16
Quốc tế -
ThứBảy27-2-2021
Trật tự y tế toàn cầu sẽ ra sao
sau đại dịch COVID-19?
HOÀNĐỨC
S
au hơn một năm hoành
hành,đạidịchCOVID-19
đã gây bệnh cho hơn
112 triệu người và cướp đi
sinh mạng của gần 2,5 triệu
người. Vaccine được coi là
cứu cánh giúp giảm số ca
nhiễm và ca tử vong để các
nước từng bước dỡ bỏ các
lệnh phong tỏa và khôi phục
nền kinh tế. Việc Tổ chức Y
tế Thế giới (WHO) lần lượt
phê duyệt hai loại vaccine
của Pfizer/BioNTech và của
AstraZeneca/Oxford đã đánh
dấu điểm “bắt đầu của sự kết
thúc” với hy vọng sớm chấm
dứt đại dịch.
Tuy nhiên, theo nhà phân
tích chính trị Đông Á Tom
Fowdy (ngư i Anh), câu hỏi
được quan tâm nhất hiện nay
là “khi nào” và “bằng cách
nào” các nước sẽ có được
vaccine ngừa COVID-19.
Theo chuyên trang phân tích
Economist Intelligence Unit
(EIU)
, hơn 85 nước nghèo sẽ
không thể hoàn thành mục
tiêu tiêm chủng trên diện
rộng trước năm 2023. Giữa
bối cảnh này, Trung Qu c
(TQ) và Nga đã “ghi điểm”
khi nỗ lực xúc tiến việc xuất
khẩu hoặc viện trợ vaccine
bất chấp áp lực từ nhu cầu
trong nước.
Phương Tây thờ ơ với
bài toán vaccine của
cac nươc nghèo
Theo hãng tin
Bloomberg
,
hầu hết các nước phương Tây
đã đặt mua lượng vaccine ít
nhất đủ tiêm cho 100% công
dân của họ. Thay vì tham gia
các liên minh toàn cầu để
chống dịch, nhiều cường quốc
bị cho là theo đuổi chính sách
biệt lập, điển hình là nước
Mỹ dưới thời Tổng thống
Donald Trump. Washington
và các đồng minh bị đặt vào
thế phải tự bảo vệ chính mình
và đẩy các nước đang hoặc
kém phát triển tụt lại phía
sau trong hàng dài chờ đợi
vaccine. Sau khi nhậm chức,
Tổng thống M Joe Biden đã
cam kết triển khai 100 triệu
liều vaccine ngừa COVID-19
trong 100 ngày đầu nhiệm
kỳ. Kế hoạch này được ví
như chính sách “nước Mỹ
trên hết” về vaccine, dù ông
c tuyên bố từ bỏ chính sách
biệt lập của người tiền nhiệm.
Trongkhi đó, cảBắcKinhvà
Moscowcamkết tiếp tục phân
phối hàng triệu liềuvaccinecho
các nước nghèo hơn, giành ưu
thế so với phương Tây trong
cuộc cạnh tranh “hỗ trợ” các
nướcđanghoặckémphát triển.
Nga đã nỗ lực giành ưu thế về
thời gian. Vaccine Sputnik V
của Nga là loại vaccine ngừa
COVID-19 đầu tiên trên thế
giới được cấp phép (tháng
8-2020). Moscow đã nỗ lực
thuyết phục khoảng 25 nước
khác đồng ý sử dụng vaccine
này. Trong khi đó, sau chính
sách “ngoại giao khẩu trang”
được triển khai trong các làn
sóng COVID-19 đầu tiên,
TQ đang tiếp tục với chính
sách “ngoại giao vaccine”.
Bắc Kinh đã cam kết viện
trợ hoặc bán vaccine cho gần
như toàn bộ các nước Đông
NamÁ và nhiều nước khác ở
NamÁ, TrungĐông, Đông và
Trung Âu.
Đặc biệt, tình cảnh của châu
Phi - châu lục nghèo nhất thế
giới trong cuộc đua vaccine
ngừa COVID-19 giống như
việc không nhìn thấy bất kỳ
tia sáng nào nơi cuối đường
hầm - tờ
DW
nhận định. Nắm
bắt cơhội này,TQvàNgađang
tích cực tiếp cận thị trường
vaccine ở “lục địa đen”. Bắc
Kinh và Moscow luôn nhấn
mạnh rằng vaccine của họ
an toàn, đã được cấp phép
từ sớm và có điều kiện bảo
quản ít phức tạp hơn các sản
phẩm tương tự của phương
Tây. Ngoài ra, TQ cam kết
cung cấp vaccine miễn phí
cho khoảng 20 nước ở châu
Phi với danh nghĩa viện trợ
nhân đạo.
