4
Thời sự -
Thứ Tư 14-8-2019
ĐỖTHIỆN
thực hiện
S
ự kiện Trung Quốc (TQ) cử
nhóm tàu khảo sát địa chất
Hải Dương 8 vào EEZ và
thềm lục địa Việt Nam nói riêng
là một dạng thức tâm lý chiến của
Bắc Kinh. Theo TS Nguyễn Thành
Trung, Giám đốc Trung tâmNghiên
cứu Quốc tế (SCIS), ĐH Khoa học
xã hội và Nhân văn TP.HCM, TQ
muốn ngư dân hoảng sợ trước sức
mạnh của tàuTQ, làmgiảm sút nhuệ
khí, sự tin tưởng vào khả năng của
ngư dân chống lại các hành động
đe dọa của TQ. Dần dần ngư dân
sẽ từ bỏ ngư trường của họ.
Trong khi đó, GS Ngô Vĩnh
Long, chuyên gia quan hệ quốc tế
tại ĐH Maine (Mỹ), khẳng định
sự kiện tàu địa chất Hải Dương 8
cho thấy TQ không chỉ muốn đánh
đòn tâm lý bằng cách đe dọa Việt
Nam và các nước trong khu vực
mà còn đánh đòn pháp lý qua việc
đòi định nghĩa lại các quy định của
UNCLOS, đồng thời đánh đòn
truyền thông qua tuyên bố TQ chỉ
tranh chấp với Việt Nam và chỉ
giải quyết vấn đề biển Đông bằng
giải pháp song phương.
Muốn bẻ gãy ý chí
đối phương
. Phóng viên
:
TQ vận dụng tâm
lý chiến (hay chiến tranh tâm lý) ở
biển Đông ra sao?
+ GS Ngô Vĩnh Long
: Chiêu trò
lớn nhất của TQ là dùng sức mạnh
quân sự để đe dọa. Cụ thể, TQ xây
đảo nhân tạo và đưa
vũ khí tối tân ra đó.
Đồng thời, Bắc Kinh
tiến hành tập trận
trên biển trong khi
thường xuyên tuyên
bố Mỹ và các nước
ngoài khu vực không
có vai trò gì ở biển
Đông. TQ đặc biệt
chĩa mũi tên chiến
tranh truyền thông
vào Mỹ để cho thấy
là nếu Mỹ và các
đồng minh không phản ứng mạnh
thì TQ có thể chứng minh mình ở
thế thượng phong. Ngoài ra, việc
TQ cho tàu hải cảnh, các đội tàu
dân quân biển quấy phá, đe dọa và
đâm chìm tàu đánh cá của các ngư
dân trong khu vực đều là những
chiêu trò tâm lý chiến.
Tâm lý chiến được hậu thuẫn
bằng quan hệ kinh tế và thương
mại. Nhìn vào các chỉ số như xuất
siêu và nhập siêu của TQ với từng
nước trong khu vực, có thể hình
dung ảnh hưởng tâm lý chiến của
TQ với nước đó. TQ tạo ra ảnh
hưởng tâm lý lớn nhất là trên đất
liền chứ không phải trên biển, nhất
là ở các nước mà giới lãnh đạo có
quan hệ tốt với TQ như Campuchia,
Philippines.
+ TS Nguyễn Thành Trung
:
Mục đích cơ bản của tâm lý chiến
TQ là ảnh hưởng hoặc bẻ gãy tâm lý
kháng cự của đối tượng bằng cách
làm cho đối tượng hoảng sợ hoặc
làm cho đối tượng “ngoan ngoãn”
chiều theo mà không cần phải dùng
vũ lực. TQ sử dụng
nhiều cách: các lực
lượng quân sự, bán
quân sự đe dọa; đưa
thông tin sai, dùng
sức ép ngoại giao,
sức ép kinh tế hay
dùng truyền thông
đe dọa.
