16
Ýtôimuốnnóivớinhữngngười
đồng minh Mỹ là nếu các ông
muốn ngăn chặn Iran có vũ khí
hạt nhânmàvẫnmuốnbỏ thỏa
thuận thì các ông cầnmột thỏa
thuậnmới tốt hơn... ÔngTrump
là một nhà đàmphán tài năng.
Thủ tướng Anh
BORIS JOHNSON
ủng hộ việc thay thế thỏa thuận
hiện tại bằng một thỏa thuận khác
hiệu quả hơn trong việc ngăn chặn
Iran phát triển vũ khí hạt nhân
Ngày thủ tướng ở London,
tôi không biết ông ấy nghĩ thế
nào.Ôngấynóibỏquamộtbên
thỏa thuận hạt nhân và đưa kế
hoạch Trump vào hành động.
Nếubạnđi sai, bạn sẽphải chịu
tổn hại. Hãy chọn con đường
đúng. Đườngđúng là trở lại với
thỏa thuận hạt nhân.
Tổng thống Iran
HASSAN ROUHANI
bác bỏ một“thỏa thuận Trump”mới,
ví nó là một đề xuất“kỳ lạ”
VĨ CƯỜNG
N
gày 14-1, ngoại trưởng
ba nướcAnh, Pháp, Đức
cùng ra tuyên bố chung
rằng các nước này không còn
lựa chọn nào khác ngoài việc
phải kích hoạt cơ chế giải
quyết tranh chấp trong khuôn
khổ thỏa thuận hạt nhân Iran.
Lý do là Tehran thời gian gần
đây liên tục vi phạm nghiêm
trọng thỏa thuận.
Châu Âu mở đường
khôi phục trừng phạt
Theo hãng tin
Reuters
,
kích hoạt cơ chế giải quyết
tranh chấp mở đường cho ba
nước châu Âu điều tra việc
Iran tuân thủ thỏa thuận.
Thỏa thuận cho phép một
hay nhiều bên khiếu nại lên
một ủy ban chung rằng một
bên cùng ký kết vi phạm cam
kết. Nếu ủy ban này không
giải quyết được sau 30-60
ngày thì vấn đề sẽ tiếp tục
được trình lên một ban cố
vấn trước khi Hội đồng Bảo
an Liên Hiệp Quốc vào cuộc.
Như vậy, kích hoạt cơ chế
cũng có thể dẫn đến việc tái
áp đặt các biện pháp trừng
phạt của Liên Hiệp Quốc
lên Iran nếu kết luận điều
tra cho thấy nước này vi
phạm thỏa thuận.
Ngay sau khi ba nước
châu Âu tuyên bố, đặc phái
viên của Mỹ về Iran - ông
Brian Hook nói Washington
khuyến khích động thái của
Anh, Pháp, Đức. Và thậm
chí Mỹ còn kỳ vọng các
nước này có thể tham gia
vào các nỗ lực cô lập ngoại
giao Tehran.
Về phía Nga, Bộ Ngoại
giao nước này cho biết
ba nước châu Âu có thể là
con dao hai lưỡi, mọi việc
có thể xảy ra không như ý
Anh, Pháp, Đức. Theo ông,
dù ba nước chỉ muốn sự cứng
rắn của mình khiến Iran nghĩ
lại, không thực sự mong Iran
bị tái áp đặt trừng phạt và
thỏa thuận bị đổ vỡ nhưng
rõ ràng điều đó hoàn toàn
có thể xảy ra.
“Đúng là cơ chế sẽ giúp
các bên có thêm thời gian để
thương lượng nhưng việc tái
áp đặt trừng phạt của Liên
Hiệp Quốc có thể kéo theo
sụp đổ ngoại giao toàn diện,
dẫn đến đổ vỡ thỏa thuận hạt
nhân” - ông Vaez cảnh báo.