Trât tư y tê toan câu
se thay đổi, cả khi
COVID-19 qua đi
Trước khi xuất hiện đại dịch
COVID-19, Mỹ và các đồng
minh phương Tây thường
được coi là “vị cứu tinh” hỗ
tr các nước nghèo hơn vượt
qua c c dịch bệnh trong quá
khứ như sởi, Ebola, Zika…Từ
đó, phương Tây đã trở thành
nhóm dẫn đầu trật tự y tế toàn
cầu. Tuy nhiên, COVID-19
được cho là đã làm thay đổi
sâu sắc và lâu dài logic trên.
Theo tạp chí
ForeignPolicy
,
một số nước có thể vươn lên
sau đại dịch COVID-19 vì các
nước lớn khác coi trọng việc
khống chế dịch bệnh trong
nước hơn là thể hiện vai trò
lãnh đạo thế giới. Bà Anne-
Theo thống kê mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới
(WHO), ít nhất 255 ứng viên vaccine ngừa COVID-19 đã
được thử nghiệm lâm sàng hoặc tiền lâm sàng. Trong
đó, chỉ 13 ứng viên vaccine đã bước sang giai đoạn thử
nghiệm cuối cùng, bao gồm hai loại đã được WHO phê
duyệt sử dụng khẩn cấp. Theo
Bloomberg
, tính tới ngày
12-2, hơn130hợpđồngcungcấpvaccinengừaCOVID-19
đã được ký kết với tổng số lượng giao dịch là 9,59 tỉ liều.
Trong đó, liên danh AstraZeneca/Oxford là nhà cung cấp
lớn nhất khi đã camkết bán hơn 3 tỉ liều, gấp đôi đối thủ
cạnh tranh xếp sau là công ty Mỹ Novavax.
ẤnĐộ lànướcđãđặtmuanhiềuvaccinengừaCOVID-19
nhất với 2,2 tỉ liều, chưa kể số vaccine do nước này tự
phát triển. Tuy nhiên, nếu xét tới tỉ lệ dân số được tiêm
chủng, Anh và Canada là hai nước dẫn đầu thế giới. Hai
nư c n y đã đặt mua lượng vaccine đủ tiêm cho hơn 3,3
lần dân số nước mình. Các nước thuộc Liên minh châu
Âu, cùng với Úc, Mỹ và nhiều nước phát triển khác cũng
đặt mua lượng vaccine nhiều hơn nhu cầu thực tế trong
nước. Trong khi đó, các nước đông dân như TQ, Ấn Độ,
Brazil... lại khó đạt mục tiêu tiêm chủng cho toàn dân.
Các nước nghèo hơn còn bị tụt lại sâu hơn trong cuộc
đua “tranh giành” vaccine ngừa COVID-19.
NếuTQcóthểcungcấpvaccine
và cứu sốngmột phần lớn dân
số châu Phi, bạn có nghĩ người
dân châu Phi sẽ nhin nhận TQ
một cách tiêu cực không?
Cựu bộ trưởng Y tế Rwanda
AGNES BINAWAHO
đặt câu hỏi
Tiêu điểm
Sự giàu có đã
giúp đẩy các nước
phương Tây lên xếp
đầu hàng chờ mua
vaccine.
2,3
t USD l s ti n m Tri u Tiên phải b i thư ng cho c c th y th t u USS Pueblo v ngư i
thân c a họ vì h nh đ ng t ch thu t u v bắt c c th y th l m con tin hơn 50 năm trư c,
th theo ph n quy t c a t a n M , đ i
CNN
đưa tin. C c nguyên đơn đ đơn ki n t th ng
2-2018, sau khi T ng th ng Donald Trump năm 2017 đưa l i Tri u Tiên v o danh s ch nư c
t i tr kh ng b - v n đư c T ng th ng George W Bush đưa ra năm 2008. Tuy nhiên, chưa
rõ c c nguyên đơn s đ i khoản b i thư ng t Tri u Tiên bằng c ch n o. Tri u Tiên lâu nay
v n c o bu c t u USS Pueblo v th y th xâm nh p v do th m tr i ph p l nh hải c a mình
năm 1968. T năm 2013, Tri u Tiên đưa con t u n y v o khai th c du l ch.
