16
Thế giới 24 giờ
Tiêu điểm
VĂNKIẾM
B
a ngày sau vụ máy bay
chở khách của Ukraine
rơi ở Tehran (Iran)
làm toàn bộ 176 người thiệt
mạng, sáng 11-1, cả Tổng
thống Iran Hassan Rouhani
và Ngoại trưởng Javad Zarif
thừa nhận chiếc máy bay đã
bị trúng tên lửa do “lỗi con
người”, đài
RT
đưa tin.
Iran nói không cố
tình che giấu
Cùng ngày, tướng Amir
Ali Hajizadeh - chỉ huy lực
lượng Hàng không vũ trụ
thuộc Quân đoàn Vệ binh
Cách mạng Hồi giáo Iran
(IRGC) nhận trách nhiệm
và xin lỗi về sai lầm của cấp
dưới. Tướng Hajizadeh thừa
nhận chiếc Boeing 737-800 bị
phòngkhông Iranbắnnhầmdo
bị xác định sai là tên lửa đạn
đạo. Vụ việc xảy ra trong bối
cảnh phòng không nước này
được đặt vào tình trạng báo
động cao nhất đối phó nguy
cơ xảy ra một “cuộc chiến
tranh toàn diện” với Mỹ, sau
khi Iran nã hàng chục tên lửa
vào hai căn cứMỹ ở Iraq bốn
tiếng trước đó.
Tướng Hajizadeh nói ông
đã biết chiếc Boeing 737-800
của Ukraine trúng tên lửa
vào cùng ngày xảy ra thảm
kịch, quá trình xác minh đã
khiến thông tin được công
bố chậm chứ IRGC không
cố tình che giấu.
Sự thừa nhận của chính phủ
Iran về vụ bắn nhầm thảm
khốc đã kích động một làn
sóng giận dữ nguy hiểm cả
trong và ngoài nước.
TạiTehran và nhiềuTPkhác
ở Iran, chiều tối 11-1, hàng
ngàn người đổ ra đường phản
đối sai lầmcủa lực lượng IRGC
và yêu cầu lãnh đạo tối cao
Iran Ali Khamenei từ chức.
Các nạn nhân ngoài 82
l
Mỹ
: Đài
CNN
ngày 11-1 đưa tin Chủ tịch Hạ viện Mỹ
Nancy Pelosi thông báo bà sẽ gửi các điều khoản luận
tội Tổng thống Donald Trump lên Thượng viện vào tuần
sau nhằm chính thức khởi động phiên xét xử. Luật sư Pat
Cipollone của Nhà Trắng được cho là người sẽ dẫn đầu đội
luật sư bào chữa cho ông Trump. Lý do phe Dân chủ Hạ
viện trì hoãn tiến trình luận tội đến nay là chưa đảm bảo
được Thượng viện sẽ xét xử công bằng.
l
Đài Loan
: Hãng tin
AFP
ngày 12-1 dẫn tuyên bố Bộ
Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh vẫn giữ lập
trường xem Đài Loan là một phần lãnh thổ, đồng thời phản
đối bất kỳ ý đồ đòi ly khai hòn đảo này. Tuyên bố được đưa
ra trong bối cảnh kết quả bầu cử ngày 11-1 của Đài Loan
cho thấy bà Thái Anh Văn tái đắc cử và tiếp tục lãnh đạo
trong bốn năm tiếp theo. Với lập trường cứng rắn với Bắc
Kinh của bà Thái, quan hệ Đài Loan - Trung Quốc trong
thời gian tới nhiều khả năng vẫn sẽ căng thẳng.
VĨ CƯỜNG
20
người thiệt mạng và 21 người khác bị thương sau khi
một xe khách chở 46 người va chạm với một xe tải rồi bốc
cháy ở khu vực quận Kannauj, bang Uttar Pradesh (ẤnĐộ)
hôm 11-1 (giờ địa phương). Tài xế xe buýt tử vong tại chỗ
trong khi tài xế xe tải đã bỏ trốn khỏi hiện trường. Nguyên
nhân vụ việc vẫn đang được điều tra làm rõ, theo hãng tin
Reuters
. Mỗi năm, ở Ấn Độ có khoảng 150.000 người chết
vì tai nạn giao thông.
