2
Thời sự -
ThứHai 4-1-2021
CHÂNLUẬN
P
hátbiểutạiHộinghịChính
phủ với các địa phương
những ngày cuối năm
2020,Thủ tướngNguyễnXuân
Phúc nhấn mạnh: “Chúng ta
thống nhất chủ đề năm 2021
là: Đoàn kết, kỷ cương, đổi
mới sáng tạo (ĐMST), khát
vọng phát triển”.
Trao đổi với
Pháp Luật
TP.HCM
,ThứtrưởngBộKH&ĐT
TrầnDuyĐôngnói:Địnhhướng
của Thủ tướng và Chính phủ
thể hiện rằng: Việt Nam năm
2021 và các năm sau sẽ vẫn
tiếp tục
đổi mới
t ư duy
pháttriển,
sáng tạo
đ ể t ậ n
dụngcác
điềukiện
thuậnlợi.
“Bối cảnh 2021 và nhiệm kỳ
sau sẽ đem đến cho Việt Nam
các cơ hội và thách thức như là
tiền đề để tiếp tụcĐMSTvì lợi
ích quốc gia” -Thứ trưởng nói.
Đã có nhiều nền tảng
thúc đẩy đổi mới
sáng tạo
.
Phóng viên:
Thưa Thứ
trưởng, đất nước ta theo tôi
lúc nào cũng có những điều
kiện để ĐMST. Vì vậy, chúng
ta mới có công cuộc Đổi mới
1986. Tuy nhiên, tôi cho rằng
bối cảnh ĐMST hồi 1986 và
bây giờ là khác nhau. Những
điều kiện thuận lợi hiện nay
cũng có thể là sức ép rất lớn
cho ĐMST.
+ Mấy năm gần đây, chúng
ta nghe nói nhiều đến cuộc
cách mạng công nghiệp 4.0
(CM 4.0). Sự thật là CM 4.0
đang tác động đến mọi ngõ
ngách của cuộc sống người
dân, doanh nghiệp (DN): Từ
giao thông đến ngân hàng,
từ hành chính đến tiêu dùng,
từ thị trường trong nước đến
toàn cầu…
Tậndụngnhữngthànhtựucủa
CM 4.0 không chỉ là việc của
người dân, DN. Đảng và Nhà
nước còn có hẳn Nghị quyết
52/2019 về vấn đề này, trong
đóđánhgiá làmứcđộchủđộng
tham gia CM 4.0 của nước ta
còn thấp… Khoa học - công
nghệ và ĐMST chưa thực sự
là động lực phát triển kinh tế
Đổi mới sáng tạo là yếu tố sống còn
Đổi mới sáng tạo
buộc các cơ quan,
tổ chức… phải thay
đổi mô hình quản
trị, cách thức quản
lý và phương pháp
kinh doanh.
2021, sứcmạnh
Người dân, doanhnghiệp, cánbộ...
không chỉ làđối tượng của các chính
sách thúcđẩymà còn là chủ thể của
cáchoạt độngđổimới sáng tạo.
thực hiện
- xã hội; hệ thốngĐMSTquốc
giamới được hình thành, chưa
đồng bộ và hiệu quả.
Ngoài động lực lànghị quyết
nêu trên, chúng tacòncónhững
động lực choĐMSTkhác như:
Dịch chuyển đầu tư quốc tế,
các FTAs thế hệ mới, các yếu
tố nội tại củaViệt Namnhư cơ
cấu dân số vàng, định hướng
tinh gọn bộmáy, tinh giản biên
chế của trung ương, thậm chí
là ngay cả COVID-19 cũng là
mộtđộnglựcchoĐMST.Tấtcả
đều nhắmmột mục tiêu là đưa
ĐMST thànhmột trong những
hoạt động chủ yếu nâng cao vị
thế và năng lực của quốc gia.
. Chúng ta cần cụ thể hóa
các mục tiêu để ĐMST thực
sự trở thành động lực phát
triển cho năm2021. Một trong
những việc cần làm chính là
phải có những nơi hội tụ được
các tổ chức, cá nhân chuyên
về ĐMST?
