CHỦNHẬT 24-9-2017
2
TUẦN THỜI SỰ
Tàisảnbấtminh
phảithuhồi
bằngtốtụng
Phải tố tụng hóa chứ không nên dùng thủ tục, quy trình hành chính.
Bởi quyền tài sản là quyền hiến định, được bảo hộ ởmức rất cao
nênmọi ứng xử phải thông qua thủ tục tố tụng công khai, chặt chẽ.
NGHĨANHÂN
T
uầnqua,BanNộichính
Trungươngđã tổchức
một hội thảo lớn về
hoàn thiệnchính sách
pháp luật về phòng,
chống tham nhũng (PCTN). Nổi
lên trongcác traođổi ởđây làvấn
đề thu hồi tài sản tham nhũng,
vốn được đánh giá là còn nhiều
hạn chế sau 12 nămLuật PCTN
vận hành.
Không giải trình được
thì tài sản bị tịch thu
.
Pháp Luật TP.HCM
:
Trong
quá trình nghiên cứu sửa Luật
PCTN, vấn đề kiểm soát, xử lý
tài sản bất minh được đặt ra thế
nào, thưa ông?
+
ÔngNguyễnTuấnAnh,
Vụ
phó Vụ Pháp chế - Thanh tra
Chínhphủ
,
Tổphó tổbiên tậpdự
ÔngNguyễnTuấnAnh
:Theo thủ tụcchung, nếuchưa
bắtđược thì cũngkhócó thểkhởi tốđiều tra, khócó
thểchứngminh tộiphạmcũngnhưchứngminh tài sản
thamnhũng.
Việc thuhồi tài sản thamnhũnghiệuquả thấp, cầncógiảipháp.Ảnhminhhọa:HTD
ánLuậtPCTN sửađổi
:Trongquá
trình làm, chúng tôi cóđặt ravấn
đề thu hồi tài sản tham nhũng.
Tổng kết 10 năm thực hiện Luật
PCTN đánh giá việc thu hồi tài
sản tham nhũng hiệu quả thấp,
cần có giải pháp. Vậy thì bên
cạnhviệc làmchocơchếkêkhai,
kiểm soát tài sản, thu nhập thực
chất hơn thì phải tính tới cơ chế
xử lý với tài sản kê khai không
trung thực. Đây cũng là hướng
phát triển của chính sách, cơ chế
xử lý tài sản tham nhũng.
Tôichorằng trướchếtphải thống
nhất được hướng tiếp cận là thu
hồi tài sản thamnhũngnói chung,
trongđó có tài sảnbấtminhphải
được thực hiện bằng quy trình
tố tụng. Tức là phải tố tụng hóa
nó chứ không nên dùng thủ tục,
quy trình hành chính. Bởi quyền
tài sản là quyền hiến định, được
bảo hộ ởmức rất cao, do đómọi
ứng xử phải thông qua thủ tục tố
tụng công khai, chặt chẽ.
Như vậy, vấn đề này tốt nhất
phải được giải quyết khi bàn sửa
BLTTHS, BLDS hoặc BLTTDS
năm 2015.
.
Vậyhồi sửamấy luậtđó,Thanh
traChínhphủ có kiếnnghị cụ thể
không?
+Chúng tôi có kiến nghị. Như
khi bàn sửaBLHS, chúng tôi kiến
nghịnội luậthóamộtnộidungcủa
Công ước LHQ về chống tham
nhũng (UNCAC) - trong trường
hợp tài sản của người có nghĩa
vụkêkhai tài sảnmà tăng lênmột
cách đáng kể trong khoảng thời
gian nhất định thì họ có nghĩa vụ
giải trình nguồn gốc. Nếu không
giải trìnhđược thì tài sảnđóbị tịch
thu, ngoài ra có hình phạt đủ răn
đe.Hơn40quốcgia,vùng lãnh thổ
lựachọngiải phápấyđể tội phạm
hóa hành vi làm giàu bất chính.
Các nước trình độ
phát triển thấp
rất khó chứngminh
tội phạm
.
Tại sao chỉ hơn 40 quốc gia?
Còncácnướckhác thì sao, nhất là
nhữngnướcphát triển, vănminh?
+Nhữngquốcgia lựachọngiải
phápnàycóđặcđiểmchung làcó
hệ thống tư pháp chưa hiệu quả,
hệ thốngquản lý, kiểm soát tài sản
chưa tốt, chi tiêu tiềnmặt là phổ
biến và khó kiểm soát chi tiêu.
Còn ở các nước phát triển hơn
thì người ta không cần đến giải
phápnàydomức độ thamnhũng
thấp. Khi đó, các nguyên tắc cơ
bản của nhà nước pháp quyền,
của tố tụng hình sự là nghĩa vụ
chứngminh tội phạm thuộcvềcơ
quan tố tụngđược ápdụng chung
chocả tội phạm thamnhũng.Còn
cácnước trìnhđộphát triển thấp,
quản lý tài sản, quản lý sở hữu
kém, thamnhũngphức tạpmà lại
áp dụng cứng nhắc nguyên tắc
đó thì rất khó để chứngminh tội
phạm, chứng minh tài sản là do
tham nhũngmà có và do đó khó
thu hồi tài sản bất minh.
Vậy nên, Trung Quốc, Ấn Độ
đều lựa chọn giải pháp này để
chống lại vấn nạn tham nhũng.