ĐĂNG KHOA
Marie Slaughter, người từng
giữ chức giámđốcVăn phòng
Hoạch định chính sách dưới
thời Tổng thống Mỹ Barack
Obama, cho rằng đại dịch
COVID-19 “đã chứng minh
một cách rõ ràng chính phủ
Mỹ không phải nhân tố không
thể thiếu trong các vấn đề toàn
cầu”. Khi còn tại nhiệm, ông
Trump đã rút Mỹ khỏi WHO
và từ chối tham gia chương
trình phân phối vaccine của
WHO. Tuy nhiên, thực tế sau
đó cho thấy các nỗ lực toàn
cầu vẫn được triển khai mà
không có sự tham gia của
chính quyền Washington,
còn Mỹ lại trở thành nước
chịu ảnh hưởng nặng nề nhất
do đại dịch.
COVID-19 còn có thể gây
ra những ảnh hưởng khác lâu
dài và nghiêm trọng hơn. Hệ
thống y tế toàn cầu và các tổ
chức nhân đạo đang đối mặt
với thách thức nghiêm trọng
từ chủ nghĩa dân tộc và nỗi lo
tài chính do sự suy thoái kinh
tế. Do đó, COVID-19 bị cho
là đang khiến thế giới chống
chịu kém hơn nếu tương lai
x y ra các đại dịch tương tự.
Ởphạmvilớnhơn,COVID-19
cũng ảnh hưởng tới vũ đài
chính trị thế giới. Đại dịch
đã không thể trở thành mối
quan tâm chung để các bên
gác lại xung đột, mà ngược lại
chính trường nhiều nước trở
nên căng thẳng hơn trong khi
các cặp đối đầu toàn cầu như
Mỹ-Trung hay Nga-phương
Tây vẫn không hạ nhiệt.
Đài
CNBC
cho rằng sự tích
cực của TQ và Nga trong
việc cung cấp vaccine ngừa
COVID-19 cho thế giới có
thể trở thành động lực để các
đồng minh phi truyền thống
tìm tới Bắc Kinh và Moscow.
Theo tờ
The Conversation
,
Nga bị cho là muốn “phá
hoại sự thống nhất và uy
tín” của Liên minh châu Âu
khi nỗ lực cung cấp vaccine
cho Hungary, tương tự cách
Moscow gửi bác sĩ hỗ trợ Ý
hồi năm ngoái. Trong khi
đó, chính sách “ngoại giao
vaccine” của TQ bị so sánh
với chính sách “bẫy nợ” mà
phương Tây luôn chỉ trích.
Chuyên giaAgathe Demarais
thuộc
EIU
còn lo ngại TQ và
Nga dung vaccine làm quân
bài mặc cả để thu về các lợi
ích chính trị dài hạn.
• Mỹ:
C c Đi u tra Liên bang M (FBI)
treo thư ng 250.000 USD
cho ngư i cung
c p thông tin v công dân Nga tên Konstantin
Kilimnik. L nh b t gi Kilimnik đư c M
ban h nh v o th ng 6-2018 v i c o bu c
nghi ng can thi p v o cu c b u c t ng
th ng M năm 2016. Kilimnik đư c cho
l c liên h v i t nh b o Nga v l đ i t c
c a ngư i qu n l chi n d ch tranh c t ng
th ng m t th i c a ông Donald Trump.
KHÔI CHƯƠNG
• HànQuốc:
Hyundai s cho thu h i 82.000
ô tô đi n trên to n c u đ thay h th ng cquy,
sau khi nh n đư c 15 khi u n i v hi n tư ng
ch y xe. Đ t thu h i n y s l mHyundai thi t
h i 1.000 t won, t c 900 tri uUSD, trung b nh
11.000 USD/xe. Đây l m t trong nh ng đ t
thu h i xe t n k m nh t l ch s ng nh kinh
doanh ô tô th gi i, cho th y c c l i ô tô
đi n c th gây thi t h i l n th n o v i c c
nh s n xu t, theo đ i
CNN
.
ĐĂNG KHOA
Thế giới 24 giờ
Từ đại dịch COVID-19, một số cường quốc được cho là sẽ nổi lên trong trật tự y tế toan cầu
vì nhiều nước l n khác không tập trung vao vai trò lãnh đạo thế giới.
Lô vaccine Sputnik V đầu tiênmà Bolivia nhập từNga được chuyển đến TP La Paz (Bolivia) hôm28-1.
Ảnh: REUTERS
