6
Pháp luật
&
cuộc sống -
ThứBa5-1-2021
Tất nhiên, bổ nhiệm thẩm phán
suốt đời nhưng nếu anh vi phạm
pháp luật, vi phạm đạo đức và
ứng xử của thẩm phán, hoặc qua
giám sát phát hiện anh bị hạn chế
về năng lực nghề nghiệp thì vẫn
có thể bị bãi miễn như một hình
thức kỷ luật.
Việc bãi miễn thẩm phán phải
thông quamột hội đồng. Ở các nước,
thông thường hội đồng này gồm tổng
thống và một số thẩm phán có kinh
nghiệm là thành viên. Hội đồng này
không giống hội đồng tuyển chọn,
giám sát thẩm phán quốc gia của
chúng ta hiện nay khi chánh án
TAND Tối cao vừa là người quản
lý tòa án, vừa là chủ tịch hội đồng,
còn thành viên là đại diện một số
cơ quan, tổ chức…
Thứ hai là cách nhìn nhận, đánh
giá của xã hội, đặc biệt là của các
nhà lãnh đạo đối với vai trò của tư
pháp trong xã hội thế nào. Với thói
quen, truyền thống từ xưa đến nay,
tư pháp ở Việt Nam mặc dù đã có
đổi mới nhưng hình như chưa bao
giờ được xem trọng đúng mức.
Tư pháp chưa thể sánh được
với lập pháp và hành pháp, ngay
từ vị trí lãnh đạo trong Đảng ở
trung ương và địa phương. Ở trung
ương, TAND Tối cao được coi như
tương đương một bộ; ở các tỉnh,
tòa án được coi như một sở; còn
ở cấp huyện, tòa án cũng chỉ như
một phòng...
Là người tham gia vào quá trình
soạn thảo hiến pháp, chúng tôi đã
phải “đấu tranh” ghê lắmmới có thể
đưa vào quy định là Quốc hội phê
chuẩn thẩm phán TANDTối cao. Vì
họ là một thành viên của tư pháp,
giống như các bộ trưởng, thành viên
của Chính phủ, chủ nhiệm các ủy
ban của Quốc hội, phải được Quốc
hội phê chuẩn.
Thứ ba, ở Việt Nam gần như là
nước duy nhất coi thẩm phán là một
công chức nhà nước chứ không phải
là một ngạch cán bộ riêng...
Nâng tuổi nghỉ hưu của
thẩm phán Tối cao
. Ý ông là chúng ta chưa thể
quy định bổ nhiệm thẩm phán
suốt đời?
+ Đúng vậy, bây giờ thì chưa
thể làm được. Trong các điều kiện
bảo đảm nói trên, có lẽ điều quan
trọng nhất là chúng ta chưa có một
cơ chế lựa chọn, bổ nhiệm được
những người có năng lực tốt làm
thẩm phán. Theo tôi, một số thẩm
phán bây giờ chưa đủ năng lực thực
sự để có thể yên tâm bổ nhiệm họ
suốt đời.
Hiện nguồn duy nhất để bổ
nhiệm thẩm phán là thư ký tòa án
nên vấn đề đặt ra là cần mở rộng
nguồn này. Tôi có một cậu học trò
vốn là kiểm sát viên. Vì một số lý
do, cậu ấy xin chuyển sang làm
việc ở tòa án nhưng cũng chỉ bắt
đầu làm thư ký tòa án. Trong khi
ở các nước, nguồn của thẩm phán
chủ yếu là các luật sư và công tố
viên ưu tú.
Cũng cần nói thêm là thẩm
phán của mình chưa được và
chưa thể tự mình phán quyết mọi
chuyện. Cho nên việc bổ nhiệm
thẩm phán suốt đời không mang
nhiều ý nghĩa.
. Theo quy định hiện hành, nhiệm
kỳ đầu của các thẩm phán là năm
năm; nếu bổ nhiệm lại hoặc được
bổ nhiệm vào ngạch thẩmphán khác
thì nhiệm kỳ tiếp theo là 10 năm.
Có ý kiến cho rằng cơ chế tái bổ
nhiệm làm giảm tính độc lập của
thẩm phán?