VĨ CƯỜNG
Hiện trường chiếc Boeing 737-800 củaUkraine rơi sau khi trúng tên lửa phòng không của Iran.
Ảnh: AFP
Tình huống máy bay Ukraine bị bắn rơi xảy ra gần sân
bay quốc tế Imam Khomeini ở Tehran, do đó không tránh
khiến người ta đặt ra nhiều câu hỏi, theo nhà phân tích Seth
J. Frantzman. Thứ nhất, tại sao IRGC không phối hợp với bộ
phận kiểmsoát không lưudân sự tại sânbay ImamKhomeini?
Thứ hai, tại sao IRGC không thu thập danh sách các chuyến
bay dân sự sẽ cất cánh trong thời điểm đó? Thứ ba, tại sao
sân bay Imam Khomeini không hướng dẫn các máy bay dân
sự chuyển hướng khỏi khu vực có nguy cơ, thậm chí ngừng
cất cánh trong bối cảnh nguy hiểm này?
ÔngYevhenii Dykhne, Giámđốc hãng hàng khôngUkraine
International Airlines, bất bình khi“Iran ámchỉ rằng phi hành
đoàn đã hành động độc lập”. Ukraine cáo buộc Iran phải chịu
hoàn toàn tráchnhiệmvì đã khôngđóng cửa khôngphậnhay
không có bất kỳ cảnh báo nào về hoạt động bay ở Tehran.
Thảmhọa kinh hoàng và sai
lầm không thể tha thứ
Tổng thống Iran
Hasan Rouhani
.
Lỗi conngười trongbối cảnh
khủng hoảng do chủ nghĩa
phiêu lưu của Mỹ đã dẫn tới
thảm kịch
Ngoại trưởng Iran
Javad Zarif
.
Tôi ước mình có thể chết để
không phải chứng kiến một
thảm kịch như vậy
Tướng
Amir Ali Hajizadeh
,
chỉ huy lực lượng
Hàng không vũ trụ
thuộc Quân đoàn Vệ binh
Cách mạng Hồi giáo Iran.
Chiếc Boeing 737-
800 bị Iran tưởng là
tên lửa đạn đạo.
Máy bay Ukraine bị bắn: Chờ Iran
đi bước tiếp theo
Iran sẽ có bước đi gì sau khi thừa nhận bắn nhầmmáy bay Ukraine?
công dân Iran còn có 63 công
dân Canada, 10 công dân
Thụy Điển, bốn công dân
Afghanistan, ba công dân
Đức và ba công dân Anh.
Lãnh đạo các nước có công
dân thiệt mạng đã công khai
lên án hành động của quân
đội Iran. Tổng thống Ukraine
Volodymyr Zelensky yêu
cầu Iran tổ chức “một cuộc
điều tra đầy đủ và công khai,
đưa những người chịu trách
nhiệm ra trước công lý, đưa
thi thể các nạn nhân về nước,
bồi thường thiệt hại và xin
lỗi chính thức thông qua các
kênh ngoại giao”. Thủ tưởng
Canada Justin Trudeau, Thủ
tướngThụyĐiểnStefanLofven
lên án việc Iran đã tấn công
một máy bay dân sự và yêu
cầu Iran phải chịu hoàn toàn
trách nhiệmvề thảmkịch này.
Viết trênmạngxãhộiTwitter
bằng cả tiếngAnh và tiếng Ba
Tư, Tổng thống Mỹ Donald
Trump tuyên bố “thế giới đang
theo dõi” hành động của Iran.
Đi bước gì tiếp theo?
