CHỦNHẬT 27-11-2016
7
PHÓNGSỰ - NHÂNVẬT
Trâu,bòởCampuchiakhông
cóngười chăngiữ, chúngcứ
đi lang thangnhưsốngđời
hoangdã.
PHANTRUNGNGHĨA
N
hìnnhậnvềnôngdân,
nôngthônCampuchia
đúng thựcchất phải
cầnmột nghiêncứu
kỹ lưỡng, bài viết
này chỉ mang tính chất một cái
nhìn của khách du lịch.
Nhiều loại gạorấtngon,
nổi tiếng
NóichunglàđồngruộngCampuchia
phânbố rất thưadâncư,bởi cáiđất
nước bao la ấy với diện tích hơn
181.000 km
2
có một nửa là diện
tíchđồngbằng,màđếnnaychỉ có
hơn14 triệudân. Trong sốnày có
hơn80% làmnôngnghiệp.Người
ta tính rằng nông dânCampuchia
sở hữu đến hơn 1 ha đất/người.
Thế nhưng Pô Pha, người hướng
dẫnđoànchúng tôi, lại đưa ramột
nhậnđịnh:“Tiềmnăngnôngnghiệp
củađất nước chúng tôi rất dồi dào
nhưng nông dân thì lại rất nghèo,
có những vùng thiếu gạo ăn phải
sống nhờ vào sự cứu đói của các
tổ chức quốc tế”.
Đi trênquốc lộ, đườngxuyênÁ
chúng ta ít khi bắt gặp điện lưới
quốc gia, các TP/thị xã/thị trấn
nhờ nguồn năng lượngmáy phát
điện là chủ yếu. Giá điện ở đây
đắt hơnViệt Nam gấp nhiều lần.
Thếnêngần50%nôngdânkhông
dùng điện. Ban đêm chúng tôi đi
những đoạn đường xa 50-70 km
mà không thấymột ánh đèn điện,
nôngdânCampuchia thắpsángchủ
yếu bằng dầu.
Thời điểm chúng tôi đi là cuối
mùa mưa, thỉnh thoảng bắt gặp
một phum sóc làm lễcầumưavới
những nhà sư đang đọc kinh. Đi
xuyênngangđấtnướcCampuchia,
chúng tôichỉgặpmộtvùngđấtnhỏ
nằmgầnBiểnHồ là làm lúahaivụ.
Còn lại đất bỏ trốngvàomùakhô
chobò, trâu làmchủ.Trên90%đất
phân chủ yếu của họ là phân trâu
bò. Thế nênCampuchia sản xuất
nhiều loại gạo rất ngon, nổi tiếng.
Nhưng vì xuất khẩu khôngmạnh
nênđếnmùa thương láiTháiLan,
Việt Nam sangmua và sau đó họ
biến thànhgạongoncủaTháibằng
nhãnmácThái.Nhưngnói chung
năng suất đất trồng lúa ở đây rất
thấp,người làmnôngnghiệpkhông
đủăn, họphải xoayqua làmnghề
khác trongnhững thángmùakhô.
Trâubòđầyđồng,
hoasenngút chân trời
Nghề phụ phổ biến nhất ở
Campuchia đối với nông dân là
nuôi trâu, bò. Chúng tôi không có
số liệuởCampuchia cóbaonhiêu
triệu trâu, bò. Chỉ thấy trên đồng
ruộngđâuđâu cũng cónhữngbầy
trâu,bòhàng trăm,ngàncon.Đồng
ruộngCampuchiabao lacỡấymà
mùakhôkhôngđủcỏcho trâu, bò
ănnên chúng rất ốm. Thườngvào
thờiđiểmnày thương láiViệtNam
sangmua trâu, bòốmvề vỗ béo.
NôngdânCampuchianuôi trâu,
bò để phục vụ cho cày kéo và để
bán thựcphẩm.Mặthàngnổi tiếng
ở đây là khô bò, khô trâu. Họ bán
chokháchdu lịchmỗiký là20USD,
xem ra rẻhơnkhô trâuởViệtNam
đến hơn 100.000 đồng tiềnViệt.
Thế nhưng khô bò ở Campuchia
rất thơm ngon, dùng để uống bia
là tuyệt diệu.
Mộtsốnôngdânkhác thì lợidụng
nguồnnướcngọt cạnkiệt củamùa
khô để trồng một số nông phẩm
nhưbầu, bí, bắp, dưa…nhưng sản
lượng không đáng kể, chủ yếu là
tự sản tự tiêu, bởi vì nước ngọt ở
Campuchiamùa khô rất quý.Một
xóm ấp có chừng 2-3 nhà có cây
nước ngọt, đa số phải đào ao trữ
nướcmà dùng, giống ởViệt Nam
đàogiếng làngvàođầu thế kỷ20.
Một số nông dân khác thì sống
dựa vào vườn cây ăn trái lâu năm
như thốtnốt,xoài,mít, sầu riêng…
Thời điểm chúng tôi đến là mùa
xoài chín rộ. Xóm làng nào cũng
thấy có xoài, họ bày bán đầy tại
những điểm du khách dừng chân
và còn xuất rất nhiều sang Việt
Nam. Xoài Campuchia rất ngon,
vừa giònvừa ngọt.
