi thưởng thức say mê
những cảnh hành động trên màn
ảnh, ôngchợt nhận ra: “Gượmđã,
mìnhcókhácgìngườiViệtđangbị
giết trênmànảnh”.Haynhưkhiđi
xem
Platoon
,khinhữngngườiViệt
bị giết, cả rạp trở nên phấn khích,
ông tự hỏi: “Mình biết định danh
mình là ai bây giờ?”.
Đây cũng chính là động lực để
ôngquan tâm tìmhiểu, nghiêncứu
về cuộc chiến tranh đã kết thúc
nhưngnhữngdư âmvẫn còn,một
cuộcchiến tranhnhưmọicuộcchiến
tranhkhác.Trongcuộcphỏngvấn
với
Bloom
,một trangvănhọc trực
tuyếnvề các xuất bảnđầu tay của
tácgiả trên40 tuổi, tácgiảchia sẻ:
“Tôi nhận thức khá sớm về cuộc
chiến tranh đã tạo nên con người
tôi,mang tôi đếnMỹ, chia cắt gia
đình tôi, gây tổn thương cho cộng
đồng tị nạn người Việt. Vì thế tôi
tòmò về nó, cũng như dành niềm
đammê cho những thứ liên quan
đến quân sự. Và vì lẽ đó, tôi đọc
vượt trên cấp học về cuộc chiến
tranh này cũng như những cuộc
chiến tranh khác”.
Nổi nhưcồn từ
truyệnngắn
Tác giả Nguyễn Thanh Việt
Câuchuyệnvănhóa
khôngphải làmột nhàvănchuyên
nghiệp.Tronghồsơcánhândài25
trangcủavịphógiáosư thuộckhoa
Dân tộcvàNghiên cứuAnh -Mỹ,
ĐHNamCalifornia này, dễ dàng
nhận thấyhàng loạt sảnphẩmhọc
thuật như sách, chương sách, bài
viết,… đã được công bố. Cũng từ
hồ sơ này, có thể nhận thấy mối
quan tâm của vị học giảU50 này
là chiến tranhViệtNam cũngnhư
vấn đề tị nạn. Nhưng ngay từ lứa
tuổi 20, tác giả cũng đã trình làng
những truyệnngắn trêncác tờbáo,
tạpchí như
ChicagoTribune,Best
NewAmericanVoices,TriQuarterly
và
Narrative
. “ỞĐH, tôi đã nghĩ
viết truyện ngắn sẽ dễ dàng hơn
viết tiểu thuyết.Tôi quả thật là sai
lầm.Thực tế là tôimấtđến15năm
để hoàn thànhbộ truyệnngắn của
mình”-ôngnói.Những truyệnngắn
nàyđãchứngminhkhảnăng sáng
táccủa tácgiảkhimangvề10giải
thưởngvănhọcbáochí.Đó là tiền
đề cùngvới sựhối thúc củangười
đại diện, để cuối cùng tác giả đã
bắt tayvàochấpbútcho tiểu thuyết
đầu tay -
Cảm tìnhviên,
vớimong
muốn viết một quyển tiểu thuyết
vừamang tính lịch sửmà tác giả
địnhnghĩabằng“chiến tranh,những
gì dẫn đến chiến tranh và hệ quả
sauđó”, vừamang tính giải trí.
◄
Vănhóakaraoke
Karaoke làphátminh tuyệt vời củangười Nhật. Nónhanh chóng
lan tỏa và phổ biến rộng rãi khắp thế giới chỉ trongmột thời gian
ngắnkỷ lục.ViệtNam làmột dân tộc thíchcahát. Trongchiến tranh
khốc liệt nhất nhưng tiếng hát vẫn vang vọng khắp nơi, huống chi
thời bình. Và karaoke đã nhanh chóng bắt rễ ởViệt Nam. Karaoke
nhanh chóngđược các quánbiaôm khai thác, phối hợpbiaôm với
karaoke thành karaoke ôm.
Hiện nay tệ nạn karaoke ôm giảm tối đa. Cầu không còn thì cung
cũnghết.Karaokedạng lànhmạnh lạiphát triển.Bạnbè,đồngnghiệp
ăn uống, nhậu nhẹt xong thường kéo nhau đi hát karaoke, hoặc gia
đình sau khi ăn cũng rủ nhau đi hát karaoke. Nhiều người lại thích
mua dàn karaoke để hát tại nhà. Và đây là tiền đề cho bao nỗi khổ
bị tra tấn bởi dàn âm thanh karaoke nhà hàng xómmở hết cỡ. Do
karaoke cóbảng chođiểm, chỉ cần la lớn, hét to làđược chấmđiểm
cao nên nhiều người thích hát lớn! Ngay cả các vùng quê, thậm chí
vùngsâu, vùngxa,hát karaoke ì xèocũng làchuyện thườngngày, còn
xôm tụhơn cả thànhphố.
