16
Quốc tế -
ThứBảy31-8-2019
Thế giới 24 giờ
Biển Đông: Trung Quốc sẽ bị
tổng tấn công ngoại giao?
Chuyện ông Duterte chính thức đưa phán quyết ra với ông Tập có thể là bước khởi đầu để tập hợp
“nỗ lực phối hợp” từ cộng đồng quốc tế đấu tranh với Trung Quốc trênmặt trận ngoại giao.
ĐĂNGKHOA
G
iữ đúng lời hứa, Tổng
thốngPhilippinesRodrigo
Duterte đã đưa phán
quyết của Tòa Trọng tài
thường trực bác bỏ tuyên bố
chủ quyền phi lý của Trung
Quốc (TQ) bao trùm gần hết
biển Đông khi gặp Chủ tịch
TQ Tập Cận Bình vào ngày
29-8. Phán quyết của Tòa
Trọng tài, thành lập theo Phụ
lục VII Công ước Liên Hiệp
Quốc về Luật Biển, được xem
là một chiến thắng lớn của
Philippines cũng như của các
nước cùng tranh chấp biển
Đông với TQ.
Trước ôngTập, ôngDuterte
nói phán quyết trọng tài là kết
luận sau cùng, có giá trị ràng
buộc và không thể bị kháng
cáo. Tuy nhiên, đáp lời ông
Duterte, ông Tập chỉ nhắc lại
rằng TQ từ chối công nhận
phán quyết và quan điểm
này không lay chuyển. Thái
độ của ông Tập không mới.
Từ năm 2016, khi phán quyết
ra đời, bác bỏ yêu sách chủ
quyền phi lý của TQ ở biển
Đông, Bắc Kinh vẫn duy trì
chủ trương không công nhận
và không thực hiện.
Khởi đầu cho một
“nỗ lực phối hợp”
Kết quả này nằm trong dự
đoán của nhiều chuyên gia
luật hàng hải. Tuy thế theo
họ, dù không mang lại kết
quả trước mắt nhưng hành
động của ông Duterte mang
tính bước ngoặt, đặc biệt trong
bối cảnh ba năm qua ông vẫn
luôn chủ trương hòa hoãn với
TQ trong vấn đề biển Đông.
Theo chuyên gia Greg
Poling - Giám đốc tổ chức
Sáng kiến Minh bạch Hàng
hải châu Á (Mỹ), chuyện ông
Duterte chính thức đưa phán
quyết ra với ông Tập có thể là
bước khởi đầu để tập hợp “nỗ
lực phối hợp” từ cộng đồng
quốc tế đấu với TQ trên mặt
trận ngoại giao, bắt TQ phải
trả giá cho các hành động của
mình ở biển Đông.
Chuyên gia Poling cho rằng
không chỉ vào lúc này mà
các nước cần tận dụng mọi
cơ hội để vận động sự ủng
hộ quốc tế, cần thiết có thể
trình dự thảo nghị quyết lên
Liên Hiệp Quốc kêu gọi TQ
tuân thủ phán quyết của Tòa
Trọng tài. Đánh giá về nỗ lực
phối hợp này, ông Poling thừa
nhận “nó sẽ là một nhiệm vụ
nặng nề”, “nhưng đó cũng là
giải pháp duy nhất có thể thật
sự mang lại hiệu quả”.
Để có thể có được sự nỗ
lực phối hợp này thì điều cần
thiết là ông Duterte phải xác
định lại một lần nữa quan
điểm với TQ. Từ khi nhậm
chức năm 2016, ông Duterte
khiến cộng đồng thế giới bất
ngờ khi tuyên bố tách xa Mỹ
và tiến gần TQ, gác qua một
bên phán quyết biển Đông,
mục đích nhằm nhận được
các khoản vay và đầu tư từ
TQ. Tuy nhiên, phần lớn
lời hứa cho vay và đầu tư
của TQ đến giờ chưa thành
hiện thực.
