8
các sườn dốc nặng thêm, dễ gây
sạt lở hơn. Mặt khác, nước làm
giảm tính chất cơ lý, kết dính của
đất đá, làm giảm sức kháng trượt.
Cộng hưởng hai yếu tố đó rất dễ
gây ra sạt lở ở sườn dốc.
Ngoài ra còn
hàng loạt nguyên
nhânkhác, nhưcác
tỉnh miền Trung
có khá nhiều yếu
tố bất lợi dễ gây
ra các tai biến địa
chất. Thứ nhất là
về mặt địa hình,
đồi núi cao, phân
cắt sâu nên các
sườn dốc tự nhiên
rất dốc. Thứ hai,
về mặt địa chất, các loại đất đá ở
vùng này có nhiều loại khác nhau,
rất đa dạng, kể cả về tuổi, thành
phần vật chất, mức độ dập vỡ, nứt
nẻ, lớp vỏ phong hóa rất dày… cho
nên về mặt địa chất, vùng này có
khá nhiều yếu tố bất lợi, dễ gây ra
sạt lở. Rồi thảm thực vật cũng là
một yếu tố. Hiện thảm thực vật của
ta rất rộng về diện tích nhưng về
mặt chất lượng thì chưa đảm bảo.
Tiếp nữa là hoạt động dân sinh
diễn ra rất sôi động ở vùng này.
Không chỉ ở Việt Nam mà thế giới
người ta cũng chỉ rõ hoạt động dân
sinh ngày càng trở thành một trong
những nguyên nhân quan trọng gây
ra thiên tai. Nước mình cũng thế,
Đô thị -
ThứBảy31-10-2020
dân số ngày càng đông, đất đai chỉ
có vậy, cho nên con người ngày càng
phải lấn sân vào tự nhiên, tìm nhiều
nơi định cư, trong đó có cả những
nơi có nguy cơ trượt lở. Chưa nói
đến việc chúng ta phải làm đường
sá, cắt xẻ taluy,
cắt xẻ sườn dốc,
xây dựng cơ sở
hạ tầng, làm các
công trình thủy
lợi, thủy điện,
phá rừng…
Có nguyên
nhân từ
thủy điện?
. Dư luận cũng
cho rằng nguyên
nhân gây ra hàng loạt hiện tượng
sạt lở thời gian qua ở miền Trung
là do có quá nhiều dự án thủy điện
“cóc”, quan điểm của ông thế nào?
+ Đúng là có nguyên nhân này.
Theo tôi hiểu, Chính phủ có chủ
trương rất đúng là giảm tối đa các
thủy điện nhỏ, nhất là các thủy
điện không nằm trong quy hoạch.
Bởi vì khi làm quy hoạch chúng
ta đã có những nghiên cứu về sức
chịu tải, rồi rất nhiều yếu tố khác.
Nhưng khi bổ sung thêm các thủy
điện không nằm trong quy hoạch
thì sẽ phá vỡ cân bằng của khu vực.
Nếu làm các thủy điện lớn thì
yêu cầu về mặt kỹ thuật rất cao,
có kiểm tra, giám sát rất nghiêm
ngặt từ các cơ quan chức năng, bộ,
ngành trung ương… Nhưng thủy
điện nhỏ, trong nhiều trường hợp
do quy mô nhỏ nên công tác điều
tra, khảo sát, thiết kế, thi công có
thể sẽ sơ sài mà không có kiểm tra,
giám sát nghiêm ngặt.
Tôi nhớ cách đây một vài năm
có trường hợp vỡ đập thủy điện
nhỏ mới phát hiện có cốt tre ở bên
trong. Bên cạnh đó còn hàng loạt
hoạt động khác khi xây dựng thủy
điện nhỏ như mở đường sá, xây
dựng cơ sở hạ tầng cho dự án, dọn
dẹp mặt bằng, dọn dẹp lớp phủ thực
vật… Tức là đối với thủy điện nhỏ
có khá nhiều yếu tố không tích cực.