Vừa rồi tôi xuốngCàMau có công việc, nhân tiện thămmột người
bạn.Anhbạnđang tiếpmấyđồngnghiệpđếnbànbạccôngviệcgìđó.
Anh lấy chai rượuquýmàanh cất kỹ rótmờimỗi ngườimột lynhâm
nhi với tômkhô,mựcnướng.Đang lúcmột ôngbác sĩ bạnanh sôi nổi
phân tích cái lợi, cái hại của việcngâmquánhiềuđộng vật như rắn,
bìmbịp, tắckè…vàorượugọi làrượubổ,đôikhi lợibấtcậphại.Chợt
nhàhàngxómmởhátkaraokevặn loahếtcỡchátchúa làmmọingười
phải nói chuyện như gào. Buổi trưa nhưng người hàng xóm chẳng
cầnquan tâmgì đếnai.Anhbạn tôi bảonhiều lầnđãnhắcnhở, thậm
chí đãnhờcôngankhuvựccan thiệpnhưng rồi đâu lại vàođó, đành
phải ngậmbồhòn làmngọt.Tiệcnhỏ tại nhàđànhphải tanhàng, kéo
nhau raquán. Tôi xinphép không thamgia vì phải theo thằng emhọ
xuốngnhànóở thị trấnSôngĐốc, thuộc huyệnTrầnVănThời. Đây
là thị trấn cửabiển khágiàu có, nhà cửa san sát, quán càphê, quán
nhậu,quánkaraokebênnhiềunhàmáychếbiếnhải sảnnồngnặcmùi
cá tôm.Chúem tôi bảodânkhắpnơi vềđây làmnghềbiểnkháđông,
saumỗi chuyến đi biển về, tiền bạc rủng rỉnh nên họ ăn chơi nhậu
nhẹt, cahát thâuđêm suốt sáng. Trời vừanhánhemđôngđảo thanh
niênchạyxemáyàoàovàocácquánănnhậu, hát karaokeồnàohết
cỡ.Nhàchúem tôi gầnmột quánkaraokenên tôi phải nhét bôngvào
lỗ tai để giỗgiấc ngủởnơi lạnhưngâm thanh chát chúa vẫn không
buông tha.Hôm sau tôi đi tàu cao tốcSôngĐốc -RạchGiá, ghébến
thị trấnThớiBình,một thị trấnhiềnhòakháchẳnkhôngkhínáonhiệt
của thị trấnbiểnSôngĐốcnhưng lại cóđiểmchung làquánkaraoke
khắp nơi. Chỉ một đoạn đường ngắnmấy trămmét gần quán cà phê
ĐiểmHẹnmàcóđếnhơnchụcquáncàphê, quánkaraoke.Buổi tốiở
thị trấn rất êmđềm, chỉ có tiếnghát từ các quán karaoke vang vọng
dài suốt conđường…
NgườiNhậtđúng làbậc thầy trongviệcnắmbắt thịhiếuconngười.
Hìnhnhưconngười ai cũng thíchcahát vànghehát ca.Cókhi chỉ là
nghêungaomột vài câu củabài hátmàmình yêu thích. Trước khi có
karaoke, hãngSonycủaNhật cũngđãcựckỳ thànhcôngvới loạimáy
nghenhạcbỏ túiWalkman lan tràn khắp thếgiới trongmột thời gian
ngắn,chỉkhikaraokerađời,Walkmanmớichìmvàodĩvãng.Nghehát
thích thật nhưngđượchát còn thíchhơn vìmình chủđộng và cả kích
độngngười kháccùnghát.Cóđiềuhát làm saođểmang lại niềmvui
và sựphấn khích chonhiềungười chứ khôngnên tra tấnngười khác
bằng thứâm thanhchát chúa.Đócũngcó thểcoi làvănhóakaraoke.
PHẠMCHUSA
NguyễnThanhViệt,chủnhângiảithưởngbáochíPulitzer2016hạngmục
tiểuthuyết.Ảnh:BEBEJACOBS