Việcxâydựngcơsở
quân sự trên các đảo
nhân tạoởbiểnĐông
với hạ tầng và thiết bị
quân dụng hiện đại,
gồm hải cảng, đường băng, radar,
tên lửa nhằm làm cho các nước ở
biển Đông cảm thấy “mất nhuệ khí”
và dẫn đến tâm lý là “mọi chuyện
đã rồi”. Ngoài ra, TQ cũng sử dụng
các biện pháp ngoại giao nhất quán,
lớn giọng tuyên bố chủ quyền của
mình ở khu vực biển Đông. Về mặt
lâu dài, điều này dần dần tác động
tâm lý các quốc gia khác trên thế
giới và làm cho họ “xuôi theo” lập
luận của TQ.
TQ vừa là nền kinh tế lớn thứ hai
trên thế giới và là quốc gia thương
mại lớn nhất thế giới, lại có chi tiêu
quốc phòng lớn thứ hai trên thế giới,
vì vậy TQ có thể dùng các biện pháp
tàu cá Philippines bị TQ xua đuổi,
thậm chí đâm chìm thì chính quyền
Manila nhiều lần làm lơ.
Trung Quốc sẽ phải chịu
“phản ứng dây chuyền”
.
Tâm lý chiến của TQ có nhược
điểm không?
+ GS Ngô Vĩnh Long
: Có nhiều
nhược điểm. Thứ nhất, dù việc “lấy
thịt đè người” có thể làm cho lãnh
đạo một vài nước nhỏ sợ nếu có
chiến tranh thì họ không đủ sức
đương đầu với TQ nhưng công
luận ở nhiều nước khác đã rất phẫn
nộ trước sự bành trướng rất lộ liễu
của Bắc Kinh. Nhược điểm thứ hai
là việc bất chấp luật pháp quốc tế
mà TQ đã ký kết để hòng “bình
thiên hạ” theo khái niệm “bạo lực
là đúng” thì trước sau gì cũng sẽ
có phản ứng dây chuyền trên thế
giới chống lại.
+TS Nguyễn Thành Trung
: Tôi
cũng thấy tâm lý chiến của TQ có
nhược điểm. Thứ nhất, TQ dùng
tâm lý chiến để bảo vệ những quan
điểm sai trái của chủ quyền về biển
Đông. Vì vậy, các hành động tâm lý
chiến sẽ bị cộng đồng quốc tế lên
án. Hậu quả là uy tín TQ sẽ bị ảnh
hưởng. Ngoài ra, tâm lý chiến TQ
hiện nay vẫn mang tính tác chiến,
tức là tùy vào trường hợp cụ thể
mà chưa có chiến lược rõ ràng. Do
đó nếu cộng đồng quốc tế cùng lên
tiếng chỉ trích hành vi “ăn hiếp”
các nước nhỏ của TQ thì nước này
sẽ rối trí. Dù vậy, cộng đồng quốc
tế hiện cũng khá chia rẽ do sự ảnh
hưởng kinh tế của TQ.•
Tàu TrungQuốc thường tiến hành hù dọa để làmcác nước lo sợ và tự từ bỏ biểnĐông. Ảnh: GETTY
Bẫy tâm lý của Trung Quốc
ở biển Đông
Ngoài tung tin sai trái, bịa đặt, Trung Quốc còn tiến hành chiến tranh tâm lý nhằm
chiếm thế thượng phong ở biểnĐôngmà không dùng xung đột vũ trang.
gây sức ép về kinh tế, ngoại giao và
quân sự nhằm thực hiện tâm lý chiến.
.
Tâm lý chiến đóng góp lợi ích
gì cho tham vọng của Bắc Kinh ở
biển Đông? Ví dụ?
