CHỦNHẬT 26-3-2017
5
HỒSƠ TƯ LIỆU
Trướcđây,nhìntừbênquận1quaThủThiêm làmộttrời cáchbiệt.
Mộtbên làTPhoa lệ,bênkiavẫncònnhữngngôinhà lụpxụpmọcven
sông.Đôibờnối vớinhaubằngnhưngchuyênpha ri râm, châmchap
nhưnhipsôngcuadâncưThủThiêm.
PHẠMĐÌNH
Ơ
Nam bô, rât nhiêu
đia danh mang tên
ngươi.Nhưngnhân
vât co quyên cao
chưc trong, dângian
kinh nê, huy kỵ chi goi chưc
tươcma không goi tên, như câu
mang tên ông lanh binh Thăng
thi chi goi câu Ông Lanh, hay
lăng Ta quân Lê Văn Duyêt thi
goi lăngÔng.Nhưngđôi vơi cac
quan chưc nho thi dân gian goi
ca chưc tươc lân tên, như cac
đia danh băt đâu băng chư Thu
đưng trươc tên ngươi, như Thu
Thưa ơ LongAn, hay Thu Đưc,
Thu Thiêm ơ TP.HCM.
ThuĐưc -miênđâthọc
Theo tai liêu cua Phong Văn
hoa thuôcSơVănhoa&Thể thao
TP.HCM, đia danh Thu Đưc la
do lây theo tên hiêu “Thu Đưc”
cua ôngTa DươngMinh, ngươi
co công khai khân, lâp âp vung
Linh Chiêu xưa va xây dưng
ngôi chơ đâu tiênmang tên ông.
Nhưng theomôt tai liêukhac thi
trươc khi ông Ta Dương Minh
đên, nơi nay co vi quan trân thu
tên Đưc (không ro ho) lo viêc
trân thu vung đât mơi, chăm lo
baovê cuôc sông choba con lưu
dânmơi tưmiênTrungvaokhân
hoang lâp âp sinh sông, ông rât
đươc nhân dân trong vung kinh
trong. Khi ông Ta DươngMinh
đên đây lâp âp, lâp chơ thi quan
trân thu tênĐưcđaquađơi trong
sư thương tiêccuanhândân trong
vungnênôngMinhđađăt tênchơ
la Thu Đưc đê to long tôn kinh
va biêt ơn. Tư ngay 1-1-1911,
lân đâu tiên Thu Đưc trơ thanh
quân va la một trong bốn quân
thuôc tinhGiaĐinh (ba quânkia
la Hoc Môn, Go Vâp, Nha Be).
Sau nay qua nhiêu đơt, tinhGia
Đinh thêmmâyquânmơi nưanhư
Tân Binh, Binh Chanh… Toan
tinh Gia Đinh năm bao quanh
đô thanh Sai Gon.
Nêu như tinh Vinh Long tư
xưa đa đươc goi la “đât hoc” va
la “đia linh nhân kiêt” - nơi phat
tich nhiêu nhân tai, lanh tu kiêt
xuât thi ơTP.HCM, nhiêu ngươi
cho răng Thu Đưc la “đât hoc”,
vungđâtvănhoacungkhôngngoa.
Trên đia ban quân Thu Đưc tư
trươc đênnay tâp trung rât nhiêu
cơ sơgiaoducđai hoc, caođăng.
