14
THỨ TƯ
8-2-2017
Hồ sơ - Phóng sự
Tới các“câyhài”cũngchịu thua
Ngày 3-2, các tác giả của loạt phimhoạt hìnhbiếmhọa
nhiềutập
SouthPark
củaMỹ,TreyParkervàMattStone, tuyên
bố sẽhạn chế châmbiếmvề cácquan chức chínhphủ của
Tổng thốngDonaldTrump trongcác tậpphim sắpđến.
Tronghai phần trướcđó của
SouthPark
, Parker vàStone
đã xâydựngmột nhân vật vànhiều tình tiết lấy cảmhứng
từ chiếndịch tranh cử của ôngDonaldTrump. Tuy nhiên,
hai tácgiả của loạt phim chia sẻ với kênh truyềnhìnhABC
News (Úc) rằng việc sáng tác trong thời gian tới sẽ trởnên
khókhănhơnnhiều.
Tuynhiên,ParkervàStonequyếtđịnhnhưvậykhôngphải
vìsợhãichínhquyềnmới.“Thậtkhótin lànhữnggìchúngtôi
châmbiếmgiờđâyđã trở thànhhiện thực. Chúng tôi đãcố
hàihướchóanhữngđiềuđãdiễnratrongphầntrước.Nhưng
giờ thì chúng tôi không thể tiếp tụcnổinữa.Nhữnggìđang
diễn rangoàiđời thậtgiờđâycònhàihướchơnmọi thứmà
chúng tôi có thểnghĩ ra. Vậynên chúng tôi quyết địnhbó
tayvàđểcácchính trịgia tựdiễnvởhài kịchcủahọ”-Parker
hómhỉnhnhậnđịnh.
ANMIÊN
T
ạp chí danh tiếng củaĐức
Der Spiegel
hôm 3-2 công
bố trang bìa với hình ảnh biếm họa Tổng thốngMỹ
DonaldTrump chặt đầuNữ thầnTự do. Bức ảnh này
đang gây ra nhiều tranh cãi trên toàn cầu.
Nhiều tạp chí danh tiếng trước đó cũng từng đăng tải
nhữnghìnhảnhbiếmhọanhạycảmvềchính trị tương tựvà
phải gánh chịu chỉ trích từ phía dư luận, thậm chí là những
hậuquả nặng nề.
BáoĐức gây chấnđộng
Trangbìacủa tạpchíĐức
DerSpiegel
hôm3-2đănghình
ảnh biếm họaTổng thốngMỹDonaldTrumpmột tay cầm
chiếc đầu chảymáu của tượngNữ thầnTựdo trongkhi tay
kia cầmmột con dao. Chú thích của bức tranh cũng chính
là khẩuhiệu tranh cử của ôngTrump: “NướcMỹ trênhết”.
Tờ
Washington Post
dẫn lời họa sĩ Edel Rodriguez giải
thích rằng tácphẩmmang thôngđiệpôngTrumpđang “chặt
đầunềndân chủMỹ, chặt đầumột biểu tượng thiêng liêng”.
Theo
WashingtonPost
,họasĩRodriguez làmộtngườiCuba tị
nạnchính trị tạiMỹ từ thậpniên1980.Ôngvẽbứcbiếmhọa
so sánh tổ chức khủng bốNhà nướcHồi giáo (IS) với Tổng
thốngMỹDonaldTrumpvì“cảhaiđều lànhữngkẻcựcđoan”.
Sau khi được đăng tải, bức biếm họa đã gây ramột cuộc
tranh luậngaygắt trênmạngxãhội và truyền thôngquốc tế.
Nhiềuchính trị giavà tờbáokhắp thếgiới cũngđã lên tiếng
chỉ tríchbức tranhnày.NhàhoạtđộngEzraLevantviết: “Tôi
không nhớ
Der Spiegel
cómiêu tả những kẻ khủng bốHồi
giáo như vậy không, khi chúngmới là những kẻ chặt đầu
người khác”.Trongkhi đó,PhóChủ tịchNghị việnchâuÂu
AlexanderGrafLambsdorffcũngchê tấmảnh là“vônghĩa”.
