8
Pháp luật & Cuộc sống
Tiêu điểm
L.TRINH-N.NGA-H.YẾN
N
hư
Pháp Luật TP.HCM
vừa
phảnánh, tạiphiênphúc thẩm
vụ “chai nước có ruồi” ngày
8-9, kiểm sát viên (KSV) phát biểu
quanđiểm:Đúng raKSV sẽcăncứ
vàoBLHS2015đểđềnghịHĐXX
giảm choVõVănMinh từ hai đến
ba năm tù vì có nhân thân tốt. Tuy
nhiên, tại phiên tòa,Minh kêu oan
nênKSVđềnghịHĐXXbáckháng
cáo và y án sơ thẩm. Khi tuyên án,
HĐXX cho rằngMinh chỉ kháng
cáo kêu oan, không kháng cáo yêu
cầugiảmnhẹhìnhphạt nênHĐXX
quyết định không giảm hình phạt
cho Minh và y án sơ thẩm (bảy
năm tù - NV).
Vẫn cóHĐXXgiảm án
Quan điểm “bị cáo chỉ kêu oan
thì tòa phúc thẩm không giảm án”
đã gây nhiều tranh cãi. Trong thực
tiễn xét xử vẫn có một số trường
hợpHĐXXphúc thẩmgiảmáncho
bị cáo kháng cáo kêu oan như các
vụdưới đây.
Tháng2-2016,TANDCấpcao tại
TP.HCMđãbáckháng cáokêuoan
nhưng giảm án cho Nguyễn Văn
Thủy từ támnăm tùxuống cònbốn
năm tù về tội cưỡng đoạt tài sản.
Theohồ sơ, Thủyđược người khác
ủyquyềnđòinợôngPhạmVănLong
800 triệu đồng. Thủy nhiều lần tìm
gặp, đedọaôngLongđểđòi tiềnvà
bị Công anhuyệnDầuTiếng (Bình
Dương) bắt quả tang trongmột lần
đe dọa đòi nợ...
Vụkhác, tháng9-2012,TòaPhúc
thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM
xử vụ “những ván cờ bạc tỉ” từng
gây xôn xao dư luận cũng bác các
Quanđiểm“bịcáochỉkêuoanthìtòaphúcthẩmkhônggiảmán”đang
gâytranhcãi.Trongthựctiễnxétxử,vẫncómộtsốtrườnghợpHĐXX
phúcthẩmgiảmánchobịcáokhángcáokêuoan,dùhiếmhoi...
Bị cáochỉ kêuoan,
tòacóđượcquyền
giảmán?
BịcáoVõVănMinhtạiphiênxửphúcthẩmngày8-9.Ảnh:H.GIANG
Nếucócăncứ,tòacấpphúcthẩm
cóthểgiảmántrongcùngtội
danhmàtòacấpsơthẩmđãxử
hoặctuyêntộinhẹhơn?
Vẫn cóKSV chủđộng
đề nghị
NếunhưKSVtạiphiênphúcthẩmvụ
“chainướccó ruồi”nóivìbịcáoVõVăn
Minh kêuoannênđềnghị HĐXXbác
kháng cáo và y án sơ thẩm thì trong
một vụán tương tự, KSV lại chủđộng
đềnghịHĐXXgiảmánchobị cáo.
Đó làKSV tạiphiênxửcủaTòaPhúc
thẩmTANDTốicaotạiTP.HCMhồitháng
9-2011đểxemxétkhángcáokêuoan
củanguyênGiámđốcBanQuản lýdự
án đại lộ Đông Tây Huỳnh Ngọc Sĩ.
Trongphần tranh luận, KSVnói đủcơ
sởchứngminhbịcáoSĩphạmtộinhận
hối lộnênđềnghịHĐXXbáckhángcáo
kêuoan.Tuynhiên,KSVđềnghịHĐXX
xemxétgiảmmộtphầnhìnhphạtcho
bị cáovàphạt 20năm tù (án sơ thẩm
phạtSĩtùchungthân)bởibịcáophạm
tội thụđộngdobị dụdỗ,muachuộc;
cơchếkiểm tracủaNhànướccònbất
cậpvàgiađìnhbịcáođãnộp3tỉđồng
thu lợi bất chính.
Vụ“chai nướccó ruồi”:Bảynăm tù làmứcán thấpnhất!
kháng cáo kêu oan nhưng giảm án
cho cả bốn bị cáo vì họ có những
tình tiết giảmnhẹchưađượccấp sơ
thẩm xem xét.