+ Đây cũng chính là một
trong những chính sách mà
Nghị quyết 52/2019 đã đặt ra.
Bên cạnh việc cơ cấu lại hệ
thống cơ sở nghiên cứu khoa
học công nghệ công lập, áp
dụng các cơ chế, chính sách
đặc biệt cho các trung tâm
ĐMST thì nghị quyết coi DN
là trung tâm; các trường đại
học, việnnghiêncứu là chủ thể.
Cạnh đó là các tiêu chuẩn, quy
chuẩn quốc gia cũng được rà
soát và ban hành để phát triển
các công nghệ cốt lõi của CM
4.0, các chương trình hỗ trợ
DN nghiên cứu và ứng dụng
cũng được đề cập.
Một cách cụ thể, nghị quyết
nói trên cũng đặt ra yêu cầu
phải hoàn thiện mô hình và
cơ chế, chính sách để tạo sự
phát triển đột phá đối với các
khu công nghệ cao. Việc nghị
quyết lấy các khu công nghệ
caoHòaLạc(HàNội),ĐàNẵng
và TP.HCM làm cơ sở để phát
triển các khu đô thị sáng tạo
đạt đẳng cấp quốc tế đã dần
được cụ thể hóa.
Mấy ngày nữa thôi, Trung
tâm ĐMST Quốc gia tại Hòa
Lạc sẽđượckhởi côngnhằmcụ
thể hóa chính sách này. Cùng
với đó, việc thành lập TPThủ
Đứcmà nhiều lãnhđạo, DNkỳ
vọng sẽ trở thành khu vực kinh
tế lớn thứ ba của cả nước cũng
làmột trong những hành động
cụ thể trong bối cảnh ĐMST
được xác định là nhiệm vụ
trọng tâm.
Các sáng tạo vì
cộng đồng đều
đáng trân trọng
. Người dân vàDNvẫnđang
được thừa hưởng và tận dụng
được những lợi thế do ĐMST
mà Đảng, Nhà nước đã có
chủ trương và các bộ, ngành
tiến hành...
+ Thực tế các bộ, ngành,
ở một góc độ nào đó đã chủ
động, tích cực tham gia CM
4.0 bằng những đề án, chiến
lược và hành động ĐMST cụ
thể. CM4.0 rõ ràng vừa mang
lại thách thức vừa mang lại
cơ hội nhưng chúng ta đã tận
dụng được các cơ hội một
cách tốt hơn.
Bởi như đề cập ở trên,
Nghị quyết 52/2019 đã đề ra
phương hướng “ĐMST quốc
gia theo hướng lấy DN làm
trung tâm, trường đại học và
viện nghiên cứu là chủ thể
nghiên cứu mạnh”.
Chính định hướng ấy đã
bước đầu kết nối đầy đủ các
chủ thể của hệ sinh thái ĐMST
Việt Nam, góp phần thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế dựa trên
khoa học công nghệ vàĐMST
trong giai đoạn tới.
. Dù đã được nói đến nhiều
nhưng tôi nghĩ hìnhnhưĐMST
là một vấn đề mà không phải
bất kể người dân nào cũng
hiểu được. Quan điểm của
Thứ trưởng về ĐMST là gì?
+ Không chỉ riêng tôi, mà
ngay cả các bộ, ngành, đặc
biệt là Bộ KH&ĐT chúng tôi
xác định rằng: ĐMST không
chỉ là những gì cao siêu mà
còn là những sáng kiến mới,
những nỗ lực sáng tạo vì cộng
đồng, những sáng kiến nhỏ có
ích cho cộng đồng. ĐMST là
những nỗ lực liên tục, bền bỉ,
được chứng minh qua hành
động cụ thể.
ĐMSTcó thể thựchiệnhằng
ngày, hằng giờ, trong những
hoạt động từđơngiảnđếnphức
tạp của cá nhân, tổ chức, DN.