Sau thời gian yên tĩnh ban
đầu, căng thẳng bắt đầu gia
tăng trong năm nay với việc
lực lượng cảnh sát biển TQ
tăng cường hoạt động trên
biển Đông. Tháng 5, tàu
cảnh sát biển TQ áp sát giàn
khoan Sapura Esperanza ở
bãi cạn Luconia trên thềm
lục địa Malaysia và khiêu
khích xung quanh giàn khoan
Hakuryu-5 ở lô 06.01 thuộc dự
án Nam Côn Sơn, liên doanh
của Việt Nam với Nga. Đầu
tháng 7, TQ đưa tàu khảo sát
Địa chất hải dương 8 và hai
tàu hải cảnh ngang nhiên có
những hành vi xâm phạm và
quấy rối các hoạt động kinh
tế của Việt Nam tại vùng
biển thuộc vùng đặc quyền
kinh tế và thềm lục địa Việt
Nam gần với khu vực bãi Tư
Chính - Vũng Mây.
Chưa hết, TQ thường xuyên
đưa tàu chiến, tàu cá vào trong
vùng 12 hải lý của Philippines
mà không báo trước. Từ
tháng 6 đến nay, quân đội
Philippines ghi nhận có hơn
10 lần tàu chiến TQ tự ý ra
vào vùng biển nước này. Ngày
20-8, ông Duterte đã ra chỉ
thị mọi tàu nước ngoài muốn
vào lãnh hải Philippines phải
thông báo với cơ quan chức
năng nước này và chỉ được đi
vào một khi được cho phép.
Chỉ thị này được cho là một
thông điệp cảnh báo TQ về
việc nước này cho tàu chiến
đến gần bờ biển Philippines.
Đồng tình với chuyên gia
Poling, thẩm phán cấp cao
AntonioCarpio -QuyềnChánh
ánTòa ánTối cao Philippines,
cũng cho rằng ông Duterte sẽ
phải làm nhiều hơn nữa thay
vì chỉ đơn thuần đề cập phán
quyết với ông Tập. Theo ông
Carpio, để thay đổi thái độ
của TQở biển Đông, lãnh đạo
Philippines cần huy động sự
ủng hộ quốc tế với phán quyết,
đồng thời thực hiện các biện
pháp an ninh, chẳng hạn triển
khai thêm nhiều tàu tuần tra
biển. Ông Carpio cũng ủng
Chủ tịch TrungQuốc Tập Cận Bình
(thứ hai bên phải)
tiếp Tổng thống Philippines RodrigoDuterte
(thứ hai bên trái)
tại nhà kháchĐiếuNgưĐài ở Bắc Kinh ngày 29-8. Ảnh: INQUIRER
•
Mỹ
: Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 29-8 chính thức
ra mắt Bộ tư lệnh Vũ trụ Mỹ (SpaceCom) phụ trách các hoạt
động tác chiến trên không gian, theo hãng tin
AFP
. Được biết
SpaceCom sẽ kiểm soát mọi hoạt động trong không gian của
các quân chủng thuộc quân đội Mỹ, nâng vũ trụ thành mặt
trận tác chiến mới củaWashington. Tướng không quân John
Raymond được bổ nhiệm làm chỉ huy cơ quan này.
•
Hong Kong
: Hôm 30-8, nhóm hoạt động chính trị
Demosisto do Hoàng Chi Phong sáng lập cho biết người này đã
bị bắt giữ và đưa về trụ sở cảnh sát ở khu vựcWan Chai. Trước
đó vài giờ, hai người khác tên Trần Hạo Nhiên và Chu Đình
cũng bị bắt giữ với cáo buộc âmmưu bạo động và tấn công một
cảnh sát, hãng tin
Reuters
cho hay. Những nhân vật nêu trên
từng là lãnh đạo của phong trào biểu tình DùVàng năm 2014.
•
Tây Ban Nha
: Đài
CNA
ngày 29-8 đưa tin một người
đàn ông 62 tuổi đã bị một con bò húc nhiều lần vào
người dẫn đến tử vong khi đứng xem lễ hội đua bò tót
đang diễn ra ở thị trấn Cuellar nước này. Được biết chỉ
trong năm 2019 đã có tám du khách bị bò húc chết và 35
người khác bị thương khi tham dự lễ hội này.
VĨ CƯỜNG
GặpôngTập, ôngDutertecũngnhấnmạnhđếnviệc cần
phải có Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC, vốn đang
ở giai đoạn cuối thương lượng giữa TQ và khối ASEAN)
nhằm ngăn chặn đối đầu và xung đột ở biển Đông.
ÔngDutertevàôngTậpđồngýCOCphải cóđược“trong
những năm cuối” nhiệm kỳ của ông Duterte (nhiệm kỳ
ông Duterte sẽ chấm dứt vào năm 2022). Trước đó Bộ
trưởng Ngoại giao TQ Vương Nghị đặt thời hạn có được
COC vào năm 2021.
