6
Pháp luật
&
cuộc sống -
Thứ Tư 13-1-2021
Hình phạt tòa án áp dụng cơ bản nghiêm minh
Viện trưởng Lê
MinhTrí nói về
“điểmnghẽn”
tranh tụng
Theo viện trưởng VKSNDTối cao, việc
tranh tụng tại phiên tòa hình sự thì tiến bộ
nhưng phát biểu của kiểm sát viên ở các vụ
án dân sự và hành chính đang có tồn tại.
ĐỨCMINH
S
áng 12-1, tại phiên họp thứ
52, Ủy ban Thường vụ Quốc
hội (UBTVQH) đã nghe và
thảo luận về hai báo cáo công tác
nhiệm kỳ 2016-2020 của TAND
Tối cao và VKSND Tối cao. Đặc
biệt, phần trình bày thẳng thắn
của viện trưởng VKSND Tối cao
đã gây nhiều chú ý.
“Tranh tụng là con
đường đi đến chân lý”
Liên quan đến vấn đề tranh tụng,
tại dự thảo báo cáo gửi UBTVQH,
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn
Hòa Bình khẳng định: Các phiên
tòa đã thực hiện nghiêm chỉ thị của
chánh án TAND Tối cao về việc
không hạn chế thời gian tranh tụng,
căn cứ vào kết quả tranh tụng để
đưa ra phán quyết.
Trong khi đó, tại báo cáo thẩm
tra, Ủy ban Tư pháp đánh giá trách
nhiệm công tố của kiểm sát viên
(KSV) tại các phiên tòa được nâng
lên. “Nhiều KSV đã chủ động tham
gia xét hỏi, tranh tụng để làm rõ
nội dung vụ án, đặc biệt là tại
nhiều phiên tòa xét xử các vụ án
lớn, được cử tri ghi nhận và đánh
giá cao” - Chủ nhiệm Ủy ban Tư
pháp Lê Thị Nga nhận xét.
Tuy nhiên, theo Ủy ban Tư pháp,
chất lượng tranh tụng của một số
KSV tại phiên tòa còn chưa đáp
ứng yêu cầu, chưa chủ động tranh
luận, đối đáp, đi đến cùng các ý
kiến của người bào chữa nên chưa
thuyết phục.
Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn
phòng QH Nguyễn Hạnh Phúc sau
đó đề nghị báo cáo của TAND và
VKSND cần làm rõ hơn về tranh
tụng tại các phiên tòa, bởi đây là
một trong những đổi mới rõ nét
của nhiệm kỳ qua.
“Quan điểm của chúng tôi,
tranh tụng chính là con đường đi
đến công lý” - Chánh án TAND
Tối cao Nguyễn Hòa Bình nói và
khẳng định tòa án không hạn chế
việc tranh tụng.
Ông Bình nói tiếp: “Tranh tụng
tốt thì chúng ta lắng nghe được ý
kiến phản biện. Các chủ thể tranh
tụng không phải là tòa án mà là
Ông LêMinh Trí và bà Lê Thị Nga phát biểu tại phiên họp. Ảnh: HH
“ Ngay viện trưởng cũng
có lúc phải kiêng nể.”
Ông
Lê Minh Trí
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình khẳng định trong nhiệm kỳ
qua, chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có nhiều tiến bộ. Tỉ lệ bản
án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan hằng năm đều dưới
1,5%, đạt chỉ tiêu nghị quyết của QH.
Đặc biệt, đã xét xử các vụ án hình sự đạt tỉ lệ 99,5%; đã giải quyết các vụ
việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại và lao động đạt
tỉ lệ 97,3%, đã xét xử các vụ án hành chính đạt tỉ lệ 89,3%, vượt chỉ tiêu nghị
quyết của QH.
“Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp
luật, không để xảy ra trường hợp nào kết án oan người không có tội. Việc
giải quyết, xét xử các vụ việc dân sự, vụ án hành chính bảo đảmkhách quan,
đúng pháp luật” - Chánh án TAND Tối cao cho biết.
Thẩm tra báo cáo, Chủ nhiệmỦy banTư pháp LêThị Nga cho biết cơ quan
này nhận thấy trong nhiệmkỳ qua, số lượng vụ việc mà tòa án đã thụ lý, giải
quyết là rất lớn và có xu hướng gia tăng, tính chất các vụ việc ngày càng phức
tạp, phát sinh những loại việc, hành vi phạm tội mới chưa từng xảy ra trước
đây. Dù vậy, TAND các cấp đã nỗ lực khắc phục khó khăn nên chất lượng
giải quyết, xét xử các vụ án tăng lên qua từng nămvà khắc phục được nhiều
tồn tại, hạn chế trong công tác giải quyết, xét xử ở những năm trước đây.
“Đặc biệt, trong cả nhiệm kỳ chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan
người vô tội. Việc tòa án bảo đảm tranh tụng tại phiên tòa ngày càng được
tăng cường, tạo điều kiện cho các bên thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa
vụ luật định” - bà Nga nêu.
Hình phạt mà tòa án áp dụng cơ bản nghiêmminh, đúng pháp luật. Việc
cho các bị cáo hưởng án treo, cải tạo không giamgiữ, áp dụng tình tiết tăng
nặng, giảm nhẹ tiếp tục được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ…
Tuy nhiên, theo Ủy ban Tư pháp, vẫn còn một số trường hợp phải hủy,
sửa án do nguyên nhân chủ quan. Cụ thể, tỉ lệ án bị hủy do nguyên nhân
chủ quan năm 2018 là 0,6%; năm 2019 là 0,61%; năm 2020 là 0,59%. Tỉ lệ án
bị sửa do nguyên nhân chủ quan năm 2018 là 0,34%; năm 2019 là 0,35%;
năm 2020 là 0,26%.
Ủy banTư pháp cũng lưu ý cònmột số trường hợp áp dụng tình tiết giảm
nhẹ, tăng nặng, quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình
phạt, cho hưởng án treo chưa chính xác…
VKS và luật sư (LS) (bên buộc tội
và bên gỡ tội). Chất lượng tranh
tụng phụ thuộc vào các chủ thể
tranh tụng chứ tòa án chỉ tạo môi
trường tranh tụng và tôn trọng tranh
tụng. Chúng tôi chỉ là cơ quan tạo
điều kiện tối đa cho tranh tụng và
sử dụng kết quả tranh tụng này”.
Đang có
những tồn tại nào?
Viện trưởng VKSND Tối cao Lê
Minh Trí cho rằng với án hình sự,
việc tranh tụng tại tòa, đặc biệt là
cấp trung ương thì so với trước đây
tiến bộ hơn nhiều. Tuy nhiên, trong
phát biểu của KSV ở các vụ án dân
sự và hành chính đang có tồn tại.
Ông Trí nói: “Cả nể mà các đồng
chí nói là có. Một KSV công tác
ở VKS huyện, tỉnh, ra tòa buộc
anh phát biểu mạnh về ông chủ
tịch tỉnh thì chắc mai mốt không
xin đất, xin trụ sở được. Tất nhiên
xin đất, xin trụ sở là công việc thôi
nhưng không có mối quan hệ tốt
thì khó lắm. KSV muốn nói mạnh
mà ông viện trưởng bảo “nói vừa
vừa thôi” thì KSV cũng không dám
nói. Phải nói thật như vậy”.
Theo ông Trí , ngay cả viện
trưởng VKSND Tối cao cũng phải
“dùng thuyết phục là nhiều” chứ
không phải lúc nào cũng nói thẳng
đuột ra được.
Ông Trí cũng cho rằng hạn chế
này có nhiều nguyên nhân, có cái
khắc phục được nhưng có cái khó.