Co thêkê:ĐHQuôcgiaTP.HCM
vơiĐHBachkhoa,ĐHKhoahoc
tư nhiên, ĐH KHXH&NV, ĐH
Luât TP.HCM va cac trường đai
hoc Công nghê thông tin, Quôc
tê, Canh sat nhân dân, Công an
nhândân,Ngânhang,Nông lâm,
Sưphamky thuât,Kinh tê -Luât,
Thê dục thê thao… va rât nhiêu
trươngcaođăng.Nhiêucơ sơgiao
duc nhât nêu so sanh vơi bât cư
quân, huyên nao cua TP! Trươc
năm1975,ThuĐưccohai “lang”
nôi tiêng ca nươc la langBao chi
va langĐai hoc.LangBaochi vơi
nhưng day nha liên kê rông rai,
thoangmat vơi nhưng conđương
nho thơmông, êmđêm.LangBao
chi cu sau ngay 1-4-1997 trưc
thuôc quân2mơi thanh lâp, tach
ra tưhuyênThuĐưc.Vahiênnay
“lang cu” nay trơ thanhmôt khu
phônhonămkhiêm tônbênnhưng
khubiêt thư sang trongdanh cho
ngươi nươcngoai.Riêng langĐai
hoc tư trươc năm 1975 la nhưng
biêt thư hoanh trang, sang trong,
hâu hêt xây cât theo phong cach
Phap, môi căn rông ca nganmét
vuông toa lac trên nhưng con
đương trong “lang” rât đep, đươc
quy hoach ca nhưng tên goi đây
tinh văn hoa: Nhưng con đương
docmangnhưng tênThôngNhât,
Hoa Binh, Đôc Lâp, Đoan Kêt,
BacÁi, Chân Ly, Công Ly, Dân
Chu…Con nhưng đương ngang
la tên cacdanhnhânvănhoanhư
LêQuyĐôn,Einstein,KhôngTư,
Tagore,ChuManhTrinh,Pasteur…
ThuThiêm - vungđât
trungchuyênminh
thanhđô thi hiênđai
Tư sau khi đai lô Đông Tây
va hâm vươt sôngSai Gon đươc
thôngxenăm2010nôiThuThiêm,
vung trung phat triên - ca nghia
bong lân nghia đen vơi quân 1
thi ban đao Thu Thiêm va khu
ĐôngTPđa chuyênminh nhanh
chong thanhmôt đô thimơi hiên
đai.HiênnaybanđaoThuThiêm
va khuĐông đang la điêm nong
phat triên bât đông san. Ngoai
khu đô thi Sala năm cach trung
tâm quân 1 mây trămmet sông
Sai Gon đang ngay đêm hôi ha
xâydưng, hang loat khunha cao
tâng đang moc lên san sat doc
đai lô Mai Chi Tho, Đông Văn
Công va ca doc đương dân cao
tôcTP.HCM -LongThanh -Dâu
Giây chay đên giap đương Đô
XuânHơp, quân 9 la nhưng khu
đô thimơi đangmoc lên.Tâncuôi
quân 2 gân quân 9 nhưng cung
co cac khu chung cư mang tên
Thu Thiêm: Thu Thiêm Xanh,
ThuThiêmStar…Môt khuđô thi
hoan chinh, hiên đai, môt trung
tâm tai chính, trung tâm thương
mai đang hinh thanh ơ ban đao
Thu Thiêm.
Chăc it ngươi con nhơ tư trươc
năm1975chođêncuôinhưngnăm
1990, ban đao Thu Thiêm vân la
vung trung phat triên. Môt vung
đât thươngxuyênngâpnươc,phen
chua, co lat, co năng moc khăp
nơi. Chi cach trung tâm TPmôt
con sông rông năm, bay trămmet
nhưng như lamôt vung sâu, vung
xa naođo, baonhiêunămvânnôi
hai bơ sông băng nhưng chuyên
pha ri râm, châm chap như nhip
sông cua dân cưmây xa, phương
nămơbơđông,đêmđêmđưngbên
naysôngnhinsangTPnhưnhinvê
môt thê giơi khac.
Lich sư hinh thanh vung đât
va tên goi Thu Thiêm cung kha
thăng trâm.Tưcuôi thêky19đâu
thê ky 20, vung đât trung phia
Đông sông Sai Gon dân cư vân
rât thưa thơt, san xuât lua năng
suât thâp không đu ăn nên phân
lơnho tu cưdoc theome sôngđê
mua ban vơi cac tau be qua lai,
môt sôngươi lam côngnhân cho
hang tau Caric cua Phap gân bơ
sông Sai Gon. Vê đia danh Thu
Thiêm, năm 1971 tôi đươc nghe
mâycucao tuôi sang sang thương
ngôi quan ca phê đanh cơ tương
gân chơThuThiêm kê lai. Thơi
gian nay tôi la phong viên tâp
sư,̣
thương lang thang qua bên
pha Thu Thiêm tro chuyên vơi
mây anh công nhân ơ Nha may
đong tau Caric. Theo lơi cac cu
kê thi tư trươc khi Phap chiêm
Sai Gon, vung nay đa co tram
thu thuê đương sông. Ông thu
ngư, tưc trương tram thu thuê tên
Thiêm (không biêt ho) la ngươi
nhân hâu, co khi thây ngươi ban
buôn thua lô hay không lơi, ông
đa giam hay miên thuê cho ho.
