8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
Một sốvụnébồi thườngoan
BLHS2015(cóhiệulựctừngày1-7-2016)đãquyđịnhvề
cáccăncứmiễntráchnhiệmhìnhsựchitiếthơnBLHShiện
hànhnhưngtheocácchuyêngia,quyđịnhmớivẫncòn
kẽhởđểcơquantốtụngnétránhtráchnhiệmbồithường
oan...
Miễn tráchnhiệm
hìnhsự:Luậtmới
vẫncònkẽhở
THANHTÙNG
G
ần đây,
Pháp Luật TP.HCM
đã phản ánh trường hợp ông
HồThanhHải (ngụquậnBình
Thạnh, TP.HCM) “xin tạm giam
để minh oan” do cơ quan tố tụng
khôngchứngminhđượcôngphạm
tội nênđìnhchỉ điều tra theokhoản
1 Điều 25 BLHS hiện hành. Diễn
biến mới nhất của vụ việc là viện
trưởngVKSNDTối caochobiết sẽ
yêu cầu các cơ quan liên quan và
VKSNDTP.HCMkiểm tra, làm rõ...
Quyđịnhmới chi tiết hơn
Trong trườnghợpcủaôngHảicũng
như tronghàngchục trườnghợpkhác
mà
Pháp Luật TP.HCM
từng phản
ánh, thayvì phải xác định “hànhvi
khôngcấu thành tộiphạm”hoặc“đã
hết thờihạnđiều tramàkhôngchứng
minhđược tộiphạm”,cáccơquan tố
tụng lại lạmdụngquyđịnh tạikhoản
1Điều25BLHShiệnhànhđểmiễn
trách nhiệm hình sự (TNHS) nhằm
né tránh tráchnhiệmbồi thườngoan.
Điều khoản này quy định: Người
phạm tội đượcmiễnTNHSnếukhi
tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét
xử,dochuyểnbiếncủa tìnhhìnhmà
Thế nào là “do chuyển
biến của tìnhhình...”?
TheocácôngĐinhVănQuế(nguyên
ChánhTòaHìnhsựTANDTốicao),Phạm
CôngHùng (nguyênThẩmphánTAND
Tối cao), VũPhi Long (PhóChánhTòa
Hình sự TAND TP.HCM), khái niệm
“chuyểnbiếncủa tìnhhình”trongchế
địnhmiễn TNHS được hiểu là chính
sách vềpháp luật hình sự có sự thay
đổi theohướng không cònquy định
hành vi sai trái đangbị điều tra, truy
tố, xét xử là tội phạmnữa.
Vídụ:TheoBLHS1985,hànhvi trộm
cắp tài sản trị giá từ500.000đồng trở
lên là đã có thể truy cứu TNHS. Tuy
nhiên, vớiquyđịnhcủaBLHS1999, trị
giá tài sảnbị trộm cắpphải từ2 triệu
đồng trở lên thìmớibị truycứuTNHS.
Khi BLHS 1999 được ápdụng, người
trộm cắp từ 500.000 đồng đến dưới
2 triệuđồngmàđangbị điều tra, truy
tố, xét xử theo BLHS 1985 sẽ đương
nhiênđượcmiễnTNHS theo khoản1
Điều25BLHS1999.
ÔngHồThanhHải,người
chưađượcxin lỗi,bồi thường
oanvìbịmiễnTNHSkhông
đúng.Ảnh:N.ĐỨC
Đểhạnchế lạmdụngmiễnTNHS
nhằmnébồithườngoan,cáccơ
quantốtụngtrungươngphảicó
vănbảnhướngdẫnrấtcụthể.
hành vi phạm tội hoặc người phạm
tội khôngcònnguyhiểmchoxãhội
nữa. Với việc bị miễn TNHS theo
điều khoản này, người gặp oan ức
sẽ không được xin lỗi, bồi thường
thiệt hại theoLuậtTráchnhiệmbồi
thường củaNhà nước.
Điều29BLHS2015đã quyđịnh
về căn cứmiễn TNHS chi tiết hơn
Điều 25BLHShiệnhành.
Cụ thể, khoản 1 Điều 29 BLHS
2015quyđịnhngườiphạm tộiđược
miễn TNHS khi có một trong hai
căn cứ:
Thứ nhất
là khi tiến hành
điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có
sự thay đổi chính sách, pháp luật
làmchohànhviphạm tộikhôngcòn
nguy hiểm cho xã hội nữa.