+ TS Nguyễn Thành Trung
:
Tham vọng của TQ là độc chiếm
biển Đông. So với biện pháp quân
sự, tâm lý chiến có chi phí thấp hơn
mà vẫn đảm bảo hiệu quả nên được
ưu tiên. Chẳng hạn, TQ xây dựng
căn cứ quân sự trên các đảo nhân
tạo ở biển Đông, lắp đặt vũ khí tối
tân, thường xuyên tập trận bắn đạn
thật ở khu vực tranh chấp để răn đe
các bên tranh chấp, khiến họ cảm
thấy sự ưu việt của quân đội TQ và
dần dần từ bỏ khả năng tranh chấp
quân sự với TQ.
Việc Tổng thống Duterte của
Philippines thường phát biểu cho
rằng phải nhượng bộ TQ trong tranh
chấp chủ quyền biển Đông vì sức
mạnh quân sự của Bắc Kinh là một
ví dụ rất rõ về thành công của tâm
lý chiến. Ngoài ra, việc dùng các
lực lượng dân quân biển TQ hù dọa,
đâm va tàu đánh cá nhỏ các nước
khác có thể khiến họ sợ mà từ bỏ
ngư trường.
+ GS Ngô Vĩnh Long
: Tôi cũng
cho rằng Philippines là một trường
hợp điển hình mà TQ thắng nhờ tâm
lý chiến. Dù Philippines đã thắng
kiện ở Tòa Trọng tài năm 2016,
chính quyền Rodrigo Duterte đã tạm
thời gác phán quyết qua một bên.
Nguyên nhân là Manila đã bị Bắc
Kinh dọa sẽ cắt các quan hệ kinh tế
và thương mại nếu đòi hỏi TQ thực
thi phán quyết. Ngoài ra, khi các
Việc bất chấp luật
pháp quốc tế mà
TQ đã ký kết để
hòng “bình thiên
hạ” theo khái niệm
“bạo lực là đúng”
thì trước sau gì cũng
sẽ có phản ứng dây
chuyền trên thế giới
chống lại.
Ba nước cờ
nguy hiểm của
Trung Quốc
ở biển Đông
- Bài 2
Đối sách
Cần có cơ quan điều phối
phản ứng lại Trung Quốc
Nếu chúng ta biết được bản
chất của tâm lý chiến của TQ chỉ
làdọanạt haychiến thuật“rungủ”
để chúng ta tin vào luậnđiệu của
TQ thì chúng ta phải luôn mạnh
mẽ đáp trả các hành động tâm
lý chiến của họ. Ngoài ra, chúng
ta cần có một cơ quan để điều
phối các hoạt động phản ứng lại
tamchủng chiến pháp, trong đó
có tâm lý chiến của TQ. Cơ quan
này có thể chủ động phối hợp
với cộng đồng quốc tế để tránh
bị TQ áp đảo.
TS
NGUYỄN THÀNH TRUNG
,
Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS)
Dùng luật quốc tế, đánh động
dư luận quốc tế
TQ có lớn mấy đi chăng nữa
mà bị thế giới lên án thì cũng khó
có thể đạt tham vọng bá quyền.
Việt Nam và các nước ven biển
Đông nên dựa vào UNCLOS và
phán quyết của Tòa Trọng tài để
bảo vệ quyền lợi của nước mình
nói chung và ngư dân nói riêng.
Ví dụ, phán quyết Tòa Trọng tài
khẳng định ngư dân ở các nước
ven biển Đông có quyền đánh
bắt truyền thống ở bất cứ nơi
nào thì TQ không có quyền cấm
họ hành nghề truyền thống,
không có quyền dùng tàu đánh
cá hiện đại để vét sạch hải sản ở
biển Đông.
Mỗi khi tàuTQ xua đuổi hay va
chạmphi pháp các thuyền đánh
cá của ngư dân Việt Nam, chính
phủViệt Namnên lên tiếng lấy ý
kiến tòa về Luật Biển. Đây không
phải là việc kiện mới mà là lấy ý
kiến giải thích về các hành động
củaTQ, từđó vậnđộng sựủnghộ
của nhân dân trên thế giới trong
việc làm cho TQ phải chùn chân.
GS
NGÔVĨNH LONG
,
ĐH Maine (Mỹ)