Ngoài ra, nếu xây dựng hệ thống
thủy điện nhỏ nhiều dọc theo một
con sông thì phải xét đến yếu tố
điều tiết hồ chứa chung. Nếu xây
thủy điện nhỏ nằm ngoài quy hoạch
thì sẽ không có sự liên kết.
. Làm sao để hạn chế các tai biến
địa chất, trượt lở đất đá, nhất là
khi mùa mưa bão về, thưa ông?
+ Việt Nam cũng đang làm theo
cách mà thế giới đã làm, đó là tiến
hành điều tra hiện trạng trượt lở
đất đá và nghiên cứu các yếu tố
gây ra sạt lở đất đá để xây dựng
các bản đồ hiện trạng, phân vùng
cảnh báo. Trên cơ sở đó, kết quả
điều tra, nghiên cứu sẽ được chuyển
giao cho các địa phương và các cơ
quan liên quan để tích hợp vào các
quy hoạch phát triển kinh tế - xã
hội. Từ đó có thể tái định cư, di dời
các khu dân cư, công trình, hạ tầng
khỏi các khu vực có nguy cơ cao.
Tức tìm các khu vực an toàn hơn
để định cư phát triển, còn khu vực
nguy cơ cao thì để bảo tồn, phục
hồi lại thảm thực vật.
Còn về ngắn hạn, các bản đồ hiện
trạng, phân vùng cảnh báo sẽ biết
được khu vực nào đang có nguy
cơ trượt lở cao để sơ tán, di dời
dân cư khi xảy ra mưa bão. Rồi sử
dụng để phổ biến, nâng cao nhận
thức cộng đồng về trượt lở đất đá.
Chúng ta đang làm theo cách như
vậy và đề án điều tra hiện trạng,
phân vùng cảnh báo nguy cơ sạt lở
đất đá đã làm được khoảng 50%
khối lượng rồi. Ví dụ như ở khu
vực Huế, Quảng Nam, Quảng Trị
(nơi vừa xảy ra nhiều vụ sạt lở đất)
mới làm được bản đồ hiện trạng,
tới đây sẽ thực hiện làm bản đồ
phân vùng cảnh báo nguy cơ sạt lở.
.
Xin cám ơn ông.
•
Hiện trường vụ sạt lở ở xã Trà Leng, huyệnNamTràMy, QuảngNam. Ảnh: TỰSANG
Tiêu điểm
Việt Nam cũng đang làm
theo cách mà thế giới đã
làm, đó là tiến hành điều
tra hiện trạng trượt lở
đất đá và nghiên cứu
các yêu tố gây ra sạt lở
đất đá để xây dựng
các bản đồ hiện trạng,
phân vùng cảnh báo.
Tănghoạt độngdựbáo,
cảnh báo sạt lở
Sáng 30-10, tại cuộc họp của
Chính phủ, Bộ trưởng TN&MT
TrầnHồngHà đã đề xuất Chính
phủ tăng kinh phí cho các tỉnh
làm bản đồ phân vùng cảnh
báo sạt lở chi tiết hơn.
Theo Bộ trưởng Hà, vài năm
gần đây, do chỉ được cấp hơn
10 tỉ đồng mỗi năm nên tốc
độ làm đề án khá chậm. “Thời
gian tới chúng tôi mongmuốn
làm được bản đồ điều tra hiện
trạng và phân vùng cảnh báo
trượt lở đất cho tất cả 37 tỉnh/
thành miền núi, sau đó là làm
bản đồ cảnh báo chi tiết cho
các xã trọng điểm. Ngoài ra sẽ
triển khai thêm các hoạt động
cập nhật, bổ sung hằng năm
theo định kỳ 3-5 năm. Và tiến
hành thêm các hoạt động dự
báo, cảnh báo sớm trên cơ sở
quan trắc các khu vực có nguy
cơcao,trọngđiểm”-ôngHànói.
Sạt lở đất
kinh hoàng
ở miền Trung
do đâu?
Về mặt địa chất, các tỉnhmiền Trung có
khá nhiều yếu tố bất lợi, dễ gây ra sạt lở.