Đa số nông dân còn lại thì dựa
hẳn vào thiên nhiênmà sống. Do
đất rộng, người thưa nên trong tự
nhiênvẫncòn tồn trữnhiềusảnvật,
ngườiKhmer nghèonhất cũngcó
thể dựa vào sự hào phóng của tự
nhiênmà sống theo cách của họ.
Tôi trộm nghĩ không có nơi đâu
mà có hoa sen nhiều như ở đất
nước Campuchia. Hễ nơi nào có
ao trũng, nước ngọt là nơi đó có
hoasen.Senmọcnhưmột loài cây
dại, sen nở quanh năm, chúng tôi
đimộtđoạn là thấynhữngđầmsen
chạy ngút tới chân trời. Hoa sen
nở làmhồngmột góc trời, nhìncứ
tưởng đó là chốn thiên thai.Mùa
này những người Khmer nghèo
vào những đầm sen hoang ấymà
khai thác ngó sen, hạt sen, hoa
sen để đem bán. Hai bên đường
đầy những túp lều bán sen cho
du khách.
Tương tự sen, tôm cá, thú rừng
còn lại trong tựnhiêncũngrấtnhiều.
TômởBiểnHồCampuchia giống
contépbòởViệtNamnhưnglớnhơn
một chút. Còn cá nước ngọt thì vô
sốvà rất to, nhữngconcá lócnặng
5-7kg.NhiềungườiKhmerđichài
lướivàcócảxiệtđiệnđể thucáđem
bán. Cá bán không hết thì họ làm
khô, bánđầyởvencác trục lộ.Giá
1kgkhôcá lóc rấtngon, chỉkhông
đầy200.000đồng tiềnViệt.Người
Campuchia làmmắm rất nhiều.
Nhiềudếđến
phát khiếp
Xe chúng tôi dừng lại một cái
chợ thuộc tỉnhKongPongThom,
đây làmột khuchợnổi tiếng trong
các tour du lịchCampuchia, được
mệnhdanh làchợcôn trùng.Quan
sát một vòng chợmới thấy chim
thú hoang dã ở Campuchia còn
nhiều lắm.Vịt trời là thứgầnnhư
tuyệt chủng ở Việt Nam nhưng
tại chợ côn trùng, người ta khìa
vàng lên và bán đầy với giá rất
rẻ. Ở đây cũng có bán cả chim
giang sen, chằng bè…Đặc biệt
chợbán rất phongphúnhữngmặt
hàngnhưdế chiên, ếchnhái, ễnh
ươngchiênvàcócảbòcạpchiên.
Người hướngdẫndu lịchnói rằng
ở Campuchia dế nhiều đến phát
khiếp.Một người có thể bắt một
đêm cả tấn dế. Họ bắt bằng cách
đào một cái hầm, trải cao su rồi
đổ nước có nêm sẵn đường, bột
ngọt, muối vào trong đó, sau đó
họ bật một bóng đèn neon màu
lên, dế thấy ánh đèn cứ lao vào
hố ấy rồi uống cái thứ nước đã
nêmnếm sẵn.Cứ thếngười tabắt
lên chiên dầu rồi đem bán. Thấy
màu của cácmặt hàng côn trùng
cứvàng ánhnhưngkhôngbiết có
ngonkhôngvì cả đoàn chúng tôi
chẳng ai dámmua ăn.
ThếnêndùnôngdânCampuchia
làm ruộngkhôngđủ ăn, không có
nghề nghiệp khác cũng có thểmò
cua bắt ốcmà sống.
◄
CAMPUCHIADUKÝ - BÀI 3
Đấtđai
mênh
mông
nhưng
vẫnphải
cứuđói
Hình ảnhmà ta thường gặp ở nông thôn
khi đến thăm đất nước chùa tháp là ruộng
đồng cò bay thẳng cánh, điểm xanh những
cây thốt nốt, xa xamới thấymột phum sóc
heo hút, thưa thớt nhữngmái nhà.
Điđâucũngthấydế,côntrùngđượcbàybánnhưngkhôngbiếtcóngonkhôngvì
cảđoànchúngtôichẳngaidámmuaăn.Ảnh:PTN
ĐếnCampuchia,nhìn
nôngdânCampuchia
chúngtavừathấy
thôngcảm,chiasẻ
vàcũngvừabắtgặp
niềmhạnhphúccủa
nôngdânViệtNam.
CộinguồncáinghèocủanôngdânCampuchiacònbởimộtcăn
nguyênnữa.Thời PônPốt, 1/3dânsốbịdiệtchủng, sốcòn lại thì
bị ảnhhưởngnặngnề. Phần lớnnôngdânbịđưađi vùngnày,
tỉnhkhác rồibịgiết,đếnkhi concáihọ lớn lênkhôngbiếtcội rễ,
gốcgác,đấtđai tổphụởđâu.Chonênnhiềunôngdânsau thời
PônPốtphảidựngnghiệp từđầubằngconsố0vàkhôngcó thân
nhânđểgiúpsức, vì thếhọvẫnchưa thoátkhỏi cáinghèo.
nôngnghiệpởCampuchiachỉ làm
mộtvụ lúa.Rất ítgặphệ thống thủy
lợi, thủynông.Hầunhưnôngdân
làm ruộng dựa vào thiên nhiên là
chủyếu.Mộtđiều thúvị làđaphần
nôngdân trồng lúakhôngxàiphân
và các loại thuốc hóa học, nguồn