+ Điều này là chắc chắn rồi. Bất
cứ vấn đề gì cũng đều có hai mặt
tích cực và tiêu cực. Với quy định
trên, về mặt tích cực, người chưa
được bổ nhiệm thì phấn đấu để
được bổ nhiệm; bổ nhiệm rồi vẫn
phải tiếp tục phấn đấu để được tái
bổ nhiệm.
Cần nói thêm, thẩm phán không
có thời gian tập sự, vì vậy năm năm
này được coi như thời gian tập sự
để thử thách, đánh giá năng lực.
THUNGUYỆT
thực hiện
S
ố trước,
Pháp Luật TP.HCM
có bài phỏng vấn GS-TS Lê
Hồng Hạnh, nguyên Viện
trưởng Viện Khoa học pháp lý (Bộ
Tư pháp). GS-TS Lê Hồng Hạnh
cho rằng nên bổ nhiệm thẩm phán
suốt đời để có tính độc lập tư pháp.
Số này, chúng tôi tiếp tục trao
đổi với Trung tướng Trần Văn Độ,
nguyên Phó Chánh án TAND Tối
cao, Chánh ánTòa ánQuân sựTrung
ương, về chủ đề này.
Bổ nhiệm suốt đời cần
ba điều kiện
.
Phóng viên
:
Ông đánh giá thế
nào về tính khả thi của đề xuất bổ
nhiệm thẩm phán suốt đời?
+Trung tướng
TrầnVănĐộ
(ảnh)
:
Về nguyên lý,
việc bổ nhiệm
thẩmphán suốt
đời có nhiều
cái lợi, trong
đó quan trọng
nhất là bảođảm
được sự độc
lập của thẩm
phán và giúp đội ngũ yên tâm
với nghề.
Trên thế giới, một số nước quy
định việc bổ nhiệm thẩm phán suốt
đời; một số nước cũng quy định bổ
nhiệm thẩm phán theo nhiệm kỳ
nhưng nhiệm kỳ này dài hơn so với
ở nước ta… Tôi cho rằng dần dần
chúng ta nên tiến tới quy định như
vậy nhưng để làm được điều đó thì
cần có lộ trình và những điều kiện.
. Cụ thể các điều kiện đó là gì,
thưa ông?
+ Thứ nhất, cơ chế tuyển chọn,
bổ nhiệm thẩm phán phải khoa học,
khách quan, thực sự chọn được
những người có năng lực. Năng lực
của thẩm phán cực kỳ quan trọng,
bao gồm cả trình độ chuyên môn,
kỹ năng nghiệp vụ, bản lĩnh nghề
nghiệp, đạo đức, từng trải cuộc
sống… Một người phải có đầy đủ
những yếu tố trên thì mới có thể
yên tâm bổ nhiệm làm thẩm phán
suốt đời.
Một phiên xử giámđốc thẩmcủaHội đồng thẩmphán TANDTối cao. Ảnhminh họa: TTXVN
Trung tướng
Trần Văn Độ
bàn về
thẩm phán
suốt đời
Theo ông Độ, điều kiện hiện nay của
chúng ta chưa thể bổ nhiệm thẩmphán
suốt đời, chỉ nên tăng tuổi nghỉ hưu của
thẩmphán Tòa Tối cao.
Nếu thực sự không đáp ứng được
yêu cầu thì anh không được tái bổ
nhiệm. Việc kiểm soát này cũng
là cần thiết. Những người thực sự
không có năng lực, đạo đức yếu thì
không nên tái bổ nhiệm làm thẩm
phán dài hạn.
. Vụ Pháp chế TAND Tối cao
đề xuất cần có lộ trình, trước mắt
bổ nhiệm suốt đời với thẩm phán
TAND Tối cao. Ông có đồng tình
với ý kiến này?
+ Về bản chất, thẩm phán TAND
Tối cao hiện đã được bổ nhiệm
suốt đời rồi, vì họ được bổ nhiệm
một lần đến năm 65 tuổi (với nam)
và 60 tuổi (với nữ), không có tái
bổ nhiệm.