TRỌNGPHÚ
C
hỉ chưa đầy một tháng nhưng
hai tỉnh Thừa Thiên-Huế và
Quảng Nam liên tiếp xảy ra
nhiều vụ sạt lở núi, trượt đổ đất đá
kinh hoàng khiến rất nhiều người
thiệt mạng thương tâm.
Pháp Luật
TP.HCM
đã có trao đổi với TS Trần
Tân Văn
(ảnh),
Viện trưởng Viện
Khoahọcđịachất
khoáng sản - đơn
vị chủ trì đề án
điều tra, đánh giá
hiện trạng, phân
vùng cảnh báo
nguy cơ trượt
lở đất đá tại các
tỉnhmiền núi, để
góp phần lý giải nguyên nhân của
thảm họa này.
Hàng loạt nguyên nhân
gây tai biến địa chất
.
Phóng viên
:
Thưa ông, xin
ông cho biết vì sao thời gian qua
liên tục xảy ra các vụ tai biến địa
chất, sạt lở đất đá tại các tỉnh
miền Trung như Thừa Thiên-Huế,
Quảng Nam…?
+ TS
Trần Tân Văn
: Nguyên
nhân trực tiếp là do mưa bão cường
độ cao, kéo dài liên tục trong gần
cả tháng qua. Điều này làm cho đất
đá trữ nước bão hòa. Người ta nói
rằng nước là kẻ thù số một của các
sườn dốc. Tích nước nhiều khiến
Theo GS-TS Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ
NN&PTNT, việc sạt lở gây chết người liên tiếp cho thấy
tình trạng sạt lở ởmiềnTrung đang trở nên khốc liệt hơn.
Ngoài việc mưa lớn kéo dài thì trong thời gian dài khu
vực miền Trung, đặc biệt những tỉnh có thủy điện“mọc”
lên dày đặc cũng là một trong những nguyên nhân gây
ra sạt lở.“Xây dựng thủy điện gây ra tình trạng phá rừng,
những công trình như đập để chắn nước, hồ, làmđường
dẫn, nhà máy… khiến đất bị đào bới, thảm thực vật bị
mất gây ra sạt lở” - ông Hồng nhấn mạnh.
Ông Hồng cho rằng nếu miền Trung tiếp tục hứng
chịu những cơn bão thì tình hình sạt lở sẽ nặng hơn.
Hiện nay nước đang tích tụ trong đất ở khu vực này, tất
cả chỗ đất yếu đã kín nước, khi nước dồn xuống thì tạo
ra lực lớn sẽ gây ra sạt lở.
NGUYỄN CHÂU
Sạt lở sẽ nghiêm trọng hơn
Ban quản lý đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) vừa có
văn bản tham mưu UBND TP về trả lời kiến nghị cử tri đối
với tuyến đường sắt chạy trong nội đô (metro).
Cụ thể, cử tri kiến nghị nếu không có khả năng di dời
được hạ tầng thì nên nghiên cứu phương án ngầm hóa các
tuyến metro.
Theo MAUR, quy hoạch được duyệt tại Quyết định số
568/QĐ-TTg của Thủ tướng thì hệ thống đường sắt đô thị
của TP.HCM có tổng chiều dài khoảng 220 km.
Hiện nay, trong tổng thể quy hoạch được duyệt, tuyến
metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) và tuyến metro số 2 (Bến
Thành - Tham Lương) đang được triển khai. Các dự án còn
lại vẫn đang trong quá trình chuẩn bị, xúc tiến kêu gọi đầu tư.
Theo MAUR, ngoại trừ tuyến xe điện mặt đất và hai
tuyến monorail chạy trên cao, tám tuyến đường sắt đô
thị còn lại đã có dự kiến các phương án đi ngầm (cụ thể
phương án đoạn đi ngầm, đoạn đi cao đã có). Điển hình
tuyến số 1, đoạn đi ngầm 2,6 km, đoạn đi cao 17,1 km;
tuyến số 2, đoạn đi ngầm 9,2 km, đoạn đi cao 2 km.
HUY VŨ
Các tuyến metro ở TP.HCM đã có phương án đi ngầm
Dự ánmetro số 1 dự kiến khai thác, vận hành vào cuối năm2021.
Ảnh: NGUYỆTNHI