Tư duyĐMSTcần được trang
bị và khuyến khích trong mỗi
người dân, để người dân vừa
là đối tượng của các chính sách
thúc đẩy ĐMST nhưng cũng
đồng thời là chủ thể chính của
các hoạt động ĐMST.
Đổi mới sáng tạo
còn là thước đo với
cán bộ
.Chúng ta đo đếm tác động
của ĐMST đối với xã hội, đối
với kinh tế như thế nào, thưa
Thứ trưởng?
+ Điểm đầu tiên có thể kể
đến là ĐMST đã thúc đẩy
các bộ, ngành lập và triển
khai các chiến lược, đề ra
các giải pháp và thực thi
ĐMST trong mọi hoạt động.
Điều ấy giải thích tại sao dù
Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu
cực do COVID-19 nhưng
tăng trưởng vẫn dương, đạt
được nhiều thành tựu về
xuất nhập khẩu, cải thiện
môi trường đầu tư, kinh
doanh, thu ngân sách vẫn
ở mức cao và thể chế vẫn
được cải cách đáp ứng được
yêu cầu phát triển.
ĐMST, tôi cho rằng là
một trong những giải pháp
giúp cho một quốc gia đang
phát triển như Việt Nam có
thể thoát được bẫy thu nhập
trung bình khi chính ĐMST
buộc các cơ quan, tổ chức…
phải thay đổi mô hình quản
trị, cách thức quản lý và
phương pháp kinh doanh.
Bình diện quốc gia thì
chúng ta cũng đã đặt ra yêu
cầu phải đổi mới mô hình
tăng trưởng, nâng cao năng
lực cạnh tranh quốc gia.
ĐMST, tôi thấy đã tác động
đến từng người dân, từng
DN, từng bộ, ngành và cả
những định hướng vĩ mô.
. Một trong những kỳ vọng
của người dân, DN là ĐMST
cũng phải được triển khai có
hiệu quả đối với hệ thống
hành chính, mà cụ thể là trong
từng cán bộ, công chức. Thứ
trưởng nghĩ sao về điều này?
+Tôi cho rằngĐMST trong
cơ quan nhà nước gần đây
cũng được triển khai và có
ĐMST luôn là một yêu cầu tự thân của đất nước, của bất kể
một tổ chức, DN nào, thậm chí là của từng cá nhân.
Ở bình diện quốc gia, chúng ta biết rằng từ trước năm1986,
yêu cầu ĐMST đã nảy nở và là tiền đề cho công cuộc đổi mới
được khởi đi từ Đại hội VI của Đảng.
Chúng ta có những ký ức không mấy vui vẻ về thời bao cấp
và lúc đó, đổi mới như một “mệnh lệnh của cuộc sống”. Nó
được hiện thực thành những mục tiêu cơ bản về kinh tế - xã
hội... của Đại hội VI.
Những mục tiêu cơ bản ấy đã để lại dấu ấn rất rõ cho đến
thời điểm này. Có thể nói rằng: Hành động, sáng kiến đổi mới
của nhân dân từ thực tiễn chính là nguồn gốc cho đường lối
đổi mới kinh tế của Đảng 35 năm trước. Đương nhiên, để đạt
đượcmục tiêu“dân giàu, nướcmạnh, dân chủ, công bằng, văn
minh”thì tiến hànhĐMST như yêu cầu củaThủ tướng và Chính
phủ là hết sức cần thiết.
Muốn ĐMST một cách thực chất thì phải thực hiện cải cách
thể chế căn cơ, đúng nhưThủ tướngmới đây vừa nhắc lại:“Thể
chế, thể chế và thể chế”.
TS
NGUYỄN ĐÌNH CUNG
TPThủĐứcđược kỳ vọng sẽ trở thànhkhuvực kinh tế lớn thứbacủacảnước. Trongảnh:Một góc TPThủĐứcnhìn từ trêncao. Ảnh: HOÀNGGIANG