Thứ hai
làkhi cóquyếtđịnhđạixá.Nhưvậy,
gặp hai trường hợp này, cơ quan tố
tụngbắt buộcphảimiễnTNHScho
người phạm tội.
Khoản2Điều29BLHS2015quy
địnhngườiphạm tộicó thểđượcmiễn
TNHS khi cómột trong ba căn cứ:
Thứnhất
làkhi tiếnhànhđiều tra, truy
tố, xét xử, do chuyển biến của tình
hìnhmà người phạm tội không còn
nguy hiểm cho xã hội nữa.
Thứ hai
làkhi tiếnhànhđiều tra, truy tố, xét
xử, người phạm tộimắc bệnh hiểm
nghèodẫnđếnkhông cònkhảnăng
gâynguyhiểm choxãhội nữa.
Thứ
ba
làngười phạm tội tự thú, khai rõ
sự việc, góp phần có hiệu quả vào
việc phát hiệnvà điều tra tội phạm,
cốgắnghạn chế đếnmức thấpnhất
hậu quả của tội phạm và lập công
lớnhoặccócốnghiếnđặcbiệt,được
Nhànướcvàxãhội thừanhận.Như
vậy, gặpba trườnghợpnàycơquan
tố tụngcó thể (khôngbắtbuộc)miễn
TNHS chongười phạm tội.
Một trườnghợpkhácmàcơquan
tố tụngcũngcó thể (khôngbắtbuộc)
miễnTNHSđượcquyđịnh tạikhoản
3Điều29BLHS2015:Người thực
hiện tội phạm ít nghiêm trọnghoặc
tội phạmnghiêm trọngdovôýgây
thiệt hại về tính mạng, sức khỏe,
danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản
của người khác, được người bị hại
hoặc người đại diện của người bị
hại tự nguyện hòa giải và đề nghị
miễnTNHS.
Nhưng còn kẽhở
Ông PhạmCông Hùng (nguyên
Thẩm phán TAND Tối cao) nhận
xét: Khoản 1Điều 29 BLHS 2015
đã chuyển hóa được khái niệm “do
chuyển biến của tình hình” trong
khoản 1 Điều 25 BLHS hiện hành
thànhcăncứcụ thể là“khi tiếnhành
điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có
sự thay đổi chính sách, pháp luật
làmchohànhviphạm tộikhôngcòn
nguy hiểm cho xã hội nữa”. Đây là
sự thayđổi cần thiết để giúp các cơ
quan tố tụngdễdàngvậndụng.Bên
cạnh đó, các căn cứ để cơ quan tố
tụngmiễnTNHS,có thểmiễnTNHS
khác đối với người phạm tội trong
cả ba điều khoản cũngkhá chi tiết.
Tuynhiên, riêng tại điểmakhoản
2Điều29BLHS2015, nhà làm luật
lại quyđịnhmởở trườnghợpcó thể
đượcmiễnTNHS “do chuyển biến
của tình hình mà người phạm tội
không còn nguy hiểm cho xã hội
nữa”.Quyđịnhnày lặp lại“lỗichung
chung”củakhoản1Điều25BLHS
hiệnhành.Khi khôngcóhướngdẫn
cụ thể thì nó có thể là cái phaogiúp
cơ quan tố tụng đối phó với người
bịoan trong trườnghợpnóngvộixử
lýhìnhsựnhưngkhôngchứngminh
được tộiphạm.Mặtkhác, cơquan tố
tụng cũng có thể vận dụng tùy tiện
quy định này để bỏ lọt tội phạm và
người phạm tội thật sự.
Đồng tình, luậtsưHoàngKimVinh
(ChủnhiệmĐoànLuật sư tỉnhBình
Phước)nóiđểhạnchế tình trạng lạm
dụngmiễnTNHSvới lýdo trên, các
cơquan tố tụng trungươngphải có
văn bản hướng dẫn rất cụ thể. Văn
bản này phải chỉ rõ thế nào là “do
chuyểnbiếncủa tìnhhìnhmàngười
phạm tội không cònnguyhiểm cho
xãhộinữa”hay trườnghợpnàođược
áp dụng quy định này... để các cơ
quan tố tụng ápdụng thống nhất.
n
-Tháng12-2014, VKSNDhuyệnCầnGiờ (TP.HCM) đã
miễnTNHS, đình chỉ điều tra bị can đối với anhTrần
HoàngMinhtheokhoản1Điều25BLHS.Saukhi
PhápLuật
TP.HCM
phảnánhvụviệc, cuối năm2015,VKShuyệnđã
“đínhchính”quyếtđịnhđìnhchỉđiều travới lýdokhông
chứngminhđượcanhMinhphạm tội.