Vấn đề đặt ra là có nghiên cứu để
nâng độ tuổi (nghỉ hưu - PV) của họ
lên 70, 75 tuổi hay không, khi theo
quy định của Bộ luật Lao động mới,
tuổi nghỉ hưu được nâng lên 62 tuổi
với nam và 60 tuổi với nữ. Theo
tôi, tuổi nghỉ hưu của thẩm phán
TAND Tối cao cần được nâng lên
ngang bằng với độ tuổi bình quân
của quốc gia, ít nhất là 70-75 tuổi.
. Xin cám ơn ông.•
Đừng để đương sự “nuôi dưỡng”
liêm chính của thẩm phán
Thẩm phán hiện không khác gì một công chức bình
thường. Bao nhiêu nhiệm kỳ Chính phủ hứa sẽ có bậc
lương riêng cho thẩmphán nhưng tới giờ vẫn chưa có.
Hiệnnay ởViệt Namchỉ có 6.500 thẩmphán, chonên tôi
nghĩ không phải do chúng ta thiếu tiền để tăng lương
cho thẩm phán mà là thiếu cơ chế, rồi nơi này nơi kia
tỵ nạnh nhau trong đội ngũ công chức...
Có rất nhiều thẩm phán gọi điện thoại cho tôi nói:
“Thầy ơi, em có nên xin ra ngoài, làm luật sư, công
chứng viên để kiếm đủ tiền nuôi gia đình...”. Hôm hội
thảo ở Ban Nội chính, tôi có phát biểu chúng ta đòi hỏi
đội ngũ thẩm phán của tòa án phải liêm chính. Muốn
liêm chính thì phải nuôi dưỡng họ nhưng Nhà nước
nên làm việc này chứ đừng để đương sự “nuôi dưỡng”
thẩm phán, vì như vậy sẽ không còn công lý.
Ai cũng cần phải sống, phải tồn tại. Những nghề
khác có thể tận dụng chuyên môn để làm thêm tăng
thu nhập nhưng thẩm phán thì không thể. Nghề của
anh là nghề luật nhưng anh không thể tư vấn hay làm
gì được cả. Vậy tại sao những người làmnghề khác con
cái được nuôi dạy đàng hoàng, còn nghề thẩm phán
tưởng là vinhdự lắmnhưngnếu không cónhững khoản
thu nhập thêm thì khó khăn lắm.
Ông
TRẦNVĂN ĐỘ
Cần sự lãnh đạo đặc thù
.
Thực tế thẩmphán có được tái nhiệmhay không phải
có ý kiến nhận xét của cấp ủy Đảng. Trước đây từng có ý
kiếnđề nghị TANDTối cao làmột đảngủy riêng trực thuộc
Bộ Chính trị, hoạt động công tác Đảng của hệ thống tòa
theo ngành dọc. Điều này nhằm vừa bảo đảm sự lãnh
đạo của Đảng, vừa bảo đảm độc lập tư pháp. Ông có
đồng tình với đề xuất này?
+ Ông
TrầnVăn Độ
: Cái yếu nhất, hạn chế nhất của
chúng ta vẫn là làm thế nào để thẩmphán độc lập. Khi
nghiên cứu thành lập tòa án theo cấp xét xử, chúng
tôi thấy rằng cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với tòa án
là đặc thù, không phải như các cơ quan khác. Nó nên
theo ngành dọc, hệ thống dọc, chứ không nên theo
hệ thống ngang như hiện nay.
Chúng ta bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng nhưng
sự lãnh đạo đó phải mang tính đặc thù của từng hệ
thống. Lãnh đạo một công chức phải khác một thẩm
phán. Lãnh đạo một sở, ban, ngành phải khác lãnh
đạo một tòa án.
Hiện nay Ban cán sự Đảng TAND Tối cao cũng đã
vươn tới các tỉnh, Ban cán sự Đảng tòa án cấp tỉnh
cũng vươn tới các quận, huyện rồi nhưng vẫn khá
yếu và không có thực quyền. Thẩm phán tòa án hiện
do Thường vụ cấp ủy địa phương quyết định đề xuất,
làm công tác cán bộ.
Hiện nguồn duy nhất để
bổ nhiệm thẩm phán là
thư ký tòa án, nên vấn
đề đặt ra là cần mở rộng
nguồn này.