Đồng quan điểm, thành
viên chính sách cấp cao tại
Hội đồng đối ngoại châu
Âu - bà Ellie Geranmayeh
khẳng định động thái của
Anh, Pháp, Đức đã đẩy việc
thực thi JCPOAvào một giai
đoạn hoàn toàn mới. Tờ
The
Independent
dẫn lời cảnh báo
của bà Geranmayeh: “Nếu
cảm thấy các nước châu Âu
đang bắt tay Mỹ gia tăng sức
ép, Iran có thể sẽ buộc phải
đẩy nhanh chương trình hạt
nhân của mình”.•
Thế giới 24 giờ
Quốc tế -
ThứNăm16-1-2020
Moscow “không thấy lý do
nào” để kích hoạt cơ chế
giải quyết tranh chấp vì
quyết định này có thể khiến
việc quay lại thỏa thuận trở
thành bất khả thi. Nga kêu
gọi các nước châu Âu từ bỏ
quyết định này. Nga cũng
nói thêm là tất cả các bên
đều biết việc thực thi thỏa
thuận gặp khó khăn không
phải lỗi Iran, mà do Mỹ đơn
phương rút đi.
Ông Stephane Dujarric,
phát ngôn viên của tổng thư
ký Liên Hiệp Quốc, bày tỏ
quan ngại trước bước đi của
ba nước châu Âu, đồng thời
kêu gọi tất cả các bên ký kết
thỏa thuận “không lãng phí
bất cứ nỗ lực” nào nhằm duy
trì văn kiện này.
Phần mình, ngay sau khi
Anh, Pháp, Đức công bố
quyết định trên, Bộ Ngoại
giao Iran tuyên bố ba nước
này không có quyền ra động
thái này. Iran cảnh báo sẽ
đáp trả “mạnh mẽ và hủy
diệt” bất kỳ “hành động leo
thang” nào từ các bên cùng
ký thỏa thuận.
Tờ
The New York Times
dẫn nhận định nhiều nhà quan
sát cho rằng sở dĩ Tehran có
phản ứng mạnh với quyết
định của Anh, Pháp, Đức
vì Iran suốt hai năm qua
đã kỳ vọng các nước châu
Âu sẽ có những động thái
thực tế giải vây cho nền
kinh tế nước mình thiệt hại
nặng nề do các lệnh trừng
phạt từ Mỹ. Trong khi đó,
châu Âu không thể trao cho
Iran bất kỳ sự bảo đảm nào
trước sức ép của Mỹ, ngoài
những lời hứa. Cũng dễ hiểu
vì châu Âu chịu sức ép rất
lớn từ phía Mỹ - nền kinh
tế lớn nhất thế giới và cũng
là đồng minh quan trọng về
chính trị, an ninh.
Con dao hai lưỡi
Theo quan điểm của Anh,
Pháp, Đức thì đây là bước đi
nhằm mục đích duy trì thỏa
thuận. Dù mở đường cho khả
năng tái áp đặt trừng phạt
Iran nhưng trong tuyên bố
ngày 14-1, Anh, Pháp, Đức
vẫn khẳng định ba nước này
sẽ không tham gia chiến dịch
“tối đa hóa áp lực” của Mỹ
lên Iran.
Tuy nhiên, theo nhiều
chuyên gia, lời khẳng định
của ba nước châu Âu có thể
sẽ vô tác dụng nếu giới chức
Iran vẫn đánh đồng việc kích
hoạt cơ chế là một phần của
nỗ lực chung gây sức ép lên
Tehran của Mỹ, châu Âu.
Theo ôngAli Vaez - chuyên
gia về Iran thuộc tổ chức
nghiên cứu khủng hoảng
Crisis Group, bước đi của
Từ trái qua: Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves LeDrian, Ngoại trưởngĐức HeikoMaas, Ngoại trưởng Iran
Mohammad Javad Zarif và cựu ngoại trưởngAnh Boris Johnson trong phiên làmviệc ở Brussels (Bỉ)
hồi tháng 5-2018. Ảnh: REUTERS
• Mỹ
: Hôm 15-1, Đại diện thương mại Robert Lighthizer và Bộ
trưởng Tài chính Steven Mnuchin khẳng định việc đánh thuế hàng
Trung Quốc vẫn được duy trì sau khi hai nước có ký thỏa thuận
thương mại giai đoạn một và nhiều khả năng vẫn giữ nguyên cho
đến sau kỳ bầu cử tổng thống Mỹ tới, theo hãng tin
Bloomberg
.