Trướcđó, tháng9-2013, anhMinhbịCôngan,VKSND
huyệnCầnGiờcáobuộc trộmmột chiếcmáy tínhxách
taydùanhkêuoan, cóchứngcứngoại phạm.Đầunăm
2014,TANDhuyệnmởphiênxửnhưngphải trảhồsơ...
-Tháng5-2102,CơquanCSĐTCônganTP.HCMđãđình
chỉđiềutrabịcanđốivớiôngHồThanhHảivềhaitộitrốn
thuếvà lừađảochiếmđoạttàisảnvới lýdo:Hếtthờihiệu
truy cứuTNHS với tội trốn thuế vàhành vi không còn
nguyhiểmchoxãhội với tội lừađảochiếmđoạt tài sản.
ÔngHải là chủmộtDNTN, đã kýhợpđồngmuahải
sảnvớimột sốdoanhnghiệpdưới dạng“hợpđồng tay
ba”(cóthêmsựthamgiacủacơsở,đại lýcónguồncung
hải sản). Sauđóôngbị cáobuộcmuabánkhốngđểcó
hóađơnGTGTnhằmxinhoàn thuế (6,8 tỉđồng)vàkhấu
trừ thuế (18,6 tỉđồng).Năm2004,ôngbị khởi tố, truy tố
vềhai tội nói trên. CQĐT từng ra sáubản kết luậnđiều
tra (năm kết luậnđiều trabổ sung) vàba lần trưng cầu
giámđịnh tưphápvề thuế;VKSNDTP từngcócáo trạng
truy tốôngnhưngTANDTPphải trảhồsơđểđiều trabổ
sungvì không thểkết tộiđược.
TANDTối caocôngbôsaubảnan lêđầu tiên
Chánh ánTANDTối cao vưa ban hànhQuyết định số
220 công bố sau ban án lệ đâu tiên.
Theo đo, bản an lê sômôt laQuyêt đinh giam đôc thâm
(GĐT) số 04 ngày 16-4-2014 củaHội đồngThẩm phán
TANDTối cao về vụ án giết người đối với bị cáoĐồng
Xuân Phương (Hai Phong). Bản an lê sô hai laQuyết
địnhGĐT số 27 ngày 8-7-2010 củaHội đồngThẩm phán
TANDTối cao vềmột vụ “tranh chấp đòi lại tài sản” xay
ra tại tỉnh SócTrăng. Bản án lê sô ba laQuyết địnhGĐT
số 208 ngày 3-5-2013 củaTòaDân sựTANDTối cao về
một vụ “ly hôn” tại TPHàNội. Bản án lê sô bôn laQuyết
địnhGĐT số 04 ngày 3-3-2010 củaHội đồngThẩm phán
TANDTối cao vềmột vụ “tranh chấp hợp đồng chuyển
nhượng quyền sử dụng đất” tại TPHàNội. Bản án lệ sô
năm laQuyết địnhGĐT số 39 ngày 9-10-2014 củaHội
đồngThẩm phánTANDTối cao vềmột vụ “tranh chấp di
sản thừa kế” tại TP.HCM. Bản án lê sô sau laQuyết định
GĐT số 100 ngày 12-8-2013 củaHội đồngThẩm phán
TANDTối cao vềmột vụ “tranh chấp thừa kế” tại TPHà
Nội.
Trao đôi vơi
Phap Luât TP.HCM
, QuyênVu trươngVu
Phap chê vaQuan ly khoa họcTANDTối caoChuThanh
Quang cho biêt TANDTối cao se tiêp tuc lưa chon, công
bô an lê theo quy trinh đa đươc thông qua. Vu Phap chê
vaQuan ly khoa hoc dư kiên đê xuât chanh anTANDTối
cao ban hanh chi thi, trong đo giao vu nay hoan thiênmâu
ban an, trên cơ sơ đo giaoHoc viênToa an đao tao nâng
cao, đôi mơi cach thưc viêt ban an. Nội dung chi thi cung
dư kiên yêu câu chanh an cac tinh, thanh phat đông phong
trao thi đua nâng cao chât lương viêt ban an cua thâm
phan đê xây dưng nguôn an lê. Canh đo, TANDTôi cao
dư kiên đưa tiêu chi ban an cua thâm phan đươc chon lam
an lê lamôt trong nhưng tiêu chi xet thi đua.
ĐỨCMINH