Ba con rât cam kich nên sau khi
ôngmât, ho goi vung đât quanh
tram thuê sông nay la bên Thu
Thiêm. Saunaycachơvaphađêu
mang tên Thu Thiêm… Nhưng
vung đât nho hep nay cung co
nhưng thăng trâm cua no.
Năm 1965, quân Thu Đưc
thuôc tinh Gia Đinh co 15 xa,
Thu Thiêm thuôc xaAnKhanh.
Đên năm 1966, chinh quyên căt
xa An Khanh sap nhâp vao đô
thanh Sai Gon, tach thanh hai
phương: Phương An Khanh va
phương Thu Thiêm, thuôc quân
1. Đâu năm 1967, phương An
Khanh va phương Thu Thiêm
đươc nâng câp trơ thanh quân
9, thuôc đô thanh Sai Gon. Tai
An Khanh, ngươi ta xây dưng
khu nha công nhân camây trăm
căn, chuyêudanh cho côngnhân
hang Caric. Khu nha công nhân
nay tôn taimai đên gân đâymơi
đươc giai toa đê xây dưng khu
đô thimơi. Saungay thôngnhât,
ngay20-5-1976chinhquyêncach
manggiai thêquân9, phươngAn
KhanhvaphươngThuThiêm trơ
thanhhaixa thuôchuyênThuĐưc.
Ngay 6-1-1997 giai thê huyên
Thu Đưc đê thanh lâp thanh ba
quânmơi. Tư1-4-1997 cac quân
ThuĐưc, quân2vaquân9 chinh
thưchoat đông,ThuThiêm lai trơ
thanhmôt phương thuôc quân2.
Đo la “nhưng bươc thăng trâm”
cua Thu Thiêm. Vung đât trung
nayđang chuyênminh, vươnvai
thanh khu Đông TP, giau co va
sang trong.
SÀI GÒN, NHỮNGĐỊADANH
MƯỢN TÊNNGƯỜI - BÀI CUỐI
ThuĐưc,
ThuThiêm
-têncủa
nhữngông
quannhỏ
Chữ “Thu” la quan trấn thu, tức võ quan lo
viêc bao vêmôt vùng (ThuĐức), hoặc thu
ngư la người đứng đầumôt tram thu thuê
đường sông (Thu Thiêm).
NêunhưtinhVinh
Longtưxưađađươc
goi la“đâthoc”va la
“đia linhnhânkiêt”-
nơiphattichnhiêu
nhântai, lanhtukiêt
xuâtthiơTP.HCM,
nhiêungươichorăng
ThuĐưc la“đâthoc”,
vungđâtvănhoa
cungkhôngngoa.
LàngĐạih cthành làng...nhậu
Râtmaysaunăm1975, nhưng tênđươngơ làngĐạihọcThủĐức
vânđươcgiưnguyên trongkhinhiêuđươngcung tênơ trung tâm
TPđabi thayđôi!Chi cođiêuđangquanngai lakhoangvai chuc
nămnay, tưkhiquânThuĐưcmơiđươc thanh lâp thi langĐaihoc
dândân trơ thanh“langnhâu”,“phôcaphê”vơihang trămquan
nhâu,quancaphê.Hâuhêtnhưngcănbiêt thưđẹpsang trong
đađươccai tao, sưasang thanhnhahang,quancaphêđaphavỡ
canhquanvanetvănhoavônco.
ChợThủĐứcnăm1968.Ảnh:EdmondJ.Landers