Hai quan chức này cũng phủ nhận việc hai nước đưa ra bất kỳ thỏa
thuận miệng hay văn bản chính thức nào về vấn đề này. Dù vậy,
Washington sẽ dựa vào mức độ tuân thủ thỏa thuận giai đoạn một
vừa được ký cùng ngày của Bắc Kinh để đánh giá lại thuế quan.
• Hong Kong
: Hãng tin
Reuters
ngày 15-1 dẫn lời cảnh sát
Hong Kong cho biết họ đã vô hiệu hóa một thiết bị nổ
(ảnh)
và
bắt giữ bốn đối tượng có liên quan thiết bị này trong một căn hộ
phía bắc đặc khu. Tại hiện trường, cảnh sát phong tỏa một phòng
thí nghiệm nghi là nơi chế tạo chất nổ và thu giữ nhiều vật dụng
để biểu tình như mặt nạ, áo bảo vệ. Chính quyền Hong Kong
nhiều tháng gần đây liên tục phát hiện và ngăn chặn việc một số
đối tượng cực đoan âm mưu vũ trang hóa phong trào biểu tình.
PHẠM KỲ
Sau nhiều nỗ lực kêu gọi các bên còn lại của thỏa thuận
giúpmình tránh trừng phạt củaMỹmà không thu được kết
quảmong đợi, từ tháng 7-2019 tới nay, Iran đã năm lần điều
chỉnh giảm phạm vi tuân thủ cam kết. Quan điểm của Iran
là cho đến khi Mỹ đồng ý gỡ bỏ mọi cấm vận thì nước này
không có lý do gì tiếp tục tuân thủ thỏa thuận mà chính
Washington đơn phương rút ra hồi tháng 5-2018. Ngược
lại, Washington khăng khăng chỉ gỡ cấm vận khi Tehran
chịu nhượng bộ.
Mới đây nhất, ngày 5-1, Iran thông báo thực hiện bước đi
thứ năm và là bước cuối cùng cắt giảm các cam kết trong
thỏa thuận. Theo đó, Iran không còn tuân thủ các giới hạn
vậnhành trong côngnghiệphạt nhân, gồmcả các yếu tố liên
quan tới năng lực vàmức độ làmgiàu uranium, số nhiên liệu
làmgiàu cũng như các hoạt động nghiên cứu và phát triển.
Đáng chú ý, trong khi bốn bước đi trước đều diễn ra với
thời gian giãn cách khá lâu trong nhiều tháng, đợt tuyên
bố cắt giảm cam kết thứ năm được đưa ra chỉ hai ngày sau
vụ Mỹ ám sát Thiếu tướng Qasem Soleimani.
Tiêu điểm
Nếu cảm thấy châu
Âu bắt tay Mỹ gia
tăng sức ép, Iran có
thể sẽ buộc phải đẩy
nhanh chương trình
hạt nhân của mình.
85%
diện tích rừng mưa nhiệt đới
Amazonbị lửa tànphá hoàn toàn
trong năm2019, hãng tin
AP
dẫn
số liệungày 14-1 củaViệnNghiên
cứu vũ trụ quốc gia Brazil (INPE).
Số vụ cháy rừng Amazon trong
năm2019 là 89.178 vụ, tăng 30%
so với năm2018. Nhiềunhà khoa
học lo ngại nạn chặt phá dẫn
đến cháy rừng Amazon sẽ làm
trầm trọng hơn tình trạng biến
đổi khí hậu.
PHẠM KỲ
Anh, Pháp, Đức chìa
“con dao 2 lưỡi” với Iran
Việc châu Âumở đường khôi phục trừng phạt Iran là giọt nước tràn ly
có nguy cơ đẩy thỏa thuận hạt nhân Iran đến bờ vực đổ vỡ.