“Bìa báo đó trêu chọc số phận của các nạn nhân khủng bố
theocách rấtbẩn thỉu” -ôngLambsdorffphátbiểuvới tờ
Bild
.
Tờ báo Đức
Die Welt
đã lên án trang bìa của
Spiegel
làm “tổn hại đến báo chí” nhiều hơn là ôngTrump, “bởi vì
nó xác nhận thành kiến củamọi người rằng báo chí chính
thốngđưa tinsai lệch, nhiềuphóngviên thíchchứng tỏquan
điểm củamìnhhơn làđưa ra cái nhìn trung lậpvềnhữnggì
đangxảy ra”.Trướcnhữngphảnứng từdư luận, ôngKlaus
Brinkbaeumer, TổngBiên tập
Der Spiegel
, chobiết tạp chí
này “khôngmuốnkhiêukhíchbất kỳ ai”. “Chúng tôimuốn
cho thấy rằng bức biếm họa
này làvề cái gì.Đó làvềdân
chủ, tựdo, tựdobáochí, tựdo
công lývà tấtcảđiềunàyđang
bịđedọanghiêm trọng.Vì thế
chúng tôiđangbảovệnềndân
chủ” -ôngBrinkbaeumernói.
Nhữngbiếmhọa
“tàyđình”
Trước
Der Spiegel
, nhiều
tạpchídanh tiếng trên thếgiới
cũng từng đăng tải những hình ảnh biếm họa nhạy cảm về
chính trị gây chấn động thế giới. Những bức biếm họa này
saukhi được phát hànhđã gây ra những cuộc tranh cãi gay
gắt trên toàncầu, thậmchíkhiếncáccuộcbiểu tìnhxảy ra…
Ngày30-9-2005, tạpchíĐanMạch
Jyllands-Posten
đăng
tải 12 bức ảnh biếm họa về nhà tiên triMohammed, trong
đócóbứcảnhvị “Sứgiảcủa thánhAllah”đội quảbom trên
chiếc khăn xếp, bom đã được châm ngòi, lời tín điều Hồi
giáođượcviết trênquảbom.Báochí của40quốcgia sauđó
đã đăng tải lại nhữnghình ảnh này.Vụviệc gây chấn động
toàn thế giới, đặc biệt là tại các quốc giaHồi giáo. Những
bức tranhnàybị coi làđang sỉ nhụcvà lăngmạHồi giáovà
nhà tiên tri Mohammed. Còn những người ủng hộ lại cho
rằngviệcmột tờbáo inảnhbiếmhọa làquyền tựdobáochí.
Tạp chí
CharlieHebdo
làmột tuần báo nổi tiếng ởPháp
chuyênvề vẽ biếmhọa các tôngiáo.Hồi tháng2-2006, tạp
chí
CharlieHebdo
đăng lại những bức tranh biếm họa trên
của tờbáo
Jyllands-Posten
khiến cộngđồngHồi giáophẫn
nộ. Tạp chí này cònđăng tảimột bức tranh châmbiếm liên
quan đến nhà tiên triMohammed trên trang bìa, trong ảnh
nhà tiên tri nàyđangkhóc, với tiêuđề là“Mohammedđãbị
chủ nghĩaHồi giáo cực đoanđánh bại”.
Nổi tiếng với các bức ảnh biếm họa kích động tranh cãi,
tháng11-2011, tạp chí nàyđăngbức ảnhbiếmhọa nhà tiên
tri Mohammed với bộ râu dài, mặc áo choàng trắng, giơ
một ngón tay lên, trợnmắt nói: “Nếu ngươi không cười nổ
bụng sẽ đánh ngươi 100 roi”. Vào năm 2012, khi các cuộc
bạo loạn nổ ra ởTrungĐông nhằm phản đối một bộ phim
chốngHồi giáo củaMỹ, tạp chí
CharlieHebdo
đã đăng tải
hàng loạt tranhbiếmhọa, trongđó cómột bức tranhvẽnhà
tiên triMohammed trong tư thếkhỏa thânquỳdưới đất.Các
tínđồHồi giáophầnđôngđều có sựmộđạovà tônkính rất
lớn đối với nhà tiên tri Mohammed. Chính vì vậy, những
bức biếm họa có nội dung “tày đình” này đã góp phần đẩy
sựmâu thuẫn giữa các giá trị phương Tây với cộng đồng
Hồi giáo lênđến đỉnh điểm.