Trước đó, TAND tỉnh Sóc Trăng
phạtNguyễnThanhLèo(nguyênphó
giámđốcSởGTVT tỉnhSócTrăng)
nămnăm tù,ĐinhVănMười(nguyên
phóchủnhiệmỦybanKiểmtraThành
ủyTPSócTrăng) bốnnăm tùvề tội
đánh bạc. Tòa cũng phạt TrầnVăn
Tân(nguyêngiámđốcTrung tâmSát
hạchvàcấpgiấyphép lái xehạng3
SócTrăng) tổng cộng13năm tùvề
hai tội đánh bạc và cưỡng đoạt tài
sản,NguyễnThanhHùngvàNguyễn
ThanhTruyềnmỗi người 12năm tù
về tội cưỡng đoạt tài sản, NgôHuệ
Phấn hai năm tù về tội gá bạc. Sau
đó, Lèo và Phấn không kháng cáo,
cònMười,Tân,Hùng,Truyềnkháng
cáokêuoan.
Tại phiên tòa phúc thẩm, dù bác
kháng cáo kêu oan nhưng HĐXX
vẫn giảm án choMười xuống còn
hai năm tù vì có mẹ là “Mẹ Việt
Namanhhùng”vàhai anh là liệt sĩ;
giảmánchoTânxuốngcònsáunăm
tù, Hùng vàTruyền xuống còn tám
năm tùvì đã tácđộnggiađìnhkhắc
phụchậuquả, thànhkhẩnkhai báo.
Vì “thói quen” xét xử?
Trường hợpHĐXX giảm án cho
bị cáo kháng cáo kêu oan như trên
khá hiếm. Nói như nguyên Chánh
Tòa Hình sự TANDTối cao Đinh
VănQuế, cómột “cănbệnhcốhữu”
củanhiều thẩmpháncấpphúc thẩm
lànếubị cáochỉ khángcáokêuoan
mà chứngminh được bị cáo không
oan thì báckhángcáo, yán sơ thẩm
chứkhônghềxemxétđếnviệcgiảm
ándùcócăncứgiảmánhaykhông.
Vìsao lạicóchuyệnnày?Traođổi,
nhiều thẩmphánchobiết:Điều241
BLTTHShiệnhành (vềphạmvi xét
xửphúc thẩm)quyđịnh“tòaáncấp
phúc thẩmxemxét nội dungkháng
cáo, kháng nghị. Nếu xét thấy cần
thiết thì tòaáncấpphúc thẩmcó thể
xemxétcácphầnkháckhôngbịkháng
cáo, kháng nghị của bản án”. Cho
đếnnaychưacóvănbảnnàohướng
dẫncụ thể“cácphầnkháckhôngbị
kháng cáo, kháng nghị của bản án”
là cácphầnnàonhưng thực tiễnxét
xửcho thấychúng thường liênquan
đến việc xác định sai tội danh, bỏ
lọt tội phạm, xử lývật chứng…chứ
không phải là giảm án cho bị cáo.
Theo một luật sư, thói quen xét
xử ấy nhiều trường hợp đã dẫn đến
thiệt thòi cho bị cáo.
Trong bài viết gửi
Pháp Luật
TP.HCM
, luật sư Hồ Ngọc Diệp
(ĐoànLuật sưTP.HCM)nhậnđịnh:
Việc tòacấpphúc thẩmchỉxemxét,
giải quyết nhữngnội dung, yêu cầu
mà bị cáo có kháng cáo, VKS có
khángnghị phùhợpvới nguyên tắc
tranh tụng trong án hình sự. Theo
đó, HĐXX ra bản án dựa trên kết
quả tranh tụng tại phiên tòa.Vì vậy,
chỉ có những nội dung, vấn đề nào
được đưa ra tranh tụng trực tiếp tại
phiên tòa thìHĐXXmới có căn cứ
để xem xét, quyết định đối với nội
dung, vấnđề đó.
Chẳng hạn khi bị cáo kháng cáo
kêuoan,nộidung tranh tụng tạiphiên
tòa sẽ tập trungvào các vấnđề liên
quanđếnviệcxemxétbị cáocóoan
hay không. Khi đó những tài liệu,
chứng cứ của vụ án liên quan đến
việc giảm nhẹ hình phạt đối với bị
cáo sẽ không được đưa ra xem xét,
đánh giá, tranh luận tại phiên tòa
nênHĐXXcũngkhôngcócơ sởđể
quyết địnhviệc giảmnhẹ hìnhphạt
cho bị cáo.
Đãhợp lý?
Với cách hiểu khác về phạm vi
xét xử phúc thẩm, TS Phan Anh
Tuấn (Trường ĐH Luật TP.HCM)
cho rằng tòa cấp phúc thẩm vẫn có
quyền cân nhắc giảm án cho bị cáo
khángcáokêuoankhi cóđủcăncứ
như bị cáo có những tình tiết giảm
nhẹmà cấp sơ thẩm chưa áp dụng.
Tuynhiên,Điều241BLTTHShiện
hành quy định “nếu xét thấy cần
thiết thì tòa phúc thẩm có thể xem
xét các phần khác không bị kháng
cáo, kháng nghị của bản án”. Do
điều luật dùng các cụm từ “nếu xét
thấycần thiết”và“có thể”nênxem
xét haykhông làquyềncủaHĐXX,
phụ thuộcvàođánhgiácủaHĐXX.