“Một cán bộ bình thường như thế
lại đòi hỏi không kiêng nể gì hết
thì khó, vì ngay viện trưởng cũng
có lúc phải kiêng nể. Tất nhiên,
kiêng nể có nguyên tắc chứ không
phải không có nguyên tắc.
Vấn đề gì thuộc về lòng tin, về
trách nhiệmđối với công việc chung
là tôi bảo vệ. Thậm chí, tôi biết tôi
bị ghét nhưng vẫn phải làm. Nhưng
yêu cầu tất cả cán bộ dưới quyền
đều làm như mình hết thì không
phải dễ” - ông Trí thẳng thắn.
Cạnh đó, ông Trí cũng cho rằng
xử lý án dân sự với hành chính đòi
hỏi kiến thức rất tổng hợp về kinh
tế, xã hội, chuyên ngành, nếu thiếu
những kiến thức này phát biểu rất
khó khăn. Liên quan đến đất đai
là phải hiểu về đất đai qua nhiều
thời kỳ…Trong khi các chính sách,
pháp luật về đất đai qua các thời
kỳ có nhiều thay đổi, biến động.
“Tiến sĩ mà không rành về đất
đai thì cũng không trả lời, tranh
tụng hay phát biểu một cách đầy
đủ được đâu” - ông Trí nói.
Tuy nhiên, ông Trí cho biết
những năm gần đây, ông đã yêu
cầu tổ chức tập huấn các lớp bồi
dưỡng kiến thức bổ sung, nâng
kiến thức trong ngành. “Rút kinh
nghiệm các phiên tòa thì thấy có
tiến bộ. Nhưng tốc độ các vụ án
hành chính và dân sự tăng rất
nhanh trong những năm gần đây
cũng áp lực cho chuyện đáp ứng
yêu cầu. Cả tòa và viện đều có
những nỗ lực, cố gắng chuyển biến
tốt nhưng so với yêu cầu là cuộc
rượt đuổi không đơn giản” - ông
Trí nói tiếp.
Sau khi gặp luật sư,
từ chối khắc phục 800 tỉ
Đề cập đến vấn đề LS, ông Lê
Minh Trí cho rằng liên quan trực
tiếp đến cơ quan điều tra và VKS.
Theo ông, LS là chế định góp phần
bảo vệ quyền con người nhưng khi
hành nghề, có những LS để bảo vệ
thân chủ thậm chí đã cản trở quá
trình điều tra, chứng minh tội phạm.
“Thời gian qua, tôi chỉ đạo các
KSV khi có yêu cầu phải làm đúng
quy định của pháp luật. Còn LS
“vào sớm” thì cũng phải tùy từng
vụ” - ông Trí nói.
Ông dẫn chứng: “Có vụ án đặc
biệt nghiêm trọng, đối tượng đã
đồng ý với điều tra viên, KSV là
sẽ khắc phục hậu quả 800 tỉ đồng.
Nhưng khi LS vào, LS nói nếu
ông nộp 800 tỉ, người ta hỏi ở đâu
có 800 tỉ là ông tham nhũng, ông
còn chết hơn nữa. LS nói vậy và
sau đó bị can không đề cập đến
việc này nữa”.
Hay một vụ án khác, bị can hứa
nộp 500 tỉ đồng nhưng vợ vào gặp
một lần duy nhất thì sau đó người
này không bao giờ chấp nhận (nộp
tiền) nữa và thay đổi lời khai.
Ông Trí nói: “Quá trình điều
tra là việc vừa bảo vệ quyền con
người, vừa đảm bảo hiệu quả đấu
tranh chống tội phạm. Chúng ta
phải hài hòa chỗ này. Nếu mình
nghĩ đơn giản “cứ vào đi, không
có gì đâu” thì có những vụ đáng
lẽ thu được ngàn tỉ nhưng cuối
cùng không thu được”.•