Hậuquảđẫmmáu
Mặc dù không vi phạm luật tự do báo chí nhưng các tạp
chí sau khi đăng tải các bức tranh biếm họa nhạy cảm về
chính trị, tôngiáo…đãphảigánhchịunhữnghậuquảnghiêm
trọng, thậm chí phải trả giá bằng tínhmạng.
TạpchíĐanMạch
Jyllands-Posten
vàonăm2005đãphải
đốimặtvới lànsóngbiểu tìnhchốngđối, gây thiệthạikhông
nhỏđến tínhmạngvà tài sản.Nhiềucơquanngoại giaocủa
ĐanMạch ở nước ngoài cũng bị phóng hỏa. Có ít nhất 50
người đã thiệtmạng trongcáccuộcbạođộngnày.Tòa soạn
báo
Jyllands-Posten
và các họa sĩ vẽ tranh cũng trở thành
mục tiêu tấncôngvàđedọacủacácnhómHồigiáocựcđoan.
Cònvới
CharlieHebdo
, tòa soạnnày liên tụcđốimặt với
nhữngvụ tấn công.Năm2011, trụ sở tòabáođãbịmột quả
bom xăng thiêu rụi. Đỉnh điểm là vào năm 2015, tòa soạn
bị các phần tửHồi giáo cực đoan tấn công đẫmmáu ngay
giữa thủ đô Paris nước Pháp. Vụ việc khiến 12 người thiệt
mạng, trong đó cóTổngBiên tập StephaneCharbonnie và
làm 11người khác bị thương.
Cáccuộc tranhcãi gaygắt xungquanhcácbứcbiếmhọa
này thường xảy ra ở hai phe: Phe ủng hộ tự do ngôn luận
và phe cho rằng các bức tranh xúc phạm đến đức tin tôn
giáo…Hãng tinAFP dẫn lời một nhà nghiên cứu lịch sử
báo chí tại ĐH Sorbonne cho rằng “
Charlie Hebdo
đúng
là có ý khiêu khích nhưng “tờ báo này làm đúng vai trò
của họ khi khẳng định rằng trongmột quốc gia thế tục và
theo thểchếcộnghòa, người tacóquyềnchếgiễumọi biểu
tượng thiêng liêng”. Tuy nhiên, theoGiáo hoàng Francis,
việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận không chỉ là quyền lợi
màcòn lànghĩavụđểconngười đượcnói lên suynghĩ của
mìnhvì các lợi ích chung.Nhưngđiềugì cũng cógiới hạn
của nó. “Không ai có thể khiêukhích, không ai có thể xúc
phạm đức tin của người khác, không ai có thể lấy đức tin
của người khác ra làm trò đùa” - hãng tinAPdẫn lời Giáo
hoàng Francis nói.■
Nhữngbức tranh
biếmhọagây
tranhcãi trên thếgiới
BứcbiếmhọaôngTrumpchặtđầuNữthầnTựdogâytranhcãi.
Ảnh:DERSPIEGEL
Cáctờtạpchídanhtiếngtrênthếgiớiliêntụccónhữngbứcbiếmhọamang
tínhchấtchínhtrị,gâychấnđộngtoànthếgiới.
“Bìabáođótrêuchọc
sốphậncủacácnạn
nhânkhủngbốtheo
cáchrấtbẩnthỉu”-Phó
ChủtịchNghịviệnchâu
ÂuAlexanderGraf
Lambsdorffphêbình
biếmhọacủa
Spiegel
.
MộttrongcácbứcbiếmhọavềnhàtiêntriMohammed
củatờ
CharlieHebdo
.Ảnh:AFP
StephaneCharbonnier,cốTổngBiêntậpcủatờ
Charlie
Hebdo
, làmộttrongnhữngnạnnhânthiệtmạngtrong
vụxảsúnghồinăm2015.Ảnh:AP