Trong các cuộc gặp trước đây (đây là chuyến thămTQ
lần thứ năm của ông Duterte), ông Duterte và ông Tập
cam kết sẽ kiềm chế và tôn trọng tự do hàng hải, hàng
không ở biển Đông.
Việc ông Duterte đưa phán
quyết trọng tài năm2016 ra với
TQ có thể đẩy nhanh tiến trình
ký kết COC.
Cựu đại sứ Philippines tại Mỹ
JOSE CUISIA JR.
Tiêu điểm
“Đó là giải pháp duy
nhất có thể thật sự
mang lại hiệu quả.”
Chuyên gia
Poling
hộ các nước Đông Nam Á
cùng thực hiện tuần tra tự do
hàng hải và hàng không ở biển
Đông cùng với các nước Mỹ,
Nhật, Ấn Độ, Anh.
Khả quan đến đâu
Chuyên gia về biển Đông
Jay Batongbacal, Giám đốc
Viện Hàng hải và Luật biển
thuộc ĐH Philippines, thừa
nhận thốngnhất đượcmột cách
tiếp cận chung với TQ về biển
Đông sẽ là chuyện khó. Theo
ông, chínhTổng thốngDuterte
vàsựimlặng
của ông thời
gian qua đã
chophépTQ
củng cố sức
mạnhvàlàm
yếu đi quan
điểm quốc tế đối với TQ về
biển Đông.
Tuy nhiên, theo chuyên gia
Batongbacal, chính TQ cũng
có thể trở thành nhân tố thúc
đẩy cộng đồng quốc tế phối
hợp hành động với mình, nếu
TQ có hành xử thái quá liên
quan đến tuyên bố chủ quyền
ở biểnĐông. Lúc đó, khả năng
lớn các nước sẽ thống nhất lại
theo tinh thần phán quyết của
Tòa Trọng tài, chính thức ra
mặt đấu với TQ.
Theo ôngAlbert del Rosario
- cựu ngoại trưởngPhilippines,
thực tế có đại diện của năm
nước Đông Nam Á và Nhật
Bản làm quan sát viên tại
Tòa Trọng tài thường trực
ở The Hague (Hà Lan) cho
thấy một sự ủng hộ mạnh và
“là sự thuyết phục với những
ai nghi ngờ công lý quốc tế
không tồn tại và thắng thế”.
Đài
Al Jazeera
dẫn nhận
định nhiều nhà ngoại giao và
phân tích lạc quan việc xây
dựng một chủ trương thống
nhất chống lại việc TQ quân
sự hóa biển Đông là hoàn
toàn có thể. Có thể lạc quan
về điều này qua các diễn biến
thời gian qua trong thái độ của
cộng đồng quốc tế.
Mỹ gần đây lên tiếng cảnh
cáo, cáo buộc TQ “can thiệp
một cách cưỡng bức” và cản
trởhoạt động thămdòkhai thác
dầu khí của các nước khi TQ
thườngxuyên
triển khai tàu
tháchthứccác
ranhgiới biển
khôngchỉcủa
Philippines
mà của cả
Malaysia, Việt Nam.
Từ khi ông Donald Trump
lên làm tổng thống, hải quân
Mỹ tăng cường tuần tra ở biển
Đông, tăng triển khai máy bay
némbomsang tuần trakhuvực,
tăng tập trậnvới các nước đồng
minh ở biển Đông. Bất chấp
cảnh cáo của TQ, Mỹ gần đây
khôngnhữngduyệt bán66máy
bay F-16V cho Đài Loan mà
còn đang tính toán triển khai
tên lửa tầm trung mặt đất đến
khu vực. Mỹ cũng đã công bố
chiến lượcẤnĐộDương-Thái
Bình Dương, xác định TQ là
đối thủ chính và chiến lược
của mình.
Ngày 29-8, ba nước Anh,
Pháp, Đức cùng bày tỏ lo ngại
về căng thẳng ở biển Đông
và yêu cầu các bên liên quan
đảm bảo thực thi toàn diện
Công ước Liên Hiệp Quốc
về Luật Biển.•
Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Namđang bị
TrungQuốc chiếmđóng vàmở rộng trái phép. Ảnh: CSIS