.
Nội luậthóaUNCACvàoBLHS
cóvẻmạnhmẽ,độtphánhưng liệu
có dễ được chấp thuận không?
+Hồi đóchúng tôi đềxuấtmấy
phương án.Mạnhmẽ nhất là nội
luật hóanhư trên.Nhẹhơn làhình
sựhóahànhvikêkhai tài sản thiếu
trung thựcvới cấu thànhcơbản là
quađó chegiấu lượng tài sản lớn
đáng kể. Chẳng hạn định lượng
cỡ 2-3 tỉ đồng, hoặc trước đó đã
bị xử phạt hành chính… thì mới
bị truy cứu.
Ngoàira,chúng tôiđưaraphương
án rất“nhẹ” làdùng trình tự tố tụng
dân sự.Kiểunhưkhi cóbiếnđộng
tăng thêm về tài sản, thu nhập và
không giải trình được hoặc giải
trình không hợp lý về nguồn gốc
(của người có nghĩa vụ kê khai)
thì cơ quan kiểm soát tài sản thu
nhậpcóquyềnyêucầu tòaánxem
xét về tính hợp pháp của phần tài
sản, thunhập tăng thêmđó.Người
có biến động về tài sản, thu nhập
phải đưa ra bằng chứngvề quyền
sởhữuhợpphápcủamình.Trường
hợp không đưa được thì sẽ sung
công. Phương thức này sẽ tránh
được những cản trở vềmặt pháp
lý theo pháp luật về tố tụng hình
sự (nguyên tắc suy đoán vô tội
vànghĩavụ chứngminh thuộcvề
cơquan tiếnhành tố tụng) nếuxử
lý tài sản tham nhũng bằng con
đường tố tụng hình sự. Ngoài ra,
còn một cách khác là khi xảy ra
vụ việc người có chức vụ, quyền
hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền
hạn của mình gây thiệt hại cho
Nhà nước thì cơ quan có thẩm
quyền có thể khởi kiện ngay vụ
ándân sựđòi bồi thường thiệt hại.
Như vậy là không cần thiết phải
đợi khởi tố vụ án hình sự, chứng
minh tội phạm, xácđịnhgiá trị tài
sảnbị chiếmđoạt vàmối quanhệ
nhânquảgiữahànhvi phạm tội và
tài sản chiếm đoạt. Phương thức
này hình thành dựa trên nguyên
tắc bằngmọi giá, người có hành
vi tham nhũng phải trả lại tất cả
nhữnggìmàhọđãchiếmđoạt của
Nhà nước, của xã hội.
Luật của tađược
thiết kếđểphòngngừa
là chính
. Còn giải pháp trong tố tụng
hình sự thì sao, thưa ông?
+Chúng tôi đềxuất thiết kếmột
chương trongBLTTHSvề thuhồi
tài sản trong trườnghợpngười bị
kết án chết, bỏ trốn.
Thực tiễnởmột sốnước, nhất là
TrungQuốc, tham nhũng chuyển
sang biểu hiệnmới là quan chức
kiếm được một mớ là bỏ trốn ra
nước ngoài. Ta thì vừa rồi đã xảy
ravụTrịnhXuânThanhcùngmột
số trườnghợpkhả nghi khác trốn
đinướcngoài “chữabệnh” rồimất
tăm.Theo thủ tụcchung, nếuchưa
bắt được thì cũngkhó có thểkhởi
tốđiều tra, khócó thểchứngminh
tội phạmcũngnhưchứngminh tài
sản thamnhũng.TrungQuốcnăm
2014 đã bổ sung vào luật tố tụng
chếđịnhnày,giúp tăngcườnghiệu
quả thu hồi tài sản bất minh…
thực hiện
Mụcđíchcủatham
nhũngsuychocùng
làtàisản,màtàisản
khikhôngcònantoàn
nữathìđộngcơtham
nhũngsẽgiảm.
.
Các BLHS và hai luật tố tụng
vừa rồi sửa đã không chấp nhận
các đề xuất nêu trên. Vậy giờ có
cách nào để xử lý bằng sửa Luật
PCTN không?
+Tôicho làkhó.LuậtPCTNcủa
ta được thiết kế để phòngngừa là
chính và bản thân nó không phải
là luật thủ tục, luật tố tụng. Vậy
nên, nếuxâydựngđượcnhận thức
mới về tínhcấpbách trongPCTN
thì tốt nhất là chọnmột trong ba
giải pháp nêu trên, đưa luật liên
quan ra sửa.
.
Giả sử nhận thức thống nhất
được về yêu cầu này và các giải
phápmàThanh traChínhphủđề
xuấtđượcchấp thuậnđưavào luật
thì liệu có thể phát huy hiệu quả
ngay hay còn phải cần các điều
kiện phụ trợ khác?
+Phát huyhiệuquảđầyđủhay
hiệu quả cao thì còn cần các điều
kiện đảm bảo khác nhưng tôi tin
là nếu được ban hành thì sẽ tạo
đột phá.
Đầu tiên là chính những đối
tượngcónguycơ thamnhũngcao
sẽ phải thận trọng hơn về hành
vi của mình. Mục đích của tham
nhũng suychocùng là tài sản,mà
tài sảnkhi không còn an toànnữa
thì động cơ tham nhũng sẽ giảm.
.
Xin cám ơn ông.
◄