“Tôi khẳng định HĐXX có quyền
giảm án. Nhưng đây là quyền chứ
khôngphảinghĩavụnênnếuHĐXX
khônggiảm thì cũngchưahẳn là trái
luật” -TSTuấn nói.
Theo luật sưNguyễnThànhCông
(ĐoànLuậtsưTP.HCM),vớinguyên
tắc có lợi cho bị cáo, khoản 2Điều
249 BLTTHS hiện hành quy định:
Nếu có căn cứ, tòa cấp phúc thẩm
có thểgiảmhìnhphạt hoặcápdụng
điều khoản BLHS về tội nhẹ hơn,
chuyển sang hình phạt khác thuộc
loại nhẹ hơn; giữnguyênmức hình
phạt tùvàchohưởngán treochocả
nhữngbị cáokhôngkhángcáohoặc
khôngbịkhángcáo,khángnghị.Cạnh
đó,khoản3Điều249BLTTHShiện
hành quy định: Trong trường hợp
VKS kháng nghị hoặc người bị hại
kháng cáo yêu cầu tăng hình phạt
hoặc áp dụng điều khoảnBLHS về
tội nặng hơnmà nếu có căn cứ, tòa
cấpphúc thẩmvẫncó thểgiảmhình
phạt, ápdụngđiềukhoảnBLHSvề
tội nhẹ hơn, chuyển sang hình phạt
khác thuộc loại nhẹ hơn... Tức tòa
cấpphúc thẩmhoàn toàncó thểgiảm
án trong cùng tội danhmà tòa cấp
sơ thẩmđãxửhoặc tuyênxử tộinhẹ
hơnnếu có căn cứ.
“Không có điều khoản nào của
BLTTHS và các văn bản dưới luật
quy định nếu bị cáo kháng cáo kêu
oanmà không kháng cáo xin giảm
nhẹhìnhphạt thìnếubáckhángcáo,
tòa cấpphúc thẩmphải giữnguyên
bảnánsơ thẩmmàkhôngđượcgiảm
nhẹhìnhphạt.Kêuoan làquyềncủa
bị cáo, còn nhiệm vụ của tòa cấp
phúc thẩm là phải vận dụng đúng
quyđịnhcủapháp luật.Bảnánphúc
thẩmxácđịnhbị cáo chỉ kháng cáo
kêuoannênkhônggiảm án là chưa
đúng quy định pháp luật” - luật sư
Công nhấnmạnh.
n
Theoquyđịnhhiệnhành, nếucáccấp tòaxácđịnhVõ
VănMinhphạmtộicưỡngđoạttàisảntheođiểmakhoản
4Điều135BLHShiệnhành(chiếmđoạttàisảncógiátrịtừ
500triệuđồngtrởlên)thìmứcánbảynămtùđãlàmứcthấp
nhấtchứkhông thểgiảmánhơnđối vớiMinhđượcnữa.
Cụ thể, khunghìnhphạt tại khoản4Điều135BLHS là
12nămđến20năm tù. Khi xử sơ thẩm, TAND tỉnhTiền
Giangđã ápdụngĐiều47BLHShiệnhànhđể xửMinh
dưới khunghìnhphạt truy tố. Điều 47 BLHS quy định
rất rõ: “... tòa án có thểquyết địnhmột hìnhphạt dưới
mức thấp nhất của khung hình phạtmà điều luật đã
quyđịnhnhưngphải trongkhunghìnhphạt liềnkềnhẹ
hơn củađiều luật”. Ởđây, khunghìnhphạt liền kềnhẹ
hơncủađiều luật là từbảynămđến15năm tù (khoản3
Điều135BLHS)nênbảynăm tù làmứcán thấpnhấtmà
tòa có thểápdụngđối vớiMinh. Nếugiảmánhơnnữa
là tòa làm trái luật.
Mặt khác, khoản2Điều54BLHS2015 (đang tạm thời
lùihiệu lực thihànhnhưngđiềukhoảnnàocó lợi chobị
cáo vẫnđược ápdụng) quyđịnh: “Tòa án có thểquyết
địnhmộthìnhphạtdướimức thấpnhấtcủakhunghình
phạt được ápdụngnhưng khôngbắt buộc phải trong
khunghìnhphạt liền kềnhẹhơn của điều luật đối với
người phạm tội lầnđầu là người giúp sức trong vụ án
đồngphạmnhưngcóvai tròkhôngđángkể”.ỞđâyMinh
không thuộc trườnghợp“làngười giúp sức trongvụán
đồngphạmnhưngcóvai tròkhôngđángkể”nênkhông
đượcápdụngquyđịnhmới có lợi này.