Báo
The Washington Post
ngày12-1dẫn lời nhiềuchuyên
gia cho rằng Iran buộc phải
thừa nhận gây ra vụ việc vì
các bằng chứng rất rõ ràng
và không thể chối cãi. Dù
sao việc thừa nhận đã xong
rồi, giờ Iran phải tính toán
các bước đi tiếp theo.
Trước mắt là tổn thất về
kinh tế. Rất nhiều nước hiện
đã ngưng khai thác đường
bay đến Iran trong khi chờ kết
quả điều tra toàn diện. Tiếp
nữa, tổng thống Ukraine đã
nói tới chuyện bồi thường.
Và theo GS luật Carl Tobias
tại ĐH Richmond (Mỹ), các
nguyên đơn có thể kiện đòi
hỏi trách nhiệm pháp lý từ
Iran. Iran hoàn toàn có thể
bị truy tố tội hình sự và phải
chịu trách nhiệm pháp lý vì
vẫn khai thác không phận
trong bối cảnh có nguy hiểm,
dù quá trình theo đuổi kiện
tụng có thể sẽ phức tạp vì
vướng thẩm quyền tư pháp.
Chuyện này đã có tiền lệ.
Năm 1988, quân đội Mỹ bắn
rơi máy bay Iran ở eo biển
Hormuz làm 290 người thiệt
mạng. Mỹ ban đầu cũng bác
bỏ liên quan nhưng sau đó
thừa nhận xác định sai chiếc
máy bay là tên lửa Iran cho
nên phóng một tên lửa hành
trình bắn nhầm. Mỹ từ chối
nhận trách nhiệm pháp lý lẫn
xin lỗi và Iran đã kiện lên Tòa
án Công lý Quốc tế. Sau đó
hai bên dàn xếp, Mỹ đồng ý
bồi thường tổng cộng 61,8
triệu USD.
Theo chuyên gia Ostovar,
ngoài có thể tham khảo tiền
lệ này thì Iran còn một cách
khác nữa giúp giảm nhẹ trách
nhiệmpháp lý là tìmmột nhân
vật thế thân. Và có vẻ như
nhân vật đó đã xuất hiện, đó
là tướng Hajizadeh. Tướng
Hajizadeh chịu trách nhiệm
về các hoạt động của Iran ở
Syria và với các nước đối thủ
vùng Vịnh. Uy tín nhân vật
này dĩ nhiên bị tổn hại nghiêm
trọng với việc đứng ra giải
thích và nhận trách nhiệm.
Theo nhà phân tích Seth J.
Frantzman về vấn đề Trung
Đông của tờ
Jerusalem Post
,
khả năng tướng Hajizadeh và
IRGC đã buộc phải làm theo
lệnh của chính phủ Iran, để
chính phủ nước này không
bị mang tiếng là cực đoan.
Vậy tại sao Iran phải mạo
hiểmdanhtiếngtướngHajizadeh
và IRGC? Theo nhà phân tích
an ninh quốc giaMỹ Rebecca
Grant, vì thừa nhận bắn rơi
máy bay chở khách Ukraine
mang lại cho Iran cơ hội bắt
đầu hợp tác và giảm căng
thẳng với Mỹ cũng như với
các nước khác. Hay nói như
chuyên giaAfshonOstovar tại
Trường Đào tạo hải quân sau
đại học (Mỹ), “việc nhận lỗi
có thể mở ra con đường đối
thoại”, hướng tới việc giảm
sự thù địch giữa các bên. Có
phần bi quan hơn, dù cho
rằng an ninh khu vực tương
lai tới có thể sẽ ổn định hơn
nhưng bà Suzanne Maloney
- Phó Giám đốc chương trình
chính sách đối ngoại tại Viện
Chính sách Brookings (Mỹ)
vẫn nghi ngờ khả năng Iran
“sẽ từ bỏ bất kỳ vị trí nào của
mình trong khu vực” sau sự
cố này.•
Quốc tế -
ThứHai 13-1-2020
